Z-77, ok. 1978
W pierwszej wersji Z-77, oblatywanej w 1977 r., lotnia posiadała linkową krawędź natarcia i znajdujący się na zewnątrz powłoki dźwigar. Wersja ta miała dobre właściwości stateczności i sterowności i jedynym jej mankamentem, poza koniecznością dłuższego niż przy skrzydłach Rogallo rozbiegu wywołaną akumulacją energii w sprężystym wygięciu płata, było szybkie przecieranie się powłoki skrzydła opierającej się na postoju na linkach szkieletu. Cecha ta była tak niekorzystna, że po 15-minutowym zmiennym nacisku powietrza na skrzydło, oparte o ziemię nosem pod wiatr, w powłoce tworzyły się przetarcia wymagające naprawy.
W związku z tą wadą typu eksploatacyjnego zdecydowano się na przeniesienie dźwigara spod powłoki w jej krawędź natarcia i takiego podparcia go trzema linkami odciągowymi, zamocowanymi do sterownicy, rury nosowej i słupka, aby w żadnych okolicznościach powłoka i jej ożebrowanie nie opierało się o linkę. Jednocześnie z tą zmianą profil łukowy przekształcono w zamknięty na połowie cięciwy. Nosek profilu został oparty na dźwigarze- krawędzi natarcia, na którym powłoka nałożona na dźwigar i zaczepiona na jego końcu ma swobodę obracania się na całej rozpiętości skrzydła z wyjątkiem profilu centralnego.
W toku prób w locie tak przebudowanej, drugiej wersji skrzydła Z-77 stwierdzono bardzo duży jego zakres prędkości, a szczególnie bardzo miękkie, stateczne przeciągnięcie. Lotnia była ogólnie szybka, jak na powierzchnię 20 m2, co wywołane zostało jej bardzo płaskimi profilami pozostałymi po poprzedniej wersji jednopowłokowej. Po wykonaniu na tej wersji wielu lotów, wśród których były wielominutowe i zawodnicze (w czasie III Zawodów o Puchar Nosala- Zakopane, 7-9.04.1978 r.) oraz po stwierdzeniu jej doskonałych właściwości pilotażowych, nawet w trudnych warunkach atmosferycznych, zdecydowano się na dalsze modyfikacje mające z kolei na celu podniesienie doskonałości lotni z ok. 7 do kilkunastu, będących w zakresie możliwości zastosowanego układu oraz wydłużenia.
Dla uzyskania tego opracowano nowe, bardziej nośne profile i zmieniono obrys skrzydła z prostokątnego na nieznacznie trapezowy. Jednocześnie oprofilowano spodnią część centralną skrzydła, tak, że rura kilu oraz górny węzeł sterownicy o kształcie odwróconego Y został oprofilowany. Na tej, trzeciej wersji Z-77 wykonano dalsze loty doświadczalne, dochodzące do 10 min. Po zmianie oprofilowania lotnia wykonała bardzo niską prędkość ok. 20 km/h, przy której współczynnik siły nośnej osiągał wartość ok. 2. Określenie prędkości maksymalnej było ze względów bezpieczeństwa trudniejsze, niemniej osiągano bez widocznych ujemnych efektów ok. 80 km/h. Prowadzono dalsze modyfikacje i próby lotni Z-77. Ich celem było stopniowe podnoszenie osiągów skrzydła, do przewidywanej doskonałości ok. 15, przy zachowaniu jego dobrej stateczności, sterowności oraz wysokiego bezpieczeństwa lotów.
Według opinii konstruktora, lotnia ta nie wchodziła w korkociąg, miała możliwość wyjścia z nurkowania, posiadała duży zakres prędkości i dobrze spadochronowała, do czego przyczynił się zastosowany układ bez usterzenia wysokości i bez skosu skrzydła.
Konstrukcja Z-77 pierwsza wersja.
Szkielet lotni zbudowany z rur duraluminiowych, składał się z kila, masztu, sterownicy i dźwigara. Dźwigar umieszczony na zewnątrz pokrycia lotni. Krawędź natarcia linkowa. Szkielet usztywniony układem dolnych oraz górnych cięgieł. Kąt wierzchołkowy- ok. 180o.
Pokrycie lotni jednostronne, ukształtowane za pomocą żeber. Pokrycie posiada jednopunktowe zamocowanie końca powłoki skrzydła do dźwigara oraz wychylny ścin.
Statecznik pionowy wykonany z rur duralowych, pokryty tkaniną.
Uprząż przystosowana do lotów w pozycji siedzącej.
Konstrukcja Z-77 druga wersja.
Szkielet lotni zbudowany z rur duraluminiowych, składał się z kila, masztu, sterownicy i dźwigara. Dźwigar umieszczony wewnątrz pokrycia lotni. Szkielet usztywniony układem dolnych oraz górnych cięgieł. Kąt wierzchołkowy- ok. 180o. Wydłużenie- 7.
Pokrycie lotni dwustronne w ½ cięciwy, ukształtowane za pomocą żeber. Profile specjalne- samostateczne, cięciwa w środku- 1,8 m, cięciwa na końcu- 1.5 m. Obrys skrzydła prostokątny. W trzeciej wersji lotni- obrys skrzydła trapezowy.
Statecznik pionowy wykonany z rur duralowych, pokryty tkaniną.
Uprząż przystosowana do lotów w pozycji siedzącej.
Dane techniczne Z-77 (wg [1]):Rozpiętość- 12,0 m, długość- 5,5 m, powierzchnia nośna- 19,0 (wg [2]- 20,0) m2.
Masa lotni- 25 kg.
Zakres prędkości- 20-140 km/h, doskonałość- ok. 12.
Galeria
Źródło:
[1] Wolf J. "Z-77 lotnia nowego typu". Skrzydlata Polska nr 39/1978.[2] Moldenhawer A. "Nowe koncepcje lotni". Skrzydlata Polski nr 23/1978.
[3] "Z Kraju". (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 6/1978).