ITS "Wróbel", 1939
W 1937 r., z inicjatywy Instytutu Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa (ITSM) we Lwowie, podjęta została akcja popularyzacji samolotów słabosilnikowych dla potrzeb polskiego lotnictwa sportowego. Szereg wypowiedzi oraz szczegółowe analizy w tym zakresie podane zostały w latach 1937- 1938 na łamach pism Skrzydlata Polska, Lot Polski i w Biuletynach Lwowskiego Czasopisma Lotniczego. Zagadnieniem masowego szkolenia pilotów na motoszybowcach i samolotach słabosilnikowych, ze względu na niskie koszty produkcji prostego sprzętu i jego użytkowania, zainteresowała się Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP), która wyasygnowała fundusz pieniężny na rozpoczęcie prac doświadczalnych.
Założenia LOPP przewidywały podjęcie produkcji seryjnej najbardziej udanych konstrukcji w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych (RWD), związanych z LOPP.
Analiza przeprowadzona przez Instytut Techniki Szybownictwa, dała lwowskim konstruktorom wytyczne do opracowania projektów samolotów napędzanych silnikami małej mocy w zakresie 14,7- 44 kW (20- 60 KM):
- dwumiejscowego samolotu szkolnego o znacznej prędkości, małym obciążeniu płata i małej prędkości lądowania- łatwego w obsłudze i pilotażu dla pilotów szybowcowych przechodzących szkolenie silnikowe,
- samolotu dwumiejscowego do popularnej turystyki, o własnościach lotnych zbliżonych do poprzedniego,
- szybkiego samolotu turystyczno-sportowego o starannej aerodynamice, małej mocy silnika, przystosowanego do lądowań w trudnym terenie (ITS-7 "Drozd"),
- dwumiejscowego samolotu akrobacyjnego,
- samolotu jednomiejscowego o prędkości max ok. 200 km/h do akrobacji i szkolenia w strzelaniach powietrznych z fotokarabinu.
W oparciu o ten program inż. Edmund Bernat opracował w pierwszej połowie 1938 r. w ITSM projekt jednomiejscowego szybkiego samolotu szkolno- akrobacyjnego, który otrzymał nazwę ITS "Wróbel".
Projekt i model aerodynamiczny samolotu pokazano na Krajowej Wystawie Lotniczej we Lwowie w czerwcu 1938 r. (wg innych źródeł- w maju 1938 r.). Program badań tunelowych modelu zakończony został w końcu 1938 r., a w początkach 1939 r. zakończono prace projektowe. Wiosną 1939 r. rozpoczęto budowę dwóch prototypów. Jeden z nich został przekazany do prób statycznych, a drugi pośpiesznie wykańczano. W sierpniu 1939 r. samolot w czasie próby kołowania uległ awarii, podłamując goleń podwozia. Wybuch wojny 1.09.1939 r. przerwał dalsze prace nad tym samolotem. ITS "Wróbel" zniszczony został przez studentów Politechniki Lwowskiej w pierwszych dniach wojny. (Wg [3]- informacje, że samolot był gotów w sierpniu 1939 r. są niesprawdzone).
Konstrukcja.
Jednomiejscowym dolnopłat o konstrukcji mieszanej.
Płat dzielony, drewniany. Skrzydła dwudźwigarowe, usztywnione stalowymi cienkimi cięgnami. Keson krytym sklejką, a częścią spływową krytą płótnem. Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem.
Kadłub drewniany. Przód kratownicowy, tył drewniany półskorupowy. Wzmocniony stalowymi cienkościennymi rurkami (wzmocnienie sklejkowych wręg) z pokryciem cienką sklejką. Kabina zakryta z osłoną odsuwaną do tyłu.
Usterzenie drewniane.
Podwozie w układzie klasycznym, wciągane w locie. Podwozie główne amortyzacją olejowo- powietrzną.
Silnik- chłodzony powietrzem, czterocylindrowy, szeregowy (wiszący) Train-4T o mocy 29 kW (40 KM) lub Mengin o mocy 33 kW (45 KM).
Śmigło drewniane, stałe.
Dane techniczne ITS "Wróbel" (wg [3]):
Rozpiętość- ok. 8,0 m, długość- ok. 6,7 m, wysokość- ok. 1,8 m, powierzchnia nośna- ok. 9,0 m2.
Prędkość przelotowa- 185 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Kaczkowski R. "Samolot akrobacyjny ITS Wróbel". Skrzydlata Polska nr 1/1964.
[3] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.