ITS-8, 1936

Motoszybowiec szkolno- treningowy, wyczynowy, meteorologiczny. Polska.
Motoszybowiec ITS-8 w locie. (Źródło: via ”zubik2”).

W 1935 r. w Instytucie Techniki Szybownictw (ITS) powstał projekt wstępny motoszybowca przeznaczonego do przeprowadzenia próby przeszkolenia szybowników do pilotażu samolotowego za pośrednictwem motoszybowca oraz do sprawdzania własności szybowcowych motoszybowca. W projekcie przewidywano dwie wersje: szkolno- treningową i wyczynową, różniące się wymiennymi płatami. Motoszybowiec projektowany był według założeń Międzynarodowej Komisji Studiów Szybowcowych (ISTUS), tzn. miał mieć podobne własności w locie silnikowym i bezsilnikowym.

Projektowanie rozpoczęto od wersji szkolno- treningowej ITS-8. Początkowo przewidywano użycie silnika ”Bobo” inż. W. Zalewskiego i inż. J. Falkiewicza o mocy 7,35 kW (10 KM).

Projekt wstępny opracował inż. Wiesław Stępniewski. Projekt konstrukcyjny wykonany został w latach 1935- 1936. Prototyp zbudowano w 1936 r. w Warsztatach Szybowcowych ZASPL we Lwowie i został oblatany w jesieni 1936 r. na lotnisku we Lwowie. Prototyp był o 45 kg cięż­szy niż przewidywał projekt. Początkowo nieco kłopotów sprawiał zastosowany silnik Kröber M-3, który dawał silne drgania przy małych prędkościach obrotowych. Motoszybowiec był prawidłowy pilotażowo. W 1936 r. na ITS-8 wylatano 5 h, a w ciągu roku od oblotu- 120 h. W 1937 r. przeszedł próby w ITS.

W latach 1936- 1937 zaprojektowano wersję wyczynową ITS-8W. Już w początkowej fazie projektowania odstąpiono od koncepcji wymiennych skrzydeł do ITS-8 i zdecydowano się opracować znacznie ulepszony nowy motoszybowiec. Prace konstrukcyjne prowadzone były pod kierunkiem inż. W. Stępniewskiego. Wersja wyczynowa ITS-8W różniła się od wersji ITS-8 większą rozpiętością, bardziej aerodynamicznym kadłubem, podwójnym usterzeniem pionowym oraz zastosowaniem mocniejszego silnika. Budowę prototypu rozpoczęły Doświadczalne Warsztaty Szybowcowe ITS, a zakończyły Lwowskie Warsztaty Lotnicze. Prototyp ITS-8W został oblatany 18.05.1938 r. Osiągi ITS-8W były zbliżone do osiągów szybowca treningowego. Zastosowany silnik Ava również nie był idealny.

Pozytywne wyniki osiągnięte z motoszybowcami ITS-8 skłoniły ITS (który zmienił nazwę na Instytut Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa- ITSM), do opracowania następnej wersji ITS-8M, przeznaczonej do badań meteorologicznych. Konieczność zabierania na pokład ciężkich przyrządów pomiarowych spowodowała zastosowanie na motoszybowcu jeszcze mocniejszego silnika. Motoszybowiec był wolnonośny i miał chowane podwozie. Projekt motoszybowca powstał w ITSM w latach 1938- 1939. W 1939 r. Lwowskie Warsztaty Lotnicze rozpoczęły budowę ITS-8M. Budowy nie zakończono przed wybuchem wojny.

Powstała również wersja motoszybowca ITS-8R z pomocniczą prochową rakietą startową.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy zastrzałowy górnopłat z dwiema belkami ogonowymi i pchającym śmigłem o konstrukcji drewnianej.
Płat dwudzielny, jednodźwigarowy ze skośnym dźwigarkiem pomocniczym oraz na odcinku między tylnymi okuciami belek ogonowych z tylnym dźwigarkiem pomocniczym. W miejscach mocowania belek ogonowych mocne żebra skrzynkowe. Dźwigar skrzynkowy. Keson kryty sklejką. Zadźwigarowa część płata kryta płótnem. Płat podparty dwiema parami zastrzałów, przy czym pierwsze zastrzały przejmowały siły z płata, a drugie zastrzały z belek ogonowych. Lotki wychylane różnicowo, kryte płótnem. Szczeliny przysłonięte sklejką.
Kadłub składał się z kabiny i dwóch belek ogonowych. Kabina o kształcie kroplowym, półskorupowa z pokryciem ze sklejki, usztywnionym wręgami. Nos kadłuba z blachy aluminiowej. Belki ogonowe o konstrukcji dźwigara skrzynkowego, ze świerkowymi pasami i rozporkami. W płaszczyźnie poziomej belki usztywnione przez wykrzyżowanie drutami. Kabina zakryta.
Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem. W ITS-8W statecznik pionowy podwójny, usztywniony drutami mocowanym do statecznika poziomego.
Podwozie płozowe. Nieco przed środkiem ciężkości szybowca dodatkowe kółko, wystające do połowy w stanie wysuniętym i całkowicie kryjące się za płozę w stanie schowanym. W ITS-8M płoza tylna wyposażona w kółeczko.

Silnik:
- ITS-8- dwusuwowy, płaski Köller Kröber M-3 o mocy 13 kW (18 KM),
- ITS-8W- dwusuwowy, płaski Ava 4A-00 o mocy 18 kW (25 KM),
- ITS-8M- przewidywano silnik Ava-4A-02 o mocy 26- 29 kW (35- 40 KM) lub Sarolea ”Albatros” o mocy 24- 26 kW (32- 35 KM).
Śmigło pchające.

Dane techniczne ITS-8 (wg [1]):
Rozpiętość- 13,6 m, długość- 6,4 m, wysokość- 1,8 m, powierzchnia nośna- 16,9 m2.
Masa własna- 190 kg, masa użyteczna- 112 kg, masa całkowita- 302 kg.
Prędkość max- 109 km/h, prędkość przelotowa- 100 km/h, prędkość minimalna- 48 km/h, wznoszenie- 1,2 m/s, pułap- 1500 m, zasięg- 420 km, doskonałość przy prędkości optymalnej 65 km/h- 17, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 55 km/h- 0,9-1,0 m/s.

Dane techniczne ITS-8W (wg [1]):
Rozpiętość- 14,2 m, długość- 6,5 m, wysokość- 1,75 m, powierzchnia nośna- 16,2 m2.
Masa własna- 175-180 kg, masa użyteczna- 120 kg, masa całkowita- 295 kg.
Prędkość max- 120 km/h, prędkość przelotowa- 110 km/h, prędkość minimalna- 50 km/h, wznoszenie- 1,5 m/s, pułap- 1800 m, zasięg- 250 km, doskonałość przy prędkości optymalnej 65 km/h- 18,5-19, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 57 km/h- 0,82 m/s.

Galeria

  • Plany motoszybowca ITS-8. (Źródło: Copyright zubik2).
  • Plany motoszybowca ITS-8. (Źródło: Copyright zubik2).
  • Model motoszybowca w wersji ITS-8M, przeznaczonej do badań meteorologicznych. (Źródło: archiwum).
  • Motoszybowiec ITS-8 (SP-478). (Źródło: archiwum).
  • ITS-8W, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).
  • Motoszybowiec ITS-8 widziany od tyłu. (Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.
blog comments powered by Disqus