Avro Canada C-102 "Jetliner", 1949

Samolot pasażerski. Kanada.
Samolot pasażerski Avro Canada C-102 ”Jetliner”. (Źródło: archiwum).

Projekt samolotu Avro Canada C-102 „Jetliner” został opracowany w firmie A. V. Roe Canada Limited. Był to projekt bardzo ambitny, miał to być duży jak na owe czasy samolot o średnim zasięgu dla 50 pasażerów (wg innych źródeł- dla 36 pasażerów na trasy międzykontynentalne). Nowa konstrukcja była podobna układem i wielkością do samolotu Avro "Tudor". Główne różnice polegały na zasto­sowaniu trójpodporowego podwozia z przednią golenią, zmianie usterzenia ogonowego i zastosowaniu do napędu silników turboodrzutowych.

Prototyp wzniósł się w powietrze w 10.08.1949 r., a więc niewiele później niż De Havilland DH-106 „Comet” (pierwszy lot 27.07.1949 r.), uznawany za pierwszy pasażerski samolot odrzutowy. Jednak już sześć dni później został poważnie uszkodzony. Samolot po naprawie dalej latał ze zmie­nionymi silnikami. W miejsce dotychcza­sowych czterech silników Rolls-Royce "Derwent 5" za­budowano w celu przebadania 2 silniki "Derwent 8" (lewy wewnętrzny i prawy ze­wnętrzny) oraz "Derwent 9" na pozostałych pozycjach.

Samolotem zainteresował się sławny podówczas Howard Hughes i osobiście nim latał. Kontrolując finansowo jedną z największych linii lotniczych w Stanach Zjednoczonych, planował on zakupić „Jetlinera”, gdyż szybkość tego samolotu była prawie o ok. 160 km/h większa od samolotów używanych w tym czasie w liniach lotniczych. Niestety, po zbudowaniu drugiego prototypu, projekt został zaniechany z kilku powodów. Jedną z przyczyn było wycofanie się z wcześniejszych zamówień firmy lotniczej Trans-Canada Airlines. Ale główną przyczyną był wybuch wojny w Korei w 1950 r. i konieczność skierowania wszystkich mocy produkcyjnych do wytwarzania samolotów wojskowych.

W Polsce.

W pracach projektowych nad samolotem pasażerskim Avro Canada C-102 „Jetliner” brała udział duża grupa polskich konstruktorów, która znalazła się w czasie II wojny światowej w Kanadzie. Firma A.V. Roe Canada Ltd zaangażowała w grudniu 1945 r., m.in. inżynierów: Zygmunta Cymę, Wacława Czerwińskiego. W późniejszym okresie doszli, m.in. inżynierowie Aleksander Grzędzielski, Kazimierz Korsak, Piotr Kubicki i Henryk Malinowski.

Konstrukcja:
Dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej. Załoga- 2- 3 osoby, pasażerów- 40- 50.
Skrzydło metalowe z pracującym pokryciem nitowanym do wewnętrznych usztywnień nitami wpuszcza­nymi. Skrzydło proste, trójdzielne składało się z prostokątnego centropłata i tra­pezowych części skrajnych. Zastosowano szeroko znany profil z rodziny NACA 230 o procentowości 16,5% w centropłacie, zmieniającej się ku końcom skrzydeł skraj­nych na 12%. Wydłużenie skrzydła wynosiło 8,3, a wznios części skrajnych 6°. Skrzy­dło wyposażone było w klapy krokodylowe oraz w elektrotermiczne odladzacze krawędzi natarcia.
Kadłub konstrukcji półskorupowej miał na dużej długości kształt cylindryczny o przekroju kołowym. Kabina zakryta, ciśnieniowa i klimatyzowana.
Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Usterzenie poziome zabudowane nad kadłubem, mniej więcej w połowie wy­sokości statecznika pionowego.
Podwozie trójpodporowe z przednim podparciem, chowane w locie.

Napęd- 4 silniki turboodrzutowe Rolls-Royce "Derwent 5" o ciągu 16,0 kN (1633 kG) każdy, wg [4]- o ciągu 15,6 kN każdy. Silniki zamontowane były po dwa w dwóch gondolach silnikowych umieszczonych w centropłacie. Zasadni­cze silniki umieszczone były przed przednim dźwigarem centropłata (łatwy dostęp).

Dane techniczne C-102 „Jetliner”, prototyp (wg [3]):
R
ozpiętość- 29,9 m, długość- 25,12 m, wysokość- 8,06 m, po­wierzchnia nośna- 107,49 m2.
Masa własna- 16 738 kg. masa startowa max- 29 484 kg.
P
rędkość max- 737 km/h, prędkość przelotowa- 649 km/h, pułap- 12 285 m, zasięg- 2012 km.

Galeria

  • Avro Canada C-102 ”Jetliner”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 38/1990).

Źródło:

[1] Płoszajski J. ”Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946”. Wydawnictwo Z.P. Poligrafia. Warszawa 2007.
[2] Bujnowski J. ”50 rocznica Avro CF-105 Arrow”. The New Link. Biuletyn Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie nr 4/2007.
[3] "Samoloty- Encyklopedia Lotnictwa". De Agostini.
[4] JŚ "Avro Canada C-102 Jetliner". Skrzydlata Polska nr 38/1990.
[5] Glass A., Kubalańca J. "Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
blog comments powered by Disqus