American Sportscopter "Ultrasport", 1993
(Sportscopter 600, bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec)
Pierwsze koncepcje ultralekkiego śmigłowca dla każdego narodziły się jeszcze przed 1990 r. Najbardziej istotną cechą charakterystyczną przedsięwzięcia był fakt, iż celem było opracowanie i zbudowanie bezpiecznego, ekonomicznego i jednocześnie taniego śmigłowca ultralekkiego przy założeniu wykorzystania najnowszych materiałów i technologii. Założenie takie było możliwe dzięki powiązaniom z firmą realizującą zamówienia specjalne dla amerykańskiej armii.
W 1990 r. zawiązano więc firmę American Sportscopter International Inc. (ASI) skupiającą wysiłki inżynierów na opracowaniu małego śmigłowca. Efektem tych prac był oblot pierwszego, jednomiejscowego prototypu "Ultrasport 254" w lipcu 1993 r. Zbudowany został według przepisów FAR Part 103 dla konstrukcji śmigłowców ultralekkich. Napędzany był silnikiem Hirth 2703 o mocy 40 kW (55 KM).
Następnie opracowano powiększoną wersję oznaczoną "Ultrasport 331", wyposażoną w mocniejszy silnik, elektryczny rozrusznik, większy zbiornik paliwa i bogatsze wyposażenie. Zbudowano ją według przepisów amerykańskiej kategorii Experimental (FAR Part 21.191g). ”Ultrasport 331” został oblatany w grudniu 1993 r. Wersja dwumiejscowa ”Ultrasport 496”, rozwinięta ze śmigłowca ”Ultrasport 331”, rozpoczęła próby w locie w lipcu 1995 r. Napęd stanowi silnik Hirth F.30. Dostawy rozpoczęły się w kwietniu 1997 r.
Śmigłowce oferowane były jako w pełni gotowe do lotu oraz w wersji do samodzielnego montażu, z bardzo dużym zaawansowaniem prac przy głównych zespołach. Do połowy 1997 r. sprzedano 28 śmigłowców jednomiejscowych i 14 dwumiejscowych, natomiast do końca 2001 r. dostarczono 135 śmigłowców.Warianty śmigłowca:
- ”Ultrasport 496”- wersja podstawowa,
- ”Vigilante”- zdalnie pilotowany śmigłowiec opracowany przez Science Applications International Corporation (SAIC). W pierwszym i drugim kwartale 1998 r. testowany był przez US Navy jako pojazd opcjonalnie pilotowany (optionally piloted vehicle- OPV),
- Sportscopter 600- montowane w Nowej Zelandii, pierwsze 4 egz., które zarejestrowano w lipcu 1999 r.,
- ”Ultrasport 496RT”- zamiar budowy ogłoszono w 2002 r. Napędzany silnikiem Rotax 914.
W Polsce.
W 2010 r. w oferowana była dostawa kompletnego, fabrycznie nowego śmigłowca American Sportscopter ”Ultrasport 496” gotowego do lotu. Oferowany był jako bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec.
Prawdopodobnie na bazie śmigłowca ”Ultrasport 496” został opracowany w Polsce projekt śmigłowca COLIBER 02.
Konstrukcja ”Ultrasport 496”:
Dwumiejscowy śmigłowiec w układzie klasycznym. Konstrukcja kompozytowo- aluminiowa.
Wirnik nośny dwułopatowy z wahliwym zawieszeniem głowicy. Popychacze zewnętrzne napędzane przez klasyczną, pływającą tarczę sterującą. Łopaty wirnika głównego kompozytowe. Przednia część profilu (około 50%) wykonana z grubościennego kompozytu węglowego z wklejoną masą wyważającą oraz wypełnieniem piankowym. Tylna część profilu z cienkim pokryciem z kompozytu węglowego i wypełniaczem ulowym. Na długości około 10% od krawędzi spływu, górna i dolna powierzchnia profilu są sklejone i mają stałą grubość, a profil przypomina profil samostateczny. Cięciwa łopaty równa jest 170 mm. Masa łopaty wynosi nieco mniej niż 7 kg.
Wirnik ogonowy dwułopatowy o małej średnicy (760 mm i cięciwa łopaty 51 mm) osłonięty dużym statecznikiem pionowym. Łopaty śmigła ogonowego kompozytowe, zawieszone na jednym sworzniu każda, w dość dużej głowicy. Napęd skoku zrealizowany linkami.
Kadłub ma konstrukcję przypominającą modele zdalnie sterowane. Głównym elementem nośnym jest wręga, do której od tyłu montowany jest silnik oraz wszystkie elementy przeniesienia mocy i rura ogonowa, a z przodu siedzenie pilota. Kabina pilota nie bierze udziału w przenoszeniu obciążeń. Praktycznie wszystkie elementy kompozytowe zbrojone są włóknem węglowym, a wszystkie wręgi i ścianki wykonane są jako wielowarstwowe przekładki z wypełniaczem ulowym. Belka ogonowa aluminiowa. Kabina zakryta.
Usterzenie podwójne, metalowe.
Podwozie płozowe, opcjonalnie podwozie pływakowe. Golenie podwozia (przekładkowe) o bardzo dużym rozstawie płóz wykonane są jako kompozytowe elementy sprężyste, o bardzo dużej możliwości pochłaniania energii lądowania. Płozy z rur duralowych zapewniają bezpieczny poślizg na trawiastej nawierzchni.
Wyposażenie- spadochronowy zestaw ratunkowy (opcjonalnie). Umieszczony ponad wirnikiem, nieobrotowy system ratowniczy pozwala na bezpieczne lądowanie śmigłowca wraz z załogą.
Silnik:
- "Ultrasport 254"- Hirth 2703 o mocy 40 kW (55 KM),
- "Ultrasport 331"- Hirth 2706 o mocy 48 kW (65 KM),
- ”Ultrasport 496”- Hirth F.30 o mocy 85,8 kW (95 KM).
Wg [2]: bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec- silnik o mocy 75 kW (102 KM).
Przeniesienie mocy- w wersji jednomiejscowej dwustopniowa przekładnia planetarna (obiegowa) na zębach prostych, o przełożeniach: na pierwszym stopniu 4:1, na drugim stopniu 3:1. W wersji dwumiejscowej drugi stopień przełożenia zrealizowany jest jako klasyczna współpraca kół o zazębieniu zewnętrznym. W obu przypadkach napęd śmigła ogonowego odbierany jest na wejściu przekładni głównej, w efekcie obroty wału śmigła ogonowego równe są obrotom silnika (6000 obr/min.). Przekładnia umożliwia krótkotrwałą pracę (do 10 min.) również w przypadku braku smarowania.
Dane techniczne ”Ultrasport 254” (wg [3]):
Średnica wirnika- 6,4 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 5,08 m, wysokość- 2,29 m.
Masa własna- 115 kg, masa użytkowa- 124 kg, masa startowa- 239 kg.
Prędkość dopuszczalna- 105 km/h, prędkość przelotowa- 105 km/h, pułap- 3660 m, pułap w zawisie- 2130 m, czas lotu- 1 h 15'.
Dane techniczne ”Ultrasport 331” (wg [3]):
Średnica wirnika- 6,4 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 5,08 m, wysokość- 2,29 m.
Masa własna- 150 kg, masa użytkowa- 159 kg, masa startowa- 309 kg.
Prędkość dopuszczalna- 173 km/h, prędkość przelotowa- 105 km/h, pułap- 3660 m, pułap w zawisie- 2130 m, czas lotu- 2,5 h.
Dane techniczne ”Ultrasport 496” (wg [1]):
Średnica wirnika- 7,01 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 6,02 (wg [3]- 5,38) m, wysokość- 2,49 (wg [3]- 2,29) m.
Masa własna- 256 (wg [3]- 225) kg, masa startowa- 512 (wg [3]- 452) kg.
Prędkość dopuszczalna- 167 (wg [3]- 163) km/h, prędkość manewrowa max- 113 km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 105) km/h wznoszenie max- 305 m/min, pułap- (wg [3]- 3660] m, pułap zawisu IGE- 3290 m, pułap zawisu OGE- 2135 m, zasięg- 240 km, czas lotu- 3 h.
Dane techniczne bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec (wg [2]):
Długość (złożone łopaty wirnika)- 8,15 m, wysokość- 2,51 m.
Masa własna- 220 kg, masa użyteczna- 275 kg, masa startowa- 495 kg.
Prędkość max- 166 km/h, prędkość przelotowa- 111 km/h, czas lotu- 3 h.
Galeria
Źródło:
[1] All The World's Rotorcraft.[2] Helicopters Sport.
[3] Hajduk J. "Małe śmigłowce na Sun & fun'97". (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 7/1997).