Tański "Łątka", 1911

Samolot pionierski. Polska.
Samolot "Łątka" zbudowany przez Czesława Tańskiego. (Źródło: archiwum).
W 1909 r. Czesław Tański zaprojektował samolot "Łątka" napędzany silnikiem Anzani i rozpoczął jego budowę. Wzorowany był na samolocie Blériot XI, jednak miał inną konstrukcję płatów i podwozia, a ponadto wyróżniał go system sterowania, polegający na zmianie kąta nastawienia całego płata. budowa została rozpoczęta we wrześniu 1910 r. w mieszkaniu konstruktora w Warszawie przy ul. Mazowieckiej 2 (śmigło, podwozie). W październiku 1910 r. Tański otrzymał do dyspozycji hangar "Awiaty" na Polu Mokotowskim w Warszawie i tam kontynuował budowę samolotu. W trakcie budowy i po jej zakończeniu konstruktor jeszcze wzmacniał i przerabiał samolot, licząc na zabudowę silnika Anzani o mocy 36,8 kW (50 KM).

Samolot gotowy był jesienią 1911 r. Podczas prób przeprowadzonych w 1911 r. na lotnisku mokotowskim przez pilotów Stanisława Supniewskiego i  Michała Scipio del Campo, samolot nie chciał się oderwać od ziemi ze względu na zbyt dużą masę. W zimie 1911/12 samolot otrzymał usterzenie pionowe. Ponowne próby startu na wiosnę 1912 r. nie dały pozytywnych wyników. Po likwidacji "Awiaty" przez władze carskie na początku 1912 r., samolot pozostał w hangarze, gdzie uległ zniszczeniu w nieznanych okolicznościach.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy jednopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat o kształcie eliptycznym, z dwoma dźwigarkami, przednim i tylnym, zbiegającymi się przy końcach płata, nasadzony na dźwigar główny zamocowany obrotowo w kadłubie, obracany za pomocą mechanizmu sterowania. Końce płata z żebrami łukowatymi tworzącymi konstrukcję zbliżoną do skrzydeł owadów. Kryty płótnem. Końce płata elastyczne, wyginane, spełniały role lotek. Płat usztywniony linkami.
Kadłub kratownicowy, w części przedniej o przekroju prostokątnym, z grubych listew, w części tylnej o przekroju trójkątnym- z prętów bambusowych. Kabina odkryta.
Usterzenie poziome płytowe, o konstrukcji zbliżonej do konstrukcji skrzydeł. Usterzenie pionowe trójkątne. Usterzenie kryte płótnem.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik- gwiazdowy Anzani o mocy 18 kW (25 KM).

Dane techniczne "Łątka" (wg [2]):
Rozpiętość- ok. 11 m, długość- ok. 7,2 m, wysokość- ok. 3 m, powierzchnia nośna- ok. 16 m2.

Galeria

  • Budowa jednopłatowca Tańskiego w hangarze ”Aviaty”. Tański siedzi przy samolocie. (Źródło: Banaszczyk Eugeniusz ”Pierwsze skrzydła”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1972).
  • Samolot ”Łątka” na Polu Mokotowskim.  (Źródło: Jungowski Edmund ”O pionierach polskiej myśli lotniczej”. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1967).
  •  Szkielet płata samolotu ”Łątka”.  (Źródło: rys. Czesław Tański via Jungowski Edmund ”O pionierach polskiej myśli lotniczej”. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1967).
  • Czesław Tański przy swym jednopłacie (w środku-  w koszuli) na lotnisku  mokotowskim przed  hangarem ”Aviaty”. (Źródło: via Barbara z Tańskich Brachacka – Skrzydlata Polska nr 1/1957).
  • Jednopłatowiec Tańskieqo w trakcie budowy w hangarze ”Aviaty”, konstruktor stoi obok- w meloniku. (Źródło: via Barbara z Tańskich Brachacka – Skrzydlata Polska nr 1/1957).
  • Tański ”Łątka”, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Glass Andrzej "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939". Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass Andrzej "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Kowalski Tomasz J., Malinowski Tadeusz "Mała encyklopedia lotników polskich". Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[4] Jungowski E. "O pionierach polskiej myśli lotniczej". Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1967.
[5] Barbara z Tańskich Brachacka "Mój dziadek – Czesław Tański. Skrzydlata Polska nr 1/1957.
[6] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[7] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.
blog comments powered by Disqus