Tułacz Piotr

Dyr. inż. Piotr Tułacz (stoi trzeci od lewej) oraz inż. pil. Michał Bohatyrew, dyr. Kwaśniewski i inż. Gustaw Mokrzycki . (Źródło: Lotnik nr 4-5/1925).

Piotr Tułacz, urodził się 18.11.1893 r. w Nadwor­nej, w woj. stanisławowskim, syn Stanisława- leśnika i Janiny z domu Walisz. Ukończył 5 -klasowe gimna­zjum polskie w Kołomyi i szkołę realną w Śniatynie. Po maturze podjął studia na Politechnice w Brnie (budowa maszyn, elektrotechnika). Przerwał je po 8 semestrach.

Od 1.08.1914 r. służył w armii Austro-Węgier, do 10 października w 28. Pułku Piechoty w Pra­dze. 10 listopada został ciężko ranny na froncie gali­cyjskim, a po wyleczeniu 1.01.1916 r. skierowany do szkoły oficerskiej. 23 marca powrócił do swe­go Pułku, na front włoski, najpierw jako podchorąży, od 1.07.1917 r. chorąży i od 1.08.1917 r. pod­porucznik. 29.10.1917 r. mianowano go dowódcą kompanii. 7 lipca skierowano go na kurs ofi­cerów technicznych wojsk lotniczych prowadzony na Politechnice Wiedeńskiej. Po jego ukończeniu od 10 października, jako oficer techniczny, służył w 19. Kompanii Lotniczej (Flik 19), działającej na froncie włoskim, nad Piavą.

18.11.1918 r. w Wiedniu zgłosił się do polskiej komendy placu i skierowano go do służby w wojskach lotniczych Polski. Formalnie przyjęto go do Wojska Polskiego dekretem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego z 17.12.1918 r., w stopniu porucznika. 16.12.1918 r. uczestniczył (Warszawa- Pole Mokotowskie) w pierwszej w wojsku polskim przysiędze lotników na wierność Rzeczypospolitej.

W 1920 r. ukończył studia w Paryżu i zdobył tam również dyplom inżyniera- aeronauty w École Supérieure dAéronautique i rozpoczął pracę w Par­ku (warsztatach) Szkoły Lotniczej w Bydgoszczy. Po dwóch latach, 20.10.1922 r., został przeniesiony na równorzędne stanowisko do 3. Pułku Lotniczego w Poznaniu na Ławicy. 31.01.1925 r. przeniesiono go do rezerwy.

Zbudował w 1923 r. w Parku (tzn. warsztatach) 3. Pułku Lotniczego w Poznaniu na Ławicy, szybowiec M-1, przeznaczony do udziału w Konkursie Ślizgowców. W 1924 r. został pierwszym dyrektorem Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów S.A. ”Samolot”, której otwarcie miało miejsce 27.04.1924 r. W 1926 r. został głównym pro­jektantem samolotu Sp-I, studium nowoczesnego samolotu myśliwskiego. W 1926 opracował też projekt samo­lotu treningowego ST-4.

Rok 1927 był przełomowy w działalności Piotra Tułacza. Został dyrektorem Katowickiego Oddziału Związku Polskiego Przemysłu Acetylenowego i Tle­nowego i zajął się organizacją ośrodka szkoleniowego spawaczy w Katowicach. Prawdopodobnie już w dru­giej połowie 1928 r. inicjował pionierskie w skali światowej prace nad ustaleniem testów psychotech­nicznych dla kandydatów na spawaczy. W mar­cu 1931 r. złożył w Urzędzie Patentowym dwa wnioski: pierwszy na Automatyczną wytwornicę acetylenu, drugi na Bezpiecznik wodny do apara­tów acetylenowych. Oba patenty, o numerach 18523 i 18536, przyznano mu 31.05.1933 r. W 1931 r. podjął wykłady w Akademii Górniczej w Krakowie. Zajęcia ze studentami prowadził do 1939 r., przy czym od 1937 r. nie pobierał za nie wynagrodzenia. Równocześnie organizował kursy, głównie w Katowi­cach, Krakowie i Lwowie, zarówno dla spawaczy, jak i inżynierów i techników

Pracę dydaktyczno- organizacyjną łączył z ba­daniami połączeń spawanych i opracowywaniem no­wych technologii. Zaczął interesować się możliwoś­ciami zastosowania spawania w kolejnictwie. W 1933 r. zgłosił do opatentowania dwa rozwiązania: na podkładkę z walcowanej stali podpierającą styk szyn z twardej stali i na sposób spawania główek szyn. Patenty, o numerach 21076 i 23824 otrzymał w latach 1935 i 1936. W 1934 r. zgłosił do opatentowania spawane złącze szynowe, którego ideę przedsta­wił na XII Międzynarodowym Kongresie Spawania w Londynie. Za swoją pracę otrzymał srebrny medal. Kongresu, co warte jest podkreślenia, bo przyzna­no jedynie trzy nagrody, z których dwie przypadły Francuzom . Patent na swoje rozwiązanie otrzymał 20.07.1937 r. W 1936 r. zgłosił sposób spawania głó­wek szyn, na co uzyskał patent nr 26918 w 1938 r. W złączu tym spawano doczołowo płomieniem ace­tylenowym szynę na całym przekroju, a następnie na miejsce spojenia nasuwano podkładkę o specjalnym kształcie, którą spawano z dwóch stron równocześ­nie, u nasady szyjki.

W 1939 r. inż. P. Tułacz został zmobilizowany. Po klęsce wrześniowej, przez Rumunię przedostał się do Francji, gdzie wiosną 1940 r. został skierowany do pracy w warsztacie wytwórni samolotów SNCASE w Argenteuil, lecz prawdopodobnie się tam nie zgło­sił. Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Bry­tanii, ale nie znamy jego dalszych losów. Być może znajdował się później w Anglii, USA, Portugalii, ale nie znajduje to potwierdzenia w źródłach.

Piotr Tułacz był wybitnym spawalnikiem, kon­struktorem lotniczym, autorem trzech książek (m.in. pierwszej w Polsce książki szybowcowej pt. Lot ża­glowy i aparaty żaglowe, wydanej na początku 1923 r.), wielu artykułów naukowych, referatów, odczytów. Publikował, uzyskiwał patenty, w latach 1920 / 1930- tych odegrał znaczącą rolę w rozwoju polskiego spawal­nictwa.

Konstrukcje:
M-1, 1923, szybowiec.
ST-4, 1926, projekt samolotu treningowego.
Sp-I, 1926, samolot sportowy, doświadczalny (studium samolotu myśliwskiego).

Galeria

  • Piotr Tułacz. (Źródło: Januszewski S. ”Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
blog comments powered by Disqus