SZD-48 "Jantar Standard 2" / "Jantar Standard 3", 1977
Produkcję seryjną podjęto w 1978 r. (Wg [3]- wersja SZD-48 ”Jantar Standard 2” została wyprodukowana w 44 egz.). Zakłady Szybowcowe przygotowywały produkcję seryjną i ostateczna wersja SZD-48-1 ”Jantar Standard 2” zaczęła opuszczać linię filii Zakładu Szybowcowego we Wrocławiu w 1978 r. Różniła sie ona od SZD-48 m.in. konstrukcją zbiorników balastowych, rezygnacją ze wspomagania chowania podwozia, oraz zamianą niezależnych podwójnych klapek wentylacyjnych umieszczonych na bocznych powierzchniach kadłuba pod skrzydłami, na pojedyńczą umieszczoną na spodniej przedniej części kadłuba przed zaczepem holowniczym. Prototyp tej wersji oblatano 18.09.1978 r. W latach 1977-1983 zbudowano 323 (wg [3]- 285) egz., z czego aż 293 wyeksportowano.
W 1981 r. oblatany został szybowiec SZD-52 ”Jantar 15” będący rozwinięciem SZD-48.
W 1982 r. opracowano pod kierunkiem inż. Bogumiła Szuby kolejną wersję SZD-48-3 ”Jantar Standard 3” gdzie zmiany objęły wykonanie nowego kadłuba, w którym całkowicie zmieniono oszklenie, powiększono ster kierunku o zmienionym obrysie, poprawiający jego skuteczność w krążeniu. Zmieniono także sposób napełniania i opróżniania instalacji balastowej. Prototyp oblatano 15.04.1982 r. Po zakończeniu prób certfikacyjnych szybowiec skierowano do produkcji seryjnej. W latach 1982-1994 wyprodukowano 348 (wg [2]- 346) szybowców z czego wyeksportowano 273 egz.
Zbudowano również doświadczalny prototyp SZD-48-4. Powstał on w wyniku modyfikacji szybowca SZD-48-3, któremu dorobiono nowe skrzydła z profilem NN17. Projektantem i współtwórcą tych skrzydeł był mgr inż. Bogumił Bereś. Opracowanie to miało na celu wykazanie różnic aerodynamicznych profili NN8 ("Jantar Standard 2") i NN17 podczas lotów porównawczych tych szybowców.
Od wielu lat szybowce ”Jantar Standard 2” są obok ”Jantar Standard 3” podstawowymi szybowcami wyczynowymi w Polsce. W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 41 szybowców SZD-48-2 ”Jantar Standard 2” i 67 szybowców SZD-48-3 ”Jantar Standard 3”.
Dalszym rozwojem szybowca SZD-48 ”Jantar Standard 3” był SZD-48-3M ”Brawo”.
Konstrukcja SZD-48-1:
Jednomiejscowy grzbietopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego
Skrzydło dwudzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym z dwuobwodowym kesonem przenoszącym siły skręcające. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) ze zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu o pojemności 2 x 75 dm3. Zbiorniki stanowi dolna skorupa pokrycia, przednia ścianka dźwigara i nie związana bezpośrednio z górnym pokryciem osobna laminatowa skorupa. Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i przekładkowymi (pianka PCV) ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki. Lotka konstrukcji przekładkowej , 20% głębokości, niedzielona. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe na górnej i dolnej powierzchni skrzydła.
Kadłub laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami i piankowymi żeberkami. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Zaczep samopowrotny do lotów holowanych i startu za wyciągarką, na życzenie odbiorcy drugi zaczep do startu za wyciągarką montowany na goleni podwozia. Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie T, konstrukcji przekładkowej. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej. Ster wysokości dwuczęściowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, stałe kółko ogonowe.
Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF typu RS-6101 (lub inna dostarczona przez odbiorcę). Możliwość zabudowy aparatury tlenowej.
Konstrukcja SZD-48-3:
Jednomiejscowy grzbietopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Skrzydło dwudzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym z dwuobwodowym kesonem przenoszącym siły skręcające. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) ze zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu o pojemności 2 x 75 dm3. Zbiorniki stanowi dolna skorupa pokrycia, przednia ścianka dźwigara i nie związana bezpośrednio z górnym pokryciem osobna laminatowa skorupa. Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i przekładkowymi (pianka PCV) ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki. Lotka konstrukcji przekładkowej , 20% głębokości, niedzielona. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe na górnej i dolnej powierzchni skrzydła.
Kadłub laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami i piankowymi żeberkami. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Zaczep samopowrotny do lotów holowanych, na życzenie odbiorcy drugi zaczep do startu za wyciągarką montowany na goleni podwozia. Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie T, konstrukcji przekładkowej. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej. Ster wysokości dwuczęściowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, stałe kółko ogonowe.
Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF typu RS-6101 (lub inna dostarczona przez odbiorcę). Możliwość zabudowy aparatury tlenowej.
Dane techniczne SZD-48-1 (wg [4]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,71 m, wysokość- 1,51 m, powierzchnia nośna- 10,66 m2.
Dopuszczalna masa własna- 265 kg, masa użyteczna- 120 kg, masa balastu wodnego- 150 kg, max masa w locie z balastem- 535 kg, max masa w locie bez balastu- 385 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, doskonałość max bez balastu- 40 przy prędkości 97 km/h, doskonałość max z balastem- 40 przy prędkości 123 km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,6 m/s przy prędkości 75 km/h, opadanie minimalne z balastem- 0,69 m/s przy prędkości 86 km/h.
Dane techniczne SZD-48-3 (wg [4]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,85 m, wysokość- 1,51 m, powierzchnia nośna- 10,66 m2.
Dopuszczalna masa własna- 274 kg, masa użyteczna- 120 kg, masa balastu wodnego- 150 kg, max masa w locie z balastem- 535 kg, max masa w locie bez balastu- 385 kg.
Prędkość dopuszczalna- 285 km/h, doskonałość max bez balastu- 40 przy prędkości 97 km/h, doskonałość max z balastem- 40 przy prędkości 123 km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,6 m/s przy prędkości 75 km/h, opadanie minimalne z balastem- 0,69 m/s przy prędkości 86 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] Polskie szybowce.
[4] Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego).
[5] Fotograficzny Rejestr Szybowców.
[6] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.