Schreck FBA-17HMT2, ok. 1924

Amfibia obserwacyjna, patrolowa i łącznikowa. Francja.
Amfibia obserwacyjna, patrolowa i łącznikowa Schreck FBA-17HMT2. (Źródło: archiwum).

Amfibia obserwacyjno-łącznikowa Schreck FBA-17HMT2 została opracowana i zbudowana we francuskiej wytwórni lotniczej FBA Hydroavions Louis Schreck w Argenteuil, w departamencie Sekwany. Jej konstruktorem był właściciel firmy Louis Schreck. Prototyp został oblatany w 1924 r. Amfibia powstała w wyniku rozwoju latającej łodzi szkolno-treningowej Schreck FBA-17HE2. Amfibia FBA-17HMT2 różniła się od szkolnej łodzi latającej w zasadzie tylko silnikiem o większej mocy, a także posiadaniem pod­wozia kołowego podciąganego w locie i przy wodowaniu pod spód dolnego płata.

Samolot w postaci amfibii, tj. łodzi latającej wyposażonej dodatkowo w podwozie kołowe, wciągane do dolnego płata, umożliwiał eksploatację zarówno na powierzchni wody, jak i z lotnisk lądowych i z pokładu okrętu. Samoloty-amfibie były samolotami uniwersalnymi, bardzo chętnie nabywanymi przez marynarki wojenne poszczególnych państw w okresie międzywojennych. Łodzie latające i samoloty-amfibie FBA-17 były powszechnie używane pod koniec lat 1920-tych i w pierwszej połowie lat 1930-tych w licznych francuskich bazach mor­skich w rejonie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie.

W Polsce.

W 1925 r. zamówiono we Francji dla Morskiego Dywizjonu Lotniczego (MDL) w Pucku 12 obserwacyjno-łącznikowych amfibii Schreck FBA-17HMT2 (razem z nimi zamówiono również 6 wodnosamolotów szkolno-treningowych Schreck FBA-17HE2). Wg [2]- w Polsce używano łącznie 18 wodnosamolotów FBA-17, w tym 2 w lotnictwie cywilnym. W MDL nadano im cyfrowe oznaczenie typu: 5. Amfibie przydzielono do 1 Morskiej Eskadry Obserwacyjnej (przemianowanej później na eskadrę wielosilnikową) oraz do Sekcji Ćwiczeń, a następnie Eskadry Szkolnej. Od 1927 r. rozpoczęły służbę w Plutonie lotniczym Flotylli Rzecznej MW na Polesiu, przekształconym w 1932 r. na Rzeczną Eskadrę Lotniczą. W użytku było początkowo 10 amfibii, 2 stanowiły rezerwę. Służąc w Pucku FBA-17HMT2 pełniły służbę patrolową. Do bardziej barwnych epizodów należał lot amfibii nr 5.11 z eskadry szkolnej w dniu 16. 03. 1933 r. na przechwycenie samolotu niemieckiego, który naruszył wody terytorialne RP. Junkers F-13W przemieszczał się po morzu jak ślizgowiec ze wschodu na zachód nie reagując na próby zatrzymania. Junkers był prawdopodobnie uzbrojony i to było przyczyną unikania bezpośredniego kontaktu z załogą polskiego samolotu.

Schrecki FBA-17HMT2 okazały się najbardziej przydatne w służbie Flotylli Rzecznej na Polesiu. Płaskodenne o małym zanurzeniu doskonale zachowywały się na płyciznach rozlewisk rzecznych, były również mało czułe na podmuchy boczne na rzekach. W ciągu kilku lat służby w REL, były tam na przemian prawie wszystkie egzemplarze tego typu. Dokonano na nich kilku interesujących prób i zmian modernizacyjnych. W sierpniu i wrześniu 1928 r. w rejonie Pińska wykonano szereg lotów na małej wysokości rozpylając nad bagnami środki owadobójcze. Zimą 1929 r. kiedy mróz ściął na Polesiu nawet niezamarzające bagna, wypróbowano i zaczęto stosować technikę startu amfibii na kołach z powierzchni lodu. W 1933 r. na FBA-17HMT2 przeprowadzono próby z uzbrojeniem w k.m. i bomby oraz wyposażeniem w radiostację pokładową. Kilka egzemplarzy wyposażono w uchwyty dla k.m., zabudowano wyrzutniki dla 2 bomb 12,5 kg, a na jednej amfibii zainstalowano radiostację. Wyniki były mierne. Konstrukcja płatowca nieprzystosowana do tych zaimprowizowanych przeróbek sprawiła, że zaniechano w praktyce stosowania radia i k.m.

W ciągu 12 lat eksploatacji FBA-17HMT2 w MDL i REL utracono w wypadkach 3 amfibie. Najdłużej były w użytku w Pińsku. Wskutek zużycia wszystkie wycofano z eksploatacji na przełomie 1937 r. i 1938 r. Ostatni egzemplarz skasowano w styczniu 1938 r.

Według opinii pilotów Schrecki FBA-17 były udanym nabytkiem. Prawidłowe w locie, niemęczące w pilotażu, solidnie wykonane i łatwe w obsłudze, służyły najdłużej spośród łodzi latających zakupionych we Francji w latach 1924-1926.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty- dwudźwigarowe, niedzielone. Pokrycie płótnem.
Kadłub- łodziowy płaskodenny, kratownicowy pokryty sklejką. Kabina załogi odkryta z miejscami obok siebie, sterownice pojedyncze. Fotel pilota z lewej, ob­serwatora z prawej.
Podwozie kołowe podciągane w locie pod dolny płat mechanizmem ręcznym obsługiwanym przez obserwatora. Płoza ogonowa stała.

Silnik- 8- cylindrowy, w układzie V, chłodzony wodą Hispano-Suiza 8ab o mocy 132 kW (180 KM). Śmigło drewniane, pchają­ce. Zbiornik paliwa 180 l w kad­łubie.

Dane techniczne FBA-17HMT2 (wg [1]):
Rozpiętość- 12,87 m, długość- 8,94 m, wysokość- 3,55 m, powierzchnia nośna- 36,50 m2.
Masa własna- 1090 kg, masa użyteczna- 260 kg, masa całkowita- 1350 kg.
Prędkość max- 170 km/h, prędkość lądowania- 90 km/h, wznoszenie- 3,1 m/s, pułap- 4000 m, zasięg- 400-500 km.

Galeria

  • Schreck FBA-17HMT2, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 1/1970).
  • Amfibia Schreck FBA-17HTM2 z Rzecznej Eskadry Lotniczej Marynarki Wojennej w Pińsku. Na burcie widoczny zbiornik na środki owadobójcze, 1928 r. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Amfibia Schreck FBA-17HMT2 na wodach ”pińskiego morza”. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Amfibia Schreck FBA-17HMT2 w widoku z tyłu. (Źródło: forum.odkrywca.pl).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[3] Domański J. "Samolot- amfibia patrolowa Schreck FBA-17HMT2". Żołnierz Polski nr nn.
[4] Morgała A. "Samoloty w polskim lotnictwie morskim". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1985.
blog comments powered by Disqus