S-25, 1971
W latach 1950- tych został opracowany w Moskiewskim Instytucie Techniki Cieplnej (MIT) niekierowany pocisk rakietowy S-24 "Buran" klasy powietrze- ziemia, przeznaczony do zwalczania umocnionych obiektów punktowych. W następnych latach w Instytucie Naukowo-Badawczym Wojsk Lotniczych (NII WWS) powstała koncepcja opracowania na jego podstawie ulepszonego niekierowanego pocisku rakietowego z głowicą nadkalibrową o znacznie większej sile rażenia.
Opracowanie projektu nowej rakiety zostało zlecone biuru konstrukcyjnemu OKB-16, które w 1966 r. zmieniono nazwę na Biuro Konstrukcyjne Budowy Maszyn Precyzyjnych (KB Toczmasz). Głównym konstruktorem nowej rakiety, która otrzymała oznaczenie S-25 (ARS-250), został W. Baranow.
Pocisk został opracowany na przełomie lat 1960 / 1970- tych. Pierwsze próby fabryczne zostały przeprowadzone w 1971 r. na poligonie NII WWS w Achtubińsku. Tam też, w okresie lipiec- wrzesień 1974 r., zostały przeprowadzone próby państwowe rakiet w wersjach S-25O i S-25OF. Testy w pełni potwierdziły założone właściwości bojowe nowej broni. W czerwcu 1975 r. obie wersje rakiety zostały przyjęte na uzbrojenie.
Pociski rakietowe z rodziny S-25 należą do najcięższych w swojej kategorii, spośród opracowanych w przemyśle zbrojeniowym ZSRR. Przeznaczone są do niszczenie celów o dużym znaczeniu w działaniach taktycznych lotnictwa (schronów lub umocnionych stoisk postoju samolotów, stanowisk wyrzutni pocisków taktycznych i operacyjno-taktycznych, wozów bojowych o różnych przeznaczeniu, a także środków transportu kolejowego, morskich i rzecznych statków oraz barek, przepraw i mostów, środków transportowo- desantowych, oraz stanowisk ogniowych rozmieszczonych w ukryciach i umocnieniach, punktów dowodzenia itp.). Nowe pociski miały też niszczyć siłę żywą i pojazdy z dużej odległości (duża ilość odłamków- średnio 5500 szt. o masie 2- 20 g, duży promień rozrzutu- do 30 m oraz powierzchnia skutecznego rażenia- do 1820 m2). Z czasem jednak zmieniono ich przeznaczenie i przystosowano je do niszczenia celów punktowych.
Opracowano cztery odmiany pocisku S-25:
- S-25O - z głowicą odłamkową,
- S-25OF- z głowicą odłamkowo- burzącą,
- S-25OFM- zmodernizowana wersja z głowicą odłamkowo- burzącą,
- S-25Ł- z półaktywną stacją laserową zapożyczoną z kierowanego pocisku rakietowego powietrze- ziemia Zwiezda Ch-25MŁ.
Niekierowane pociski rakietowe S-25 znalazły się w arsenałach uzbrojenia lotnictwa wojskowego tych państw Układu Warszawskiego, które dysponowały samolotami Suchoj Su-22, Suchoj Su-25, Suchoj Su-24, Mikojan MiG-27 oraz Mikojan MiG-29. W zależności od typu samolotu, można je podwiesić od 2 (Su-22, MiG-27) do 8 (Su-25 / Suchoj Su-39), zawsze parami, na belkach leżących po przeciwnych stronach osi podłużnej samolotu. Od powyższej zasady istnieją jednak pewne odstępstwa. Np. na samolocie Su-22 podczas szkolenia dopuszczalne jest podwieszenie tylko jednego pocisku S-25, a wraz z nim jednej pustej wyrzutni O-25. Ponadto S-25 mogą być stosowane w wariantach mieszanych z innymi środkami bojowymi, np. z bombami różnego ciężaru. Standardowo na Su-22 podczas wykonywania lotów bojowych podwiesza się dwie S-25, dwie bomby o wagomiarze 100 - 500 kg oraz dwa zbiorniki paliwa 800 l.
Konstrukcja.
Zestaw niekierowanego pocisku rakietowego S-25 składa się z dwóch głównych zespołów: nadkalibrowego, niekierowanego pocisku rakietowego S-25O / OF / OFM / Ł i i wyrzutni O-25Ł / E. Pocisk przechowywany jest w wyrzutni, tworząc z nią zestaw gotowy do użytku zaraz po wyjęciu z opakowania i podwieszeniu na samolocie. Może być przenoszony i odpalany z małej i średniej wysokości przez nosiciela lecącego zarówno z prędkością poddźwiękową, jak i naddźwiękową.
Kaliber głowicy jest różny w zależności od wersji (od 340 do 420 mm), przy średnicy wewnętrznej wyrzutni 266 mm.
Wyrzutnia O-25 jest wyrzutnią jednorazowego użytku, dlatego do jej budowy wykorzystano tanie materiały. Ma konstrukcję drewnianą, pokrytą blachami aluminiowymi, w której zabudowane są elementy nośne, instalacja elektryczna i zamek blokujący przesuniecie się pocisku w wyrzutni podczas transportu. Puste wyrzutnie w czasie lotu wydają charakterystyczny gwizd, słyszany z dużej odległości na ziemi.
Dane techniczne (wg [2]):
Model |
|
S-25O |
S-25OF |
S-25OFM |
O-25 |
Rozpiętość statecznika |
[mm] |
1170 |
1170 |
1170 |
|
Długość |
[mm] |
3310 |
3307 |
3480 |
2860 |
Kaliber |
[mm] |
420 / 260 |
340 / 260 |
340 / 260 |
266 |
Szerokość wyrzutni |
|
|
|
|
370 |
Wysokość wyrzutni |
|
|
|
|
460 |
Masa |
[kg] |
370 |
381 |
367 |
65 ± 5 |
Masa zestawu |
[kg] |
|
|
430 |
|
Masa głowicy |
[kg] |
|
150 |
147 |
|
Ilość odłamków |
[szt.] |
|
6500 |
5500 |
|
Prędkość max. |
[m/s] |
540 |
|
510 |
|
Odległość odpalania |
[km] |
3 |
3 |
4 |
|
Promień skuteczny |
[m] |
20- 25 |
25 |
25 |
|
Galeria
Źródło:
[1] Gretzyngier R., Cebulok P., Szulc T. ”Su 22M4”. Seria ”Przegląd Konstrukcji Lotniczych” nr 1. Wydawnictwo Altair. Warszawa 1991.[2] Gurzęda R. "Niekierowany pocisk rakietowy S-25". Aeroplan nr 1/2001.
[3] Уголок неба - Большая авиационная энциклопедия.