1205 "Skat", 1969

Poduszkowiec wojskowy, transportowy. ZSRR/Rosja.
Wojskowy poduszkowiec transportowy 1205 ”Skat” w zbiorach Muzeum Floty Wojenno-Morskiej w Moskwie. (Źródło: via ”Wikimedia Commons”).
W 1965 r. w CMKB Ałmaz pod kierunkiem Ozimowa powstała dokumentacja poduszkowca projektu 1205 ”Skat” (płaszczka) nazwanego, mocno zresztą na wyrost, desantowym kutrem szturmowym- SzDKWP. Nie miał on bowiem ani opancerzenia, ani uzbrojenia- jedynie żołnierze desantu mogli prowadzić ogień z dwóch karabinów maszynowych i dwóch granatników AGS-17. Podobno początkowo miał to być kolejny model, służący jedynie weryfikacji projektu poduszkowca ”Dżejran”, ale adaptowano go do celów użytkowych.

Kształt i proporcje ”Skata” bardzo przypominały konstrukcje brytyjskie. Wydłużenie kadłuba wynosiło tylko ok. 2,8, otaczający kadłub gumowo-tkaninowy fartuch, osiągający po wypełnieniu powietrzem wysokość 1,2 m, był od wewnątrz podzielony na sekcje, zasilane peryferyjnie powietrzem za pomocą elastycznej dyszy. Nadmuch powietrza zapewniał pionowy, jednostopniowy, osiowy wentylator o wydajności 90 m3/s z czerpnią powietrza w kształcie skierowanego do przodu półkola. Jako napęd służyły silniki turbośmigłowe typu TWD-10M (takie same, jak stosowane w pierwszych samolotach PZL An-28) o mocy 574 kW (781 KM), z których dwa napędzały przestawne, trójłopatowe śmigła, za którymi znajdowały się stateczniki pionowe ze sterami kierunku połączone ruchomym stabilizatorem poziomym. Zmiana kąta jego zaklinowania zmieniała zapewne wyważenie poduszkowca.

Manewrowanie umożliwiały, oprócz sterów aerodynamicznych, dysze sterujące, umieszczone z boków kadłuba. Rozwiązanie to okazało się na tyle skuteczne, że znalazło zastosowanie we wszystkich radzieckich poduszkowcach. Trzeci silnik TWD-10M napędzał wentylator i znalazł się w opływowej obudowie między statecznikami pionowymi. ”Skaty” mogły przewozić po 25 żołnierzy desantu z prędkością 49 węzłow na odległość 220 km (podawana często liczba 40 pasażerów wydaje się zawyżona lub dotyczy żołnierzy bez uzbrojenia). Do przedziału desantowego prowadziły cztery spore włazy, przy których na burtach znajdowały się trapy, ułatwiające załadunek. Załoga liczyła 7 osób, wśród których etatowo nie było oficera. Początkowo w jej skład wchodzili natomiast z zasady byli lotnicy, gdyż sterowanie poduszkowcem bardziej przypominało profesję lotniczą niż marynarską. W stosunkowo ciasnej sterówce znajdował się lotniczy wolant, a nie koło sterowe, nie było mechanicznego logu, magnetycznego kompasu, był natomiast autopilot. Typowo morski był jedynie radar nawigacyjny Kiwacz-l.

Pomimo, że ”Skaty” były bliższe konstrukcjom lotniczym, budowano je w latach 1969-76 aż w trzech stoczniach. Prototyp, ukończony w grudniu 1969 r. i trzy kolejne jednostki powstały w Morskim Zawodzie w Leningradzie, sześć w stoczni im. Gorkiego w Zielienodolsku, a 19 w FPO Morie w Teodozji na Krymie. Ta ostatnia stocznia stała się z czasem liderem w produkcji jednostek tej klasy. Trzy ”Skaty” przebudowano według projektu 1205P na jednostki poszukiwawcze lądowników kosmicznych Sojuz i rozmieszczono na wybrzeżach Morza Kaspijskiego i Aralskiego, gdzie dyżurowały przez 12 lat. Pozostałe jednostki były intensywnie używane do ćwiczebnych działań desantowych. W latach 1980-tych część z nich, a szczególnie jednostki bazujące na Dalekim Wschodzie, zaczęto wykorzystywać do zadań patrolowych, głównie na rozlewiskach granicznego Amuru. W 1997 r. w służbie pozostawało 14 ”Skatów”, trzy we Flotylli Kaspijskiej, a reszta w Amurskiej.

W Polsce.

Poduszkowce ”Skat” przewoziły żołnierzy polskiej 7. Dywizji Obrony Wybrzeża (Jednostki Obrony Wybrzeża) podczas wspólnych, polsko-radzieckich, manewrów na Bałtyku. Na przykład podczas wspólnych ćwiczeń na Bałtyku w 1977 r. pododdziały Jednostki Obrony Wybrzeża (Błękitne Berety) korzystały z transportu poduszkowcami radzieckiej marynarki wojennej przy desantowaniu na plaże wybrzeża bałtyckiego.

Konstrukcja:
Załoga- 7 osób, 25 żołnierzy desantu, podawana często liczba 40 pasażerów wydaje się zawyżona lub dotyczy żołnierzy bez uzbrojenia.
Kadłub otaczał gumowo-tkaninowy fartuch, osiągający po wypełnieniu powietrzem wysokość 1,2 m, był od wewnątrz podzielony na sekcje, zasilane peryferyjnie powietrzem za pomocą elastycznej dyszy. Nadmuch powietrza zapewniał pionowy, jednostopniowy, osiowy wentylator o wydajności 90 m3/s z czerpnią powietrza w kształcie skierowanego do przodu półkola.

Uzbrojenie- poduszkowiec nie posiadał uzbrojenia, jedynie żołnierze desantu mogli prowadzić ogień z dwóch karabinów maszynowych i dwóch granatników AGS-17.

Wyposażenie- morski radar nawigacyjny Kiwacz-l.

Napęd- 3 silniki turbośmigłowe TWD-10M o mocy 574 kW (781 KM), z których dwa napędzały przestawne, trójłopatowe śmigła, za którymi znajdowały się stateczniki pionowe ze sterami kierunku połączone ruchomym stabilizatorem poziomym. Zmiana kąta jego zaklinowania zmieniała zapewne wyważenie poduszkowca. Manewrowanie umożliwiały, oprócz sterów aerodynamicznych, dysze sterujące, umieszczone z boków kadłuba. Trzeci silnik TWD-10M napędzał wentylator i znalazł się w opływowej obudowie między statecznikami pionowymi.

Dane techniczne 1205 ”Skat” (wg [2]):
Prędkość- 49 węzłów, zasięg- 220 km.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1980.
[2] ”Rosyjskie poduszkowce wojskowe”
blog comments powered by Disqus