Partenavia (Vulcanair) P-68 "Victor", 1970
("Spartakus", "Viator", "Observer")

Lekki samolot transportowy, obserwacyjny. Włochy.
Lekki samolot transportowy Partenavia P-68B ”Victor”. (Źródło: Copyright Krzysztof Godlewski- ”airfoto.pl”).

Pod koniec lat 1960- tych prof. Luigi Pascale w firmie Partenavia Construzioni Aeronautiche zaprojektował sześci- lub siedmiomiejscowy lekki dwusilnikowy samolot wielozadaniowy Partenavia P-68 "Victor". Prototyp, napędzany silnikami AVCO Lycoming IO-360 o mocy 149 kW (200 KM) każdy, wykonał pierwszy lot 25.05.1970 r.

Samolot wszedł do produkcji seryjnej. Opracowano szereg wersji rozwojowych:
- P-68- pierwsza wersja seryjna. Zbudowano 13 lub 14 egz.,
- P-68B- wersja z przedłużonym kadłubem (o ok. 15 cm). Samolot wszedł do produkcji na początku 1974 r. Zbudowano 190 egz.,
- P-68 "Observer"- zmodyfikowana wersja P-68B, przystosowana do lotów patrolowo- obserwacyjnych. Otrzymała bogato przeszklony nos kadłuba, który zapewniał doskonałą widoczność. Została opracowana przez niemiecką firmę Sportavia- Putzer w latach 1975- 1976. Zbudowano 21 egz., które były używane przez służby bezpieczeństwa i porządku publicznego,
- P-68C- weszła do produkcji pod koniec 1979 r. Samolot otrzymał wydłużony nos, który mieścił radar meteorologiczny, zwiększony zapas paliwa i szereg zmian wewnętrznych. Zbudowano 114 egz.,
- P-68C-TC- wariant P-68C wyposażony w silniki z turbodoładowaniem AVCO Lycoming TIO-360-C1A6D o mocy 149 kW (200 KM) każdy. Certyfikat otrzymał w czerwcu 1980 r. Produkowany seryjnie,
- P-68R- wariant P-68B wyposażony w chowane podwozie. Zbudowano tylko prototyp,
- P-68T- wariant P-68R z wydłużonym kadłubem, powiększonym usterzeniem i silnikami turbośmigłowymi Allison 250-B17B. Zbudowano 4 egz.,
- AP-68TP (P-68 Turbo lub AP-68B)- pierwszy prototyp napędem turbośmigłowym- silniki Allison 250B17B o mocy 243 kW (330 KM) każdy. Miał to być przede wszystkim wielozadaniowy samolot wojskowy (łącznikowy, obserwacyjno- ratowniczy, trans­portowy, szturmowy- do akcji typu przeciwpartyzanckiego, sanitarny). Pierwszy lot 11.09.1978 r.,
- AP-68TP-100 - drugi prototyp z napędem turbośmigłowym,
- P-68TP-300 "Spartacus"- wariant P-68T ze stałym podwoziem. Zbudowano ponad 13 egz.,
- AP-68TP-600 'Viator"- wariant P-68TP-300 z chowanym podwoziem. Samolot otrzymał wydłużony nos i dłuższy kadłub. Zbudowano ponad 6 egz.,
- AP-68TP-600 "A-Viator"- podobna do AP-68TP-600 'Viator". Otrzymała zmodyfikowaną kabinę i awionikę. Samolot pokazowy został zbudowany w 2009 r.,
- "Spartacus RG" – wersja wyposażona w chowane podwozie,
- "Spartacus-10" – powiększona wersja oparta na konstrukcji samolotu "Spartacus RG".

W 1981 r. firma Partenavia stała się częścią grupy Aeritalia (później zmieniła nazwę na Alenia). W 1993 r. Alenia sprzedała firmę dla Aercosmos. W marcu 1998 r. firma ogłosiła upadłość. Została następnie zakupiona przez  firmę Vulcanair, która wznowiła produkcję samolotów P-68.

Łącznie wyprodukowano ok. 450 samolotów wszystkich wersji.

W Polsce.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 samolot Partenavia P-68C-TC. Był używany w przedsiębiorstwie lotniczym Normal.

W Polsce użytkowane były samoloty: P.68B "Victor" (SP-KWB, w firmie Ramsat Aviation),  P-68C-TC "Observer" (SP-FPM, SP-GEO, SP-KWA).

Konstrukcja AP-68TP (AP-68B).
Siedmiomiejscowy wolnonośny grzbietopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o obrysie prostokątnym, wznios 1°. Konstrukcja niedzielona, dwudźwigarowa, całkowicie metalowa, półskorupowa. W kesonach międzydźwigarowych na zewnątrz gondol silniko­wych integralne zbiorniki paliwowe. Noski skrzydeł na znacznej długości odejmowalne w celu umożliwienia dostępu do instalacji paliwowej i elektrycznej. Pod skrzydłami umocowane gondole silnikowe o konstruk­cji półskorupowej. Skrzydło jako całość montowane na grzbiecie kadłuba. Metalo­we klapy szczelinowe o konstrukcji kon­wencjonalnej zajmują 47% rozpiętości, lotki o analogicznej konstrukcji- 33°/e rozpięto­ści. Pod skrzydłami, na zewnątrz silników, znajdują się po dwa zaczepy do podwieszania wypo­sażenia.
Kadłub o przekroju owalnym. Klasyczna kon­strukcja półskorupowa, całkowicie metalo­wa. Kabiny zakryte. Wnętrze kabi­ny przystosowane jest do szybkiej przebu­dowy w zależności od przewidywanego spo­sobu wykorzystania samolotu.
Usterzenie w układzie klasycz­nym, obrys usterzenia poziomego prosto­kątny (z trójkątnymi płetwami u nasady), pionowego- trapezowy ze skosem. Kon­strukcja konwencjonalna półskorupowa cał­kowicie metalowa.
Podwozie trójzespołowe z kołem przed­nim, chowane.

Wyposażenie:
- AP-68TP (AP-68B)- standardowe zestawy przy­rządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silników, podwójny zestaw VHF / AM COM, podwójny zestaw NAV / ILS, radiostacja HF, ADF, transponder АТС, DME, Omega, ra­dar meteorologiczny, pilot automatyczny, żyrokompas, w wersjach wojskowych do­datkowo VHF / FM, UHF Tacan i IFF / ATC.
Instalacje:  elektryczna, przeciwoblodzeniowa, ogrzew­cza, tlenowa, hydrau­liczna.

Uzbrojenie AP-68TP (AP-68B)- możliwość podwieszania pod skrzydłami: 4 zasobników SUU-11B/A z karabinami maszynowymi Minigun kal. 7,62 mm lub czterech zasobników z rakietami niekiero­wanymi LAU-32B/A lub czterech bomb po 182 kg. Możliwe jest także podwieszanie różnych zasobników (w zależności od akcji) o masie nie większej niż 182 kg każdy. Masa na podwieszeniach max- 725 kg.

Napęd- 2 silniki- typ, rodzaj i moc silników- patrz historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne AP-68TP (AP-68B) (wg [4]):
Rozpiętość- 12,0 m, długość- 7,85 m, wysokość- 3,48 m, powierzchnia nośna- 18,6 m2.
Masa własna- 1392 kg, masa operacyjna pustego samolotu- 1518 kg, ładunek max- 680 kg, masa startowa max- 2600 kg.
Prędkość przelotowa max- 421 km/h, prędkość przelotowa ekonomiczna- 374 km/h, prędkość przeciągnięcia bez klap- 137,5 km/h, prędkość przeciągnięcia z klapami- 124,5 km/h, wznoszenie- 10,8 m/s, pułap- 7620 m, zasięg- 815 km, zasięg max.- 1427 km.

Galeria

  • Aeritalia (Partenavia)AP-68TP (AP-68B). Rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 2/1983).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Liwiński J. ”Polscy przewoźnicy”. Lotnictwo nr 8/2004.
[3] "Rejestr cywilnych statków powietrznych". Lotnictwo.net.
[4] T. M. "Aeritalia AP-68B". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 3/1983.
blog comments powered by Disqus