Nikol Jerzy
Jerzy Feliks Nikol (do 1932 r. Jerzy Feliks Nicole), syn Feliksa pracownika zakładu ubezpieczeń, urodził się w Warszawie 18.05.1905 r. Uczęszczał do gimnazjum A. Mickiewicza w Warszawie, gdzie w 1924 r. zdał maturę. W szkole średniej (od 1920 r.) zajmował się modelarstwem lotniczym. W 1922 r. wykonał duży latający model dwupłatowca z kartonu z napędem gumowym, wystawił go w tymże roku na wystawie dorobku szkoły. Korzystał z modelarni przy gimnazjum M. Reja, prowadzonej przez Bernarda Sznycera.
W latach 1924- 1929 studiował na Wydziale Mechanicznym (Sekcja Lotnicza) Politechniki Warszawskiej. Na początku 1929 r. rozpoczął pracę jako asystent aerodynamiki w Laboratorium Aerodynamicznym Politechniki Lwowskiej u prof. Zygmunta Fuchsa. We Lwowie wraz z Adamem Nowotnym opracował projekt wstępny szybowca bezogonowego, następnie A. Nowotny z Jarosławem Naleszkiewiczem zrealizował go jako NN-1. W czerwcu 1929 r. zdał egzamin dyplomowy inż. mech. w Warszawie. Tematem jego pracy dyplomowej u prof. Karola Taylora był silnik 7- cylindrowy będący przeróbką silnika Wright "Whirlwind" (podobną koncepcję miał silnik "Czarny Piotruś" konstrukcji Stanisława Nowkuńskiego).
Od maja 1929 r. do maja 1931 r. pracował jako młodszy konstruktor w Podlaskiej Wytwórni Samolotów, a następnie rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie jako konstruktor.
W dniu 1.09.1931 r. został powołany do wojska, a 29.2.1932 r. zwolniony z powodu choroby, toteż nie odbył szkolenia lotniczego w Dęblinie.
W latach 1929- 1930 opracował projekt dwusilnikowej, czteromiejscowej amfibii Nikol A-1. Projekt nie został zrealizowany, lecz poprzedzony budową lżejszej amfibii Nikol A-2. W 1930 r. zostały wykonane dmuchania kadłuba samolotu w Instytucie Aerodynamicznym w Warszawie. W 1934 r. w tym Instytucie zostały przeprowadzone badania tunelowe modelu całego samolotu. Projekt samolotu został wykonany dzięki dotacjom Dowództwa Marynarki Wojennej. W 1935 r. projekt i obliczenia zostały zatwierdzone przez Instytut Badań Technicznych Lotnictwa.
W 1936 r. budowę amfibii A-2 rozpoczęły Warsztaty Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. Budowa była prowadzona pod kierunkiem majstra Achimowa. Zakończono ją w lutym 1939 r. W dniu 4.3.1939 r. bosman Kaczmarczyk wykonał amfibii Nikol A-2 pierwszy lot. Był to jedyny samolot amfibia polskiej konstrukcji wypróbowany na wodzie. Samolot we wrześniu 1939 r. został zdobyty przez Niemców i przewieziony do Rostocka. Wykorzystując doświadczenie z budowy i prób amfibii Nikol A-2, zaprojektował dwusilnikową, czteromiejscową amfibię Nikol A-4. Był to dalszy rozwój projektu amfibii Nikol A-1.
Inż. Nikol w latach 1932- 1939 był konstruktorem urządzeń badawczych i prowadził pomiary laboratoryjne w Instytucie Aerodynamicznym w Warszawie. Wykonał projekty wag do badań modeli w locie swobodnym, przy gwałtownej zmianie kąta natarcia, do pomiarów momentów poprzecznych przy wychyleniu lotek i do pomiaru momentów zawiasowych lotek i sterów. Opracował publikację Stateczność samolotów. Zjawisko korkociągu, która nie zdążyła się ukazać przed wybuchem wojny. W latach 1928- 1939 pracował w Biurze Studiów (konstrukcyjnym biurze prototypowym) Wytwórni Płatowców PZL w Warszawie.
W 1935 r. wykładał budowę samolotów w Państwowej Szkole Lotniczo- Samochodowej w Warszawie. W 1937 r. w Aeroklubie Warszawskim na Hanriot H-28 i RWD-8 wyszkolił się na pilota samolotowego.
W 1939 r. założył warsztat Wytwórnia armatur do lamp elektrycznych w Warszawie przy ul. Puławskiej 11. Podczas wojny w warsztacie tym produkował lampy kreślarskie, syreny alarmowe, wahliwe wentylatory stołowe oraz riksze towarowe ze skrzynią z tyłu.
W maju i czerwcu 1945 r. pracował w Centralnym Biurze Lotniczych Badań w Warszawie. Od 1.07.1945 r. do 1.9.1946 r. był dyrektorem technicznym Zjednoczenia Przemysłu Lotniczego- Grupa Jelenia Góra (dyrektorem był B. Bochenek), gdzie wykonał projekt wstępny kilkumiejscowego samolotu pasażerskiego, a od 1.09.1946 r. do 30.06.1947 r. był wykładowcą technologii w Ośrodku Szkolenia Zawodowego w Jeleniej Górze oraz w latach 1947- 1948 prowadził wykłady w Szkole Szybowcowej w Jeżowie. Równocześnie 13.06.1946 r. założył Wytwórnię Precyzyjnych Przyrządów Kreślarskich "Norma" w Jeleniej Górze, której był dyrektorem technicznym do czasu, gdy 1.1.1949 r. wytwórnia została przeniesiona do Warszawy, a 10.5.1953 r. przejęta przez Spółdzielnię "Skala". Wytwórnia produkowała cyrkle kreślarskie.
W 1948 r. wykonał projekt 6- składowej wagi aerodynamicznej dla Politechniki Łódzkiej (w latach 1980- tych była nieczynna, w Instytucie Pojazdów, ul. Żeromskiego 116). Od 1.01.1949 r. do 30.09.1953 r. pracował w Instytucie Aerodynamicznym Politechniki Warszawskiej jako adiunkt, kierując odbudową urządzeń pomiarowych. W roku akademickim 1950/1951 prowadził wykłady mechanizmów lotniczych w Szkole Inżynierskiej im. Wawelberga w Warszawie. Od 1.12.1953 r. do 31.08 1984 r. był pracownikiem Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN w Warszawie, gdzie w Zakładzie Mechaniki Cieczy i Gazów w Pracowni Mechaniki Lotu projektował przyrządy pomiarowe i czujniki dla laminarnego tunelu aerodynamicznego. Równocześnie od 18.4.1955 r. id o 31.12.1961 r. pracował na pół etatu w laboratorium aerodynamicznym Instytutu Lotnictwa w Warszawie przy tunelu aerodynamicznym o średnicy 5 m. Od 1.09.1964 r. do 30.06.1971 r. był samodzielnym pracownikiem naukowo- badawczym (ówczesny odpowiednik docenta) w Instytucie Automatyki Polskiej Akademii Nauk. 30.03.1971 r. przeszedł na emeryturę. Od 1.08.1971 r. do 30.06.1980 r. pracował jako tłumacz w Branżowym Ośrodku Informacji Naukowo- Technicznej i Ekonomicznej w Merami AP (Przemysłowy Instytut Automatyki Pomiarów) w Warszawie.
Zmarł dnia 9.04.1985 r. w Warszawie w wieku 80 lat. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Konstrukcje:Nikol A-1, 1930, projekt amfibii szkolnej, transportowej i pasażerskiej.
Nikol A-2, 1939, amfibia obserwacyjna, łącznikowa i patrolowa.
Nikol A-4, ok. 1939, projekt amfibii szkolnej, transportowej i pasażerskiej.
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.[2] A. G. "Jerzy Nikol (1905- 1985)". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 11-12/1986.