W 1931 r. Ministerstwo Komunikacji zamówiło w Zakładach Mechanicznych Plage & Laśkiewicz budowę prototypu samolotu pasażerskiego, polecając uwzględnić wnioski z prób samolotu Lublin R-XI. Inż. Jerzy Rudlicki zaprojektował wówczas samolot pasażerski Lublin R-XVI, będący kontynuacją fokkerowskiej koncepcji R-XI. Prototyp R-XVI (czasami oznaczany jako R-XVIa) został oblatany w lutym 1932 r. W maju 1932 r. samolot przeszedł próby w IBTL oraz próby eksploatacyjne w PLL ”LOT”.

Lublin R-XVI wraz z PWS-24 stanął do konkursu Ministerstwa Komunikacji na następcę samolotu Junkers F-13. R-XVI pod względem cech eksploatacyjnych był równorzędny z PWS-24, jednak miał zbyt małą wytrzymałość. Konkurs wygrał PWS-24, który wszedł do produkcji. Samolot R-XVI zwrócono wytwórni w celu wzmocnienia konstrukcji. Wg [2] po wzmocnieniu i zastosowaniu silnika Wright o mocy 365 KM, samolot oznaczano R-XVIa2 (wg [3]- oznaczano R-XVIa), natomiast wg [1] z przebudowy R-XVIa zrezygnowano, decydując się na budowę nowego samolotu R-XVIa2, którą rozpoczęto w listopadzie 1932 r. Oblatany został 9.11.1933 r, a następnie przekazano go do prób w Dyonie Doświadczalnym IBTL (wg [1], natomiast wg [2]- w Instytucie Technicznym Lotnictwa), a następnie w 1934 r. do eksploatacji próbnej w 1 PL i do PLL ”LOT”. Przeszedł próby w locie w latach 1934-1935. Nie zyskał akceptacji i w 1936 r. został skasowany.

W celu wykorzystania tej konstrukcji inż. J. Rudlicki opracował wersję sanitarną Lublin R-XVIb. Prototyp (nr 11-1) został oblatany w drugiej połowie maja 1933 r. i następnie przekazany wojsku. W dniach 1-4.06.1933 r. samolot wziął udział w Konkursie Lotnictwa Sanitarnego w Madrycie (podczas VII Międzynarodowego Kongresu Medycyny Lotniczej), gdzie zajął 1 miejsce, pokonując samoloty: francuski Potez 29, amerykański Ford ”Trimotor” i angielski Avro 564, zdobywając puchar M. Raphaela. Dobra ocena samolotu spowodowała, iż lotnictwo wojskowe zamówiło 5 szt. R-XVIb. Zostały dostarczone w pierwszym kwartale 1935 r. Otrzymały numery fabryczne od 11-2 do 11-6 oraz znaki rejestracyjne od SP-AOH do SP-AOM.

Samoloty te były używane do końca 1936 r., kiedy to formalnie zostały skreślone z rejestru. Po remoncie w 1937 r. otrzymały nowe cywilne znaki rejestracyjne, a niektóre zostały przekazane wojsku i otrzymały znaki wojskowe. W dniach 1-4.07.1938r. jeden R-XVIb, pilotowany przez kpt. L. Karczewskiego, wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Lotnictwa Sanitarnego w Esch w Luksemburgu, gdzie z samolotu dokonano zrzutu spadochronowego patrolu sanitarnego w składzie: J. Węgorzewska, J. Markiewiczówna i L Dobrowolski. Wszystkie R-XVIb były w służbie do września 1939 r., a przynajmniej dwa z nich wykorzystano w czasie kampanii do transportu rannych. Jeden z egzemplarzy, lekko uszkodzony, znalazł się w rękach niemieckich, również Rosjanie przechwycili jeden R-XVIb ewakuowany wcześniej na wschodnie tereny RP.

Konstrukcja.
Wolnonośny górnopłat o konstrukcji mieszanej. W wersji pasażerskiej R-XVIa: załoga- 2 osoby, pasażerów- 4. W wersji sanitarnej R-XVIb: pilot, lekarz i 2 chorych.
Płat prostokątno- trapezowy, niedzielony, drewniany, dwudźwigarowy (dźwigary skrzynkowe), z pokryciem ze sklejki brzozowej o grubości 0,8- 3,25 mm, podpartym 13 podłużniczkami. Profil o max grubości 19,9% w środkowej części płata. Cięciwa max 2,61 m. Żebra sklejkowe. Lotki wykonywane integralnie z płatem i potem odcinane od płata. Napęd lotek linkami. Zbiornik na 250 l paliwa, nitowany z blachy duralo­wej, w środkowej części płata. Płat łączony z kadłu­bem za pomocą 4 sworzni.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur chromomolibdenowych, wykrzyżowany z przodu rurami, w środku cięgnami płaskimi PZL, a w części tylnej drutem stalowym. Kadłub kryty płótnem. Łoże silnika spawane z rur stalowych, osłona z blachy duralowej. Ściana ogniowa z dwóch blach duralowych 0,25 mm, przełożonych azbestem 1 mm. Kabina załogi zakryta. Miejsce pilota z lewej strony, mechanika z prawej. Drzwi do kabiny z prawej strony kadłuba.. Kabina załogi zamknięta z tyłu ścianą z okienkiem do kabiny pasażerskiej (sanitarnej). Sterownica w postaci wolantu i orczyka. W R-XVIa kabina pasażerska wyposażona w 4 fotele regulowane, z rur stalowych. Dwoje drzwi do kabiny- z lewej strony kadłuba. Za kabiną- bagażnik z drzwiami z prawej strony kadłuba. W R-XVIb z prawej strony dwoje noszy, jedne nad drugimi, zaś z lewej strony fotel sanitariusza. Kabina wyposażona w apteczkę, stolik, umywalkę i butlę z tlenem, wentylowana i ogrzewana (powietrzem pobierającym ciepło od rur wyde­chowych). Drzwi dla sanitariusza i drzwiczki do bagażnika  z lewej strony kadłuba. Z prawej strony kadłuba drzwi na nosze.
Usterzenie spawane (z żebrami kratownicowymi) z rur stalowych, kryte płótnem. Dźwigar statecznika pionowego z rury duralowej. Statecznik pionowy odchylony o 2° w lewo, w celu równoważenia momentu od śmigła. Statecznik poziomy dzielony, przestawialny w locie, podparty zastrzałami ze stalowej rury kroplowej, usztywniony cięgnami płaskimi. Napęd sterów linkami.
Podwozie stałe, główne trójgoleniowe, z okrągłych rur stalowych o układzie V i z pionowych kroplowych rur dura­lowych z amortyzatorami olejowo- powietrznymi, w wersji R-XVIa- typu Aerol, w wersji R-XVIb- typu PZL-235, mocowanymi do płata. W wersji R-XVIa i w prototypie R-XVIb koła Bendix z hamulcami mechanicznymi, w seryj­nych R-XVIb koła półbalonowe Dunlop z hamulcami pneu­matycznymi. Płoza ogonowa spawana stalowa, amortyzowana sznurem gumowym i krążkami gumowymi. W seryjnych R-XVIb golenie podwozia kryte płótnem.

Wyposażenie- tablica przyrządów wyposażona w kontroler lotu (prędkościomierz z zakrętomierzem i chyłomierzem poprzecznym), wysokościomierz, busolę, chyłomierz podłużny, obrotomierz, termometr oleju i manometr oleju, paliwomierz.
Samolot wyposażony był w oświetlenie kabiny i światła pozycyjne. Na silniku- gaśnica.

Silnik:
- R-XVIa, R-XVIb- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Skoda Wright ”Whirlwind J5B” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM) i mocy startowej 176 kW (240 KM). Śmigło dwułopatowe, w R-XVIa metalowe, nastawne Standard Steel o średnicy 2,7 m, w R-XVIb- drew­niane, stałe,
- R-XVIa2- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Wright ”Whirlwind Nine R-975E1” o mocy 268 kW (365 KM). Śmigło metalowe Hamilton Standard Steel o średnicy 2,75 m z pierścieniem Townenda.

Dane techniczne R-XVIa (wg [2]):
Rozpiętość- 14,93 m, długość- 10,06 m, wysokość- 2,9 m, powierzchnia nośna- 30,5 m².
Masa własna- 1054 kg, masa użyteczna- 546 kg, masa całkowita- 1600 kg.
Prędkość max- 194 km/h, prędkość przelotowa- 160 km/h, prędkość minimalna- 80 km/h, wznoszenie- 4,0 m/s, pułap- 4460 m, zasięg- 220 km, zasięg z dwoma pasażerami- 720 km.

Dane techniczne R-XVIa2 (wg [2]):
Rozpiętość- 14,93 m, długość- 10,06 (wg [1]- 10,08) m, wysokość- 2,96 m, powierzchnia nośna- 30,5 m².
Masa własna- 1300 kg, masa użyteczna- 700 kg, masa całkowita- 2000 kg.
Prędkość max- 190 km/h, prędkość przelotowa- 165 km/h, prędkość minimalna- 95 km/h, wznoszenie- 4,5 m/s, pułap- 5000 m, zasięg- 400 km, zasięg z dwoma pasażerami- 700 km.

Dane techniczne R-XVIb (wg [2]):
Rozpiętość- 14,93 m, długość- 10,06 (wg [1] i [3]- 10,08) m, wysokość- 2,96 m, powierzchnia nośna- 30,5 m².
Masa własna- 1150 kg, masa użyteczna- 480 (wg [1]- 478) kg, masa całkowita- 1630 (wg [1]- 1628) kg.
Prędkość max- 187 (wg [1]- 180) km/h, prędkość przelotowa- 160 km/h, prędkość minimalna- 80 km/h, wznoszenie- 3,6 m/s, pułap- 4000 m, zasięg- 480 km, zasięg max- (wg [1]- 600) km.