Weichmann K / KG, 1916

Latająca Łódź rozpoznawczo- bombowa. Austro-Węgry.
Latająca Łódź rozpoznawczo- bombowa Weichmann (Oeffag) K (nr K 195) w czasie startu. Baza Seeflugstation Kumbor, jesień 1917 r. (Źródło ”Die Flugzeuge der k.u.k. Luftfahrtruppe und Seeflieger 1914-1918”).

Theodor Weichmann, austriacki dyplomowany inżynier okrętowy, projektant samolotów i wojskowy pilot morski. 1.01.1913 r. został przydzielony do bazy wodnosamolotów K.u.K. Kriegsmarine w Pola (Seeflugstation Pola) jako kierownik warsztatu. Opracował tam plany budowy i wyposażenia obiektów warsztatowych, uruchomił je i zorganizował ich obsługę techniczną i administracyjną. W następnych latach kontynuował prace nad ich rozbudową. Ponadto zajmował się projektowaniem wojskowego wodnopłatowca w układzie latającej łodzi.

1.10.1915 r. został zatrudniony jako konsultant ds. lotnictwa w Sekcji Marynarki Wojennej Ministerstwa Wojny. Jednocześnie powierzono mu kierownictwo biura konstrukcyjnego Marynarki Wojennej oraz nadzór nad zakładami lotniczymi. Wiosną 1916 r. zaprojektował dwumiejscową, rozpoznawczo- bombową latającą łódź Weichmann typu K, która miała zastąpić starzejące się łodzie latające Lohner L. W dniu 4.04.1916 r. w firmie Oesterreich-Ungarishe Albatros Werke został zmówiony prototyp z silnikiem Austro-Daimler o mocy 118 kW, któremu nadano mu numer seryjny K 150. Dostarczono go do bazy w Poli 9.07.1916 r. Próby wypadły pomyślnie i 16.05.1916 r. zamówiono drugi prototyp, K 163, w firmie Ungarische Flugzeugfabrik A.G. (UFAG).

W tym samym roku została podjęta produkcja seryjna w zakładach Oesterreich-Ungarishe Albatros Werke, Ungarische Flugzeugfabrik A.G. (UFAG) i Österreichische Flugzeugfabrik A.G. (Oeffag). Ze względu na ciągły niedobór silników lotniczych, na który cierpiało K.u.K. Kriegsmarine, w seryjnych łodziach latających montowano silniki kilku typów o różnej mocy.

W firmie Albatros zbudowano 19 egz. pod oznaczeniem Weichmann (Albatros) K, o numerach:
K 150- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 151- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 152- K 154- silnik Mercedes o mocy 118 kW,
K 155- K 160- silnik Rapp  o mocy 129 kW,
K 161- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 162- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 197- K 202- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW.

W firmie Oeffag zbudowano 12 egz. pod oznaczeniem Weichmann (Oeffag) K, o numerach:
K 185- silnik Austro-Daimler o mocy 136 kW,
K 186- K 193- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 194- K 196- silnik Austro-Daimler o mocy 136 kW.

W firmie UFAG zbudowano 5 egz. pod oznaczeniem Weichmann (UFAG) K, o numerach:
K 163- silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW,
K 164- K 167- silnik Rapp o mocy 110 kW.

Łącznie wyprodukowano 36 (wg [8]- 39) łodzi latających Weichmann K.

W 1916 r. została opracowana powiększona wersja Weichmann KG. Pierwszy egzemplarz (nr K 301 ) prezentowany był w bazie wodnosamolotów w Pola w grudniu 1916 r., rozbił się 12.01.1917 r. w pobliżu Belingi. Zbudowano łącznie 6 egz.:
- Weichmann (UFAG) KG- 2 egz. (nr K 301, K 302), produkcji zakładów UFAG, silnik Austro-Daimler o mocy 221 kW,
- Weichmann (Albatros) KG- 2 egz. (nr K 303, K 304), produkcji zakładów UFAG, silnik Austro-Daimler o mocy 221 kW.
- Weichmann (Oeffag) KG- 2 egz. (nr K 423, K 424), produkcji zakładów Oeffag, silnik Austro-Daimler o mocy 257 kW.

Od 1916 r. łodzie latające Weichmann K zaczęły wchodzić na uzbrojenie lotnictwa morskiego Austro-Węgierskiej Marynarki Wojennej (K.u.K. Kriegsmarine). Operowały z baz położonych nad Adriatykiem. Służyły z powodzeniem, głównie jako maszyny patrolowe, chociaż historia ich służby została nieco przyćmiona przez liczniej budowanego rówieśnika Hansa-Brandenburg FB.

Była to bardzo udana konstrukcja. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że pierwszy egzemplarz (nr K 150) po lotach próbnych został przydzielony do morskiej bazy lotniczej w Trieście. Jej dowódca, por. Gottfried von Banfield, zamontował na nim 2 stałe karabiny maszynowe, umieszczone przed fotelem pilota i używał jako jednomiejscowego myśliwca. Zmodyfikowany samolot stał się niebezpieczną bronią w rękach Banfielda. 13.09.1916 r. udało mu się zestrzelić w walce powietrznej nad Triestem jednego, budzącego grozę, Nieuporta 17C1. Zwycięstwo to udowodniło zarówno wysokie umiejętności pilotażowe Banfielda, który zestrzelił znacznie lżejszego i bardziej zwrotnego przeciwnika, jak i doskonałe własności lotne latającej łodzi.

7.06.1917 r. łodzie latające Weichmann (Albatros) K nr K 154, K 153 oraz K152 wykonywały lot rozpoznawczy nad Brindisi. Załoga K 154 oddzieliła się od grupy i zaatakowała włoski mały sterowiec do zwalczania okrętów podwodnych DE 5. Uszkodzony sterowiec powrócił jednak do swojej bazy. Do walki włączyły się dwie włoskie łodzie latające: Macchi L.3 i FBA Type H, które ciężko uszkodziły K 154. W czasie wymiany ognia śmiertelnie ranny został Aldo Gianelli- pilot Macchi. Niekontrolowany woski wodnopłat uderzył w kadłub K 154. Obie łodzie latające spadły do Adriatyku. 27.09.1917 r., podczas nalotu na Brindisi, utracono łódź Weichmann (Oeffag) K nr K 193. 28 września podczas przelotu z Pola do Kumbor, łódź Oeffag Weichmann KG nr K 424 awaryjnie wodowała w pobliżu Trstenika i była dalej holowana przez łódź torpedową SM Tb 73F. W dniu 19.10.1917 r. łódź latająca Weichmann (Oeffag) K nr K 194 zaatakowała włoski zespół okrętów złożony z krążowników zwiadowczych RN Pepe i RN Poerio oraz trzech niszczycieli.

Po długiej służbie prototyp K 150 rozpadł się nad Fasaną 28.02.1918 r. z powodu pęknięcia skrzydła, obaj członkowie załogi zginęli. Doprowadziło to do uziemienia wszystkich pozostałych maszyn na czas śledztwa w sprawie katastrofy. Wg [6]- ostatecznie zostały wycofane ze służby. Wg [7]- były nadal używane, np. 24.05.1918 r. łódź latająca Oeffag Weichmann K nr K 195 została rozbita podczas startu w bazie w Kumbor.

W Polsce.

Na łodziach latających Weichmann K latali również Polacy, lotnicy w służbie lotnictwa morskiego Monarchii Austro-Węgierskiej:-
obserwator Władysław Toruń do października 1918 r. wylatał ok. 1000 h, w tym wykonał 24 pięciogodzinne loty. Wykonywał loty rozpoznawcze, na poszukiwanie min, na wykrywanie okrętów podwodnych i na eskortę konwojów. Loty te wykonywane były najczęściej na łodziach latających Hansa-Brandenburg FB o numerach: K172, K174, K175, Lohner R oraz Weichmann Albatros K nr K160,
- Aleksander Łupiński był porucznikiem marynarki (Fregattenleutnant) Austro-Węgier. Od połowy 1917 roku słu­żył jako obserwator na stacji lotnictwa morskiego w Pola. 21.11.1917 r. wyleciał na łodzi latającej Weichmann (Albatros) K nr K-161 (pilot Koudek) na kontrolę austro-węgierskiego pola minowego postawionego u ujścia rzeki Po, na trasie Ankona- Wenecja. Z lotu tego K-161 nie powrócił. Wysłane na poszukiwania dwa torpedowce i dwie łodzie latające nie odnalazły maszyny i zało­gi. Wg źródeł włoskich Sergente Umberto Guarnieri z 263a. Squadrilla zgłosił tego dnia zniszczenie wro­giej łodzi latającej w rejonie ujścia rzeki Po. Z dowód­cą jednostki poleciał Guarnieri łodzią latającą na po­szukiwania. Trafili na szczątki zestrzelonej maszyny, ale ciał austro-węgierskiej załogi nie odnaleźli.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy, w wersji Weichmann KG- trzymiejscowy, półtorapłat o konstrukcji drewnianej.
Dolne skrzydło zamontowano bezpośrednio na kadłubie. Górny płat o znacznie większej rozpiętości niż dolny. Komora płatów podparta dwoma parami zastrzałów, które były pochylone w stronę kadłuba. W wersji Weichmann KG- czterema parami zastrzałów. Wystające końcówki górnego płata podtrzymywane były przez dodatkową parę zastrzałów wychodzących z podstawy zastrzałów międzyskrzydłowych. Komora płatów usztywniona dodatkowo drutem stalowym. Pomocnicze pływaki zamontowane na końcach dolnego płata.
Kadłub o konstrukcji drewnianej, miał jeden stopień redanu. Kabiny odkryte, pilot i obserwator zajmowali miejsca obok siebie w kabinie umieszczonej w linii ze skrzydłami. W wersji Weichmann KG- drugi obserwator znajdował się w kabinie z przodu kadłuba.
Stateczniki pionowy i poziomy zamontowane na zastrzałach nad kadłubem. W wersji Weichmann KG- statecznik pionowy był zamontowany bezpośrednio do kadłuba, a statecznik poziomy podparty zastrzałami.

Uzbrojenie- 1 ruchomy karabin maszynowy, zamontowany z przodu kadłuba, obsługiwany przez obserwatora. Udźwig bomb- 150- 200 kg.

Silnik:
- Weichmann K- rzędowy 6- cylindrowy, chłodzony wodą: Rapp o mocy 110 kW (150 KM), Rapp  o mocy 129 kW (175 KM), Mercedes o mocy 118 kW (160 KM), Austro-Daimler o mocy 118 kW (160 KM), Austro-Daimler o mocy 136 kW (185 KM),
- Weichmann KG- w układzie V, 12- cylindrowy chłodzony wodą: Austro-Daimler o mocy 221 kW (300 KM) lub Austro-Daimler o mocy 257 kW (350 KM).
Silnik zamontowany na zastrzałach pomiędzy płatami. Śmigło pchające, dwułopatowe.

Dane techniczne Weichmann K (wg [6]):
Rozpiętość- 16,0 m, długość- 10,2 m, wysokość- 3,8 m.
Masa własna- 1135 (wg [8]- 1200) kg, masa całkowita- 1680 (wg [8]- 1700) kg.
Prędkość max- 135- 140 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 10', czas lotu- 6 h.

Galeria

  • Latająca Łódź Weichmann (Albatros) K (nr K 150) używana jako jednomiejscowy myśliwiec. (Źródło ”Die Flugzeuge der k.u.k. Luftfahrtruppe und Seeflieger 1914-1918”).
  • Przednia część łodzi latającej Weichmann (Albatros) K (nr K 151). (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Wrak łodzi latającej Weichmann (UFAG) K (nr K 163), która rozbiła się i zatonęła podczas lądowania w Parenzo, 13.09.1916 r. (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Latająca łódź Weichmann (Albatros) K (nr K 197) w bazie w w Puntisella. (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Weichmann (Albatros) K (nr K 151), rysunek w rzutach. (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Latająca łódź rozpoznawczo- bombowa Weichmann (Albatros) KG (nr K 304). (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Latająca łódź rozpoznawczo- bombowa Weichmann (Oeffag) KG (nr K 343) w hangarze bazy wodnosamolotów w Pola. (Źródło: Müller H. T. Müller H. T. ” Theodor Weichmann ”).
  • Latająca łódź rozpoznawczo- bombowa Weichmann (UFAG) KG (nr K 301). Podczas pierwszej prezentacji  w bazie wodnosamolotów w Pola, grudzień 1916 r. (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Kadłub łodzi Weichmann (UFAG) KG (nr K 301) w Grado, 1917 r. (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).
  • Rysunek łodzi latającej Weichmann (Oeffag) KG (nr K 423). (Źródło: ww.kuk-kriegsmarine.at).

Źródło:

[1] Butkiewicz J. ”Władysław Toruń”. Lotnictwo z szachownicą nr 12.
[2] Hauke E., Schroeder W., Tötschinger B. "Die Flugzeuge der k.u.k. Luftfahrtruppe und Seeflieger 1914-1918". Wydawnictwo Herbert Weishaupt Verlag. Graz 1988.
[3] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[4] Müller H. T. "Müller H. T. "Theodor Weichmann- (1888—1960) k. u. k. Schiffbauingenieur, Flugzeugkonstrukteur, Seeflieger".
[5] KuK KRIEGSMARINE.
[6] Haddow G. "The Weichmann small K flying boats". Windsock Datafile Specials Volume 22 No 2 - Mar/Apr 2006.
[7] Ciglic Boris "Seaplanes of Bocche. The Story of Austro-Hungarian Naval Aviation in Southern Adriatic 1913-1918". Wydawnictwo Jeroplan Books, 2014.
[8] Keimei R. "Österreichs Luftfahrzeuge. Geschichte der Luftfahrt von den Anfängen bis Ende 1918". Wydawnictwo H. Weishaupt Verlag. Graz, 1981.

blog comments powered by Disqus