Kobylański "Jachte Volante", 1898
Na podstawie zgłoszenia Antoniego Kobylańskiego z 19.08.1898 r. francuski Urząd Patentowy wydał mu 28.11.1898 r. patent wynalazczy nr 280.698 na sterowany statek powietrzny, zwany "Latającym Jachtem" (Un navire aerien dirigeable dite: Jachte Volante).
W memoriale patentowym prezentował układ statku powietrznego stanowiącego kombinację:
- ciśnieniowych balonów (wydłużonych, okrągłych, lub owalnych wygiętych w łuk lub kształtowanych jak płat), łączonych w nakładających się płaszczyznach, odległość których od gondoli regulowana jest systemem lin (przebiegających przez wielokrążki),
- analogicznych balonów, podobnie przez krańce łączonych linami przez wielokrążki z gondolą, określanych mianem szybujących i pełniących funkcje napędowe oraz sterowe,
- gondoli osobowej i silnikowej, z którą łączą się urządzenia ciągu w postaci składanych śmigieł łopatowych, skrzydeł- płatów ruchomych oraz wirnika nośnego i napędowego o napędzie wietrznym, ręcznym przez przekładnie i korby lub mechanicznym z silnika (wszystkie są składane),
- spadochronu podwieszanego i rozpościeranego pod gondolą, na krańcach czaszy którego zamontowano poduszki powietrzne pomocne w przypadku wodowania statku powietrznego,
- automatycznego stabilizatora położenia środka ciężkości w postaci balastu swobodnie przemieszczającego się po pręcie umieszczonym pod gondolą i wygiętym w łuk, którego działanie przywracać ma pozycję horyzontalną gondoli,
- poduszek powietrznych, sprężyn lub innych urządzeń pełniących rolę amortyzatorów przy lądowaniu a montowanych pod gondolą,
- płyt montowanych zawiasowo pod płaszczyznami balonów unoszących i szybujących, rozwieranych w przypadku wiatru przeciwnego, które mogą pełnić rolę hamulców aerodynamicznych, wentylatorów lub żagli.
Miał to być aparat całkowicie bezpieczny, sterowanie jego lotem odbywać się miało bez strat gazu nośnego, pozostawać miał stale gotowym do lotu. Jego wymiary mogły być dowolne a służyć mógł- jak zapewniał wynalazca- do transportu towarów, pasażerów, także potrzebom militarnym (bombardowanie etc.).
Jego statodyna złożona jest ze zbiornika gazu, gondoli, żagli, płatów, spadochronu. Element nośny złożony jest z jednego, dwu lub wielu zbiorników gazowych o kształcie wydłużonym, okrągłym bądź owalnym zakrzywionych w formie żagli lub analogicznie jak spadochron. Wykonane są z materiału nieprzemakalnego a ich siła wyporu równoważy ciężary. Na ich krańcach zamontowane są wielokrążki przez które przechodzi lina z jednej strony spojona z gondolą a z drugiej obciążona kotwicą. Poniżej balonów unoszących statek w górę usytuowany jest zespół tzw. balonów szybujących. Ich krańce linami przez system wielokrążków swobodnie połączone są z gondolą. Gondola posiada, powyżej kabiny mieszczącej komorę silnikową i przedziały towarowe bądź pasażerskie, podwójną ramę, z którą połączone są zbiorniki gazu nośnego o rozbudowanych jak wyżej funkcjach.
W przedziale maszynowym umocowane są krążki linowe dzięki którym można sterować położeniem balonów unoszących i szybujących względem gondoli i wzajemnie wobec siebie. Z gondolą połączone jest też śmigło o niekonwencjonalnej konstrukcji, w postaci dużych łopat wprawianych w ruch rotacyjny. Urządzenia napędowe wprawiane są w ruch przy pomocy silnika bądź ręcznie. Poza swoistymi śmigłami statek wyposażony jest jeszcze w skrzydła pracujące ruchem obrotowym jak śmigła oraz w tarcze oscylacyjne, obracające się wokół osi statku na skutek działania wiatru, podobnie jak skrzydła wiatraka. Mogą być one uruchamiane także silnikiem lub ręcznie.
Spadochron może być mocowany pod gondolą i służyć może dodatkowo jako czynnik stabilizujący statek wlocie. Poniżej podstawy gondoli, wokół spadochronu, znajduje się też szereg poduszek powietrznych, amortyzatorów pneumatycznych bądź sprężynowych, które łagodzą lądowanie statku, a nawet czynią je możliwym na wodzie. Pod gondolą przebiega też pręt lekko wygięty w środku jej długości po którym ślizga się krążek niosący obciążoną linę. Jest to automatyczny regulator stałego położenia środka ciężkości pozwalający na przywracanie poziomego położenia gondoli naruszonego skutkiem podmuchów wiatru.
Jest to propozycja niemalże fantastyczna, odnieść ją możemy do projektów Robertsona z 1803 r. czy innych z XIX w. w których pobrzmiewają idee przydania statkom powietrznym urządzeń właściwych statkom wodnym: żagli, wioseł, śrub okrętowych, bocznych kół łopatowych, wioseł, itp., elementy racjonalne zawarte są w idei przydania zbiornikom gazu funkcji płata nośnego i dla zyskania siły napędowej statku powietrznego i możliwości kierowania jego lotem czerpania z wytwarzanej na płatach w trakcie lotu siły aerodynamicznej. Ale środki techniczne proponowane dla realizacji tych zadań były niewystarczające, nawet gdyby "Latający Jacht" Kobylańskiego został zbudowany to żadną miarą nie można by opanować sztuki sterowania jego lotem.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.
[3] Januszewski S. "Latające jachty". Lotnictwo Aviation International nr 8/1991.