Jaroszewski "Aero­plan", 1875- 1912

Projekt śmigłowca pionierskiego. Polska / Rosja.
Karol Jaroszewski, 1875 r.- model podstawowy śmigłowca i jego rozwinięcie w śmigłowcu wielowirnikowym typu rotodyny. (Źródło: Januszewski S. ”Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917”).

Karol Jaroszewski swą ideę śmi­głowca wielowirnikowego- już w latach 1875 i 1880 przedstawiał ministrowi spraw wewnętrznych, a w 1904 r. ministrowi wojny. Niezrażony niepowodze­niami rozwijał ją. Jak sam podawał- w 1910 r. podjął budowę swego aparatu latającego (nazywał go "Aeroplanem"), na którym można by bezpiecznie latać i którego realizacja uwieńczyłaby jego wieloletnie zainteresowanie techniką lotniczą.

Latem 1912 r. pomocy w budowie aparatu poszukiwał w Sewastopo­lu (zapewne w Oficerskiej Szkole Lotniczej), gdzie poradzono mu skierować się do Głównego Zarządu Inżynierii w Petersburgu. 27.08.1912 r. skiero­wał tam kartę pocztową, podając urzędowi swój adres i krótką informację o swym aparacie latającym. Na­stępnego dnia ideę aparatu latającego i jego schema­tyczne rysunki odnoszące do układu przedstawił ministrowi wojny.

Model podstawowy śmigłowca Jaroszewskiego- to trzy dwułopatowe wirniki nośne, osadzone współosiowo, obracane w jednym kierunku. Prędkość po­stępową lotu miało zapewniać śmigło ciągnące, umieszczone w osi ramowego kadłuba, o napędzie z silnika mechanicznego. Wynalazca nie brał pod uwagę potrzeby opatrzenia aparatu powierzchniami stabilizacyjnymi i sterowymi. Wskazując na zalety swego aparatu podkreślił, że gdyby go zrealizować, mógłby wznosić się pionowo, zawisać w powietrzu i pionowo lądować w dowolnym miejscu. Prezentując ten model Jaroszewski akcentował, że na drodze łą­czenia jego podstawowych modułów- grup wirni­ków- można by konstruować aparaty wielowirnikowe, np. 5- wirnikowe, w układzie rotodyny (śmigłow­ca zespolonego). Dwułopatowe wirniki można by sytuować na autonomicznych wałach lub montować współosiowo na jednym wspólnym wale po 3, 5..., w liczbie odpowiadającej potrzebom w zależności od siły nośnej śmigłowca i jego udźwigu, odpowiednio też można by budować wirniki mniejsze lub większe. Łopaty wirników, wykonywane w aluminiowej kon­strukcji krytej płótnem, mogłyby być usztywniane do wałów stalowymi cięgnami śrubowymi, od góry i od dołu.

W istocie słuszność miał Jaroszewski, gdy mówił, że prezentuje ministrowi ledwie ideę, ale zwróćmy uwagę, że w 1912 r. idea 5- wirnikowego śmigłowca z wirnikami w układzie podłużnym i 3- wirnikowego z wirnikami montowanymi współosiowo na jednym wale nie była już niczym nowym- co innego w 1875 r., chociaż zarówno wówczas, jak i 1912 r. nie miała wartości praktycznej. Jaroszewski nie rozwiązał bowiem żadnego z istotnych dla przyszłości śmigłow­ca problemów. Mało tego, nawet nie próbował tego czynić, podkreślając w piśmie kierowanym do mini­stra wojny swoją niekompetencję odnośnie zadania określenia kształtu, wielkości i wytrzymałości łopat wirnika, kąta natarcia, niezbędnej liczby obrotów wirnika/minutę, niekompetencję w zakresie ówcze­snej teorii i sztuki konstruowania śmigłowca.

Tę niekompetencję podkreślił również Oddział Żeglugi Powietrznej Głównego Zarządu Inżynierii (GIU), wskazując, że charakter opisu i kształt rysun­ków świadczy, że autor projektu dysponuje nikłą znajomością współczesnych osiągnięć nauki i techniki lotniczej. Dyletancki charakter jego pracy dyskwa­lifikuje ją już na wstępie i każe zrezygnować z doko­nywania jej analizy i oceny w Komitecie Technicz­nym.

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.
[3] Witkowski J. ”Polski wkład w technikę śmigłowcową”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
blog comments powered by Disqus