Tobiański Leopold
Leopold Tobiański, inżynier, być może pochodził z Gdańska, działał na terenie Belgii (wg [2]- naturalizowany we Francji, być może urodzonym w 1852 r. w Vecamuiza na Łotwie). W lutym 1893 na posiedzeniu Société Française de Navigation Aérienne omawiano jego prace i jego wspólnika Toulet. Oceniano również pomysły Tobiańskiego związane z Wystawą Powszechną w Antwerpii 1894 r. Pomysłom tym uwagę poświęciła również prasa polska, m.in. Gazeta Lwowska zwracając uwagę, że jedną z osobliwości, którą dziś musi mieć już każda powszechna wystawa będzie pałac napowietrzny przytwierdzony na 400-metrowej wysokości do balonu tzw. "captif" olbrzymich rozmiarów. We wnętrzu pałacu znajdzie się restauracya na 150 osób; wozić będą na owe wyżyny windy, zaopatrzone spadochronami. Powstał także projekt urządzenia balonu "diri- geable" tj. dającego się kierować, formy podłużnej, systemu pewnego kapitana inżynieryi wojskowej belgijskiej; za cenę 5 franków odbywać będzie można przejażdżkę z placu wystawy do miasta i z powrotem.
19.02.1894 r. Tobiański zgłosił w Belgii do opatentowania statek powietrzny "Nautilus". Patent wynalazczy nr 108.600 wydano mu 28.02.1894 r. Wewnątrz cylindrycznego balonu sytuował komin, w którym umieszczał gondolę ograniczając w ten sposób opory szkodliwe. Intencją wynalazcy była optymalizacja formy oraz układu napędowego sterowca i maksymalna redukcja oporów szkodliwych. Z koncepcją tego balonu łączy się inny projekt Tobiańskiego, także patentowany, a odnoszący do systemu komunikacji powietrznej. Tobiański nie realizował swej idei, chociaż jego współpraca z aeronautą belgijskim Toulet może wskazywać, że posiadał takie plany. O ich zaniechaniu zadecydowała być może przedwczesna śmierć Touleta, który zginął w 1895 r. w katastrofie balonowej, a może koncentracja uwagi wynalazcy na innych pomysłach.
24.12.1894 r. zgłosił w Belgii do opatentowania aluminiowy balon- pociąg. Patent nr 113.328 wydano mu 31.12.1894 r. Opracowano system komunikacji powietrznej z użyciem cylindrycznego balonu, przemieszczanego względem ziemi, na odpowiednim torowisku.
W latach 1894 / 1895 prasa belgijska poświęciła pomysłom Tobiańskiego wiele uwagi, zwłaszcza jego idei budowy i ekspozycji balonu- pociągu i dworca komunikacji balonowej na Wystawie Powszechnej w Amsterdamie 1896 r., który to pomysł wynalazca pragnął zrealizować. Służyć miał obsłudze ruchu pasażerskiego terenów wystawowych i stać się clou ekspozycji. Wizja Tobiańskiego znalazła wielu entuzjastów i niemniej wielu krytyków. W efekcie organizatorzy Expo 1896 oferty wynalazcy nie podjęli. Podobnie jak innej, propozycji balonu- "zamku powietrznego" ("chateau aérien"), zbudowanego z aluminium, stali i bambusu, z dwoma gondolami dla 150 pasażerów, zakotwiczonego nad ziemią. Pod pompatycznym mianem stworzył Institut National Aerostation, Spółkę Akcyjną dla realizacji tego pomysłu.
Tobiański miał też inne patenty, związane przede wszystkim z elektrotechniką i akumulatorami. 25.09.1899 r. uzyskał w Niemczech patent nr 106.673 w kl. 20 (zgłoszony z 8.03.1898 r.) na Selbsttätige Wasserspülung von zur Aufnahme elektńscher Leitungen für Strassenbahnen dienenden Kanälen (Samoczynna płuczka wodna kanałów prowadzących przewody elektryczne dla tramwajów). Znany był też jako wynalazca gazogeneratora wytwarzającego gaz z materii organicznej, patentowanego w 1901 r. w Wielkiej Brytanii (patent nr 8905) i w wersji zmodyfikowanej w 1904 r. we Francji (nr 344.699) i w Wielkiej Brytanii (nr 12.361), autor książki o przemyśle azotowym (1914 r.) i innej traktującej o historycznych pomysłach budowy tunelu łączącego pod kanałem La Manche Francję i Anglię (1919 r.). W polskiej prasie technicznej przywoływano również opracowaną przezeń technologię odprowadzania spalin z palenisk przemysłowych, w sposób nie szkodzący środowisku.
Konstrukcje:
Tobiański "chateau aérien", 1893, projekt balonu na uwięzi- platformy widokowej.
Tobiański "Nautilus", 1894, projekt sterowca pionierskiego.
Tobiański balon- pociąg, 1894, projekt sterowca pionierskiego- systemu komunikacji powietrznej.
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[2] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.