ERCO 415 "Ercoupe", 1937
(Forney F-1 "Aircoupe", Alon A-2 "Aircoupe")

Samolot sportowo- turystyczny. USA.
Samolot sportowo- turystyczny ERCO 415-CD ”Ercoupe” sfotografowany w 2010 r. (Źródło: "Wikimedia Commons").
Projekt samolotu został opracowany w firmie Engineering & Research Corporation (ERCO). Jego konstruktorem był inż. Fred Weick, późniejszy konstruktor samolotu Piper PA-28 "Cherokee". Pierwszy prototyp ERCO 310 został oblatany w 1937 r. Napęd samolotu stanowił silnik Erco IL 116 o mocy 48,5 kW (65 KM), jednak ze względu na jego wysokie koszty, został zastąpiony silnikiem Continental A-40 o mocy 30 kW (40 KM).

Według założeń konstruktora miał to być tani i popularny samolot rekreacyjny. Była to bardzo innowacyjna konstrukcja w tym czasie. Zaprojektowany został jako całkowicie metalowy (chociaż niektóre wersje otrzymały płócienne pokrycie skrzydeł), dwumiejscowy dolnopłat z podwoziem i przednim kołem sterowanym poprzez wolant (koło sterowe). Samolot nie posiadał orczyków, a ster kierunku był sprzężony z lotkami. Dla celów szkolenia stosowano jednakże modyfikację z orczykiem, aby uczyć prawidłowej koordynacji typowej dla klasycznego układu sterowania. Samolot był bardzo bezpieczny oraz łatwy w pilotażu. Niemożliwością było wprowadzenie go w korkociąg, trudno było również go przeciągnąć.

Produkcję seryjną samolotu podjęto w 1939 r. i kontynuowano aż do lat 1960-tych. W sumie zbudowano ok. 6000 samolotów w różnych wersjach.

Do wybuchu II wojny światowej firma dostarczyła 112 samolotów w wersjach:
- ERCO 415 "Ercoupe", silnik Erco IL 116 o mocy 48,5 kW (65 KM). Zbudowano 10 egz.,
- ERCO 415-C "Ercoupe", silnik Continental A-65-8 o mocy 48 kW (65 KM).
W połowie 1941 r. została całkowicie wstrzymana produkcja samolotów cywilnych. Cała produkcja aluminium została skierowana na produkcję wojenną. Dlatego w 1941 r. zostały zbudowane dwa samoloty w wersji "Wooden Ercoupe" o konstrukcji drewnianej (sklejka brzozowa), aby udowodnić możliwość wykorzystania w produkcji materiałów niestrategicznych. Produkcja seryjna nie została jednak podjęta.

W czasie II wojny światowej 3 samoloty używane przez US Army Air Force pod oznaczeniami YO-55 i XPQ-13. Cywilne samoloty były natomiast wykorzystywane jako szkolne w ramach programu Civilian Pilot Training Program oraz jako patrolowe przeciwko niemieckim okrętom podwodnym w organizacji Civil Air Patrol.

Mimo, że II wojna światowa przerwała produkcję samolotu, firma liczyła na powojenny boom w lotnictwie cywilnym. Przewidywano, że tysiące  przeniesionych do rezerwy pilotów wojskowych będzie zainteresowanych zakupem samolotów sportowych. Produkcja samolotów ERCO 415-C "Ercoupe" została wznowiona w 1946 r., w którym to roku dostarczono aż 4311 samolotów! W szczytowym okresie produkcji montowano 34 samoloty na dobę. Jednak sprzedaż załamała się już pod koniec 1946 r., powodując duże trudności finansowe firmy. W 1947 r. firma ERCO sprzedała prawa do produkcji samolotu dla firmy Sanders Aviation, która do 1950 r. dostarczyła 213 samolotów. W 1950 r. prawa do samolotu nabyła firma Univair Aircraft Industries. Nie prowadziła jednak produkcji samolotu, zajmując się wyłącznie produkcją części zamiennych i obsługą już zbudowanych samolotów.

W latach 1946- 1950 samolot produkowany był w wersjach:
- ERCO 415-C "Ercoupe"- z silnikiem Continental C-75 o mocy 56 kW (75 KM). W 1946 r. jeden samolot został doświadczalnie wyposażony w chowane podwozie,
- ERCO 415-D "Ercoupe"- 1947 r., posiadała drobne zmiany w konstrukcji kadłuba i steru wysokości oraz większą masę całkowitą. Silnik Continental C-75 o mocy 56 kW (75 KM). Jeden samolot otrzymał silnik Lycoming O-235-C2C o mocy 81 kW (108 KM),
- ERCO 415-CD "Ercoupe"- ponieważ zmiany konstrukcyjne zastosowane w wersji ERCO 415-D spowodowały trudności przy lądowaniu, wersja to otrzymała zmienioną konstrukcję sterów wysokości. Obniżeniu uległa również masa startowa samolotu,
- ERCO 415-E "Ercoupe",
- ERCO 415-F "Ercoupe"- 1948 r., posiadała ponownie przekonstruowane stery wysokości oraz silnik Continental C-85 o mocy 63 kW (85 KM),
- ERCO 415-G "Ercoupe" (Clubair)-  1949 r., posiadała silnik Continental C-85 o mocy 63 kW (85 KM) oraz bogatsze wyposażenie: prądnica, rozrusznik, światła, radio, większa pojemność bagażnika oraz wypukłą owiewkę kabiny i dodatkowe miejsce dla dziecka,
- ERCO 415-H "Ercoupe"- oznaczenie 7 samolotów zbudowanych w 1949 r. Silnik Continental C-75 o mocy 56 kW (75 KM), bez instalacji elektrycznej,
- ERCO "Twin Ercoupe"- w 1948 r. firma JB Collie of Southeast Air Service zbudowała jeden samolot "Twin Ercoupe". Powstał on poprzez  połączenie dwóch kadłubów "Ercoupe" za pomocą nowej centralnej części płata, podobne jak w samolocie myśliwskim North American P-82 "Twin Mustang". Samolot został zbudowany dla firmy Thrasher Brothers Air Cirrus i przeznaczony był do udziału w pokazach lotniczych. Samolot mógł być pilotowany z każdej kabiny.

W 1946 r. firma Aeronca Aircraft Corporation uzyskała licencję na produkcję samolotu ERCO 415 "Ercoupe" i w tym samym roku zbudowała dwa prototypy oznaczone jako Aeronca 12 "Chum". Jeden z nich posiadał podwójne usterzenie pionowe, drugi- pojedyncze. Silnik Continental C-85J. Nie podjęto produkcji seryjnej.

W 1955 r. firma Univair sprzedała prawa do samolotu "Ercoupe" dla Forney Aircraft Company (wg [1]- Forney Manufacturing Corporation, później nazwa firmy została zmieniona na Fornaire Aircraft Company). Produkowane samoloty odpowiadały wersji ERCO 415-G, jednak były napędzane silnikiem Continental C-90-12F o mocy 67 kW (90 KM). Posiadały również wzmocnioną konstrukcję płatowca. Produkcja rozpoczęła się w 1958 r., a zakończyła w 1959 r. Wyprodukowano w sumie 138 samolotów w wersjach:
- Forney F-1 "Aircoupe Deluxe"- w 1958 r. zostało wyprodukowanych 56 egz.,
- Forney F-1 "Aircoupe Explorer ", "Aircoupe Execta", "Aircoupe Expediter"- w 1959 r. zostało wyprodukowanych 59 samolotów w tych wariantach,
- Forney F-1A "Aircoupe Rainer"- wersja treningowa, w 1959 r. zbudowano 23 samoloty.

W okresie od sierpnia 1960 r. do marca 1964 roku, prawa do produkcji samolotu "Aircoupe" posiadała firma AirCoupe division of Air Products Company. Firma wyprodukowała tylko kilka samolotów. W marcu 1964 (wg [1]- w 1963) r. świadectwo typu zostało sprzedane firmie Alon Incorporated (wg [1]- Alon Incorporation), która w latach 1964- 1967 wyprodukowała 245 egz. w wersjach Alon A-2 "Aircoupe" i A-2A "Aircoupe" (wg [1]- zbudowano więcej samolotów, tylko w samym 1967 r. wyprodukowano 227 egz.). Firma dokonała dalszych modyfikacji. Zastosowano nierozwijalną limuzynę, obniżono burty, wprowadzono zbiorniki spawane w miejsce nitowanych, zmodyfikowano układ wydechowy. W 1966 r. powstał prototyp wersji czteromiejscowej Alon X-A4 "Aircoupe" napędzanej silnikiem Lycoming O-320-A o mocy 110 kW (150 KM). Produkcja A-2 została zakończona wrześniu 1967 r. W październiku tego samego roku firma została wykupiona i stała się oddziałem firmy Mooney Airplane Company. W 1968 r. wznowiono produkcję samolotu pod nazwą Mooney A2-A. Po przeprojektowaniu samolotu powstały wersje rozwojowe Mooney A2-A "Cadet" i Mooney M-10 "Cadet". Łącznie w firmie Mooney powstało 59 samolotów z rodziny "Aircoupe". W październiku 1974 r. świadectwo typu zakupiła firma Univair Aircraft Corporation, która podjęła produkcję części zamiennych i obsługę samolotów.

Wszystkie zmiany jakie wprowadzali producenci zasadniczo nie dotyczyły koncepcji samolotu, lecz stanowiły tylko ulepszenia wynikające z doświadczeń eksploatacyjnych, które zbierały się przez lata użytkowania. Zważywszy, że producentami były małe firmy produkujące nie na rządowe zamówienie lecz na potrzeby rynku prywatnych właścicieli trzeba przyznać, że koncepcja samolotu była bardzo trafna.

W Polsce.

Znany w Wielkiej Brytanii i Kanadzie lotniczy przyrządowiec inż. Stanisław Gnoiński był tak zafascynowany samolotem "Ercoupe", że miał ich aż pięć w swoim życiu. Ostatni odsprzedał Janowi Lewandowskiemu, znanemu pilotowi myśliwskiemu PSP w Wielkiej Brytanii.

W latach 1980- tych Marian Nowak (mieszkający w Kanadzie polski pilot i konstruktor- amator) oraz Ryszard Stankiewicz (syn pilota myśliwskiego z PSP w Wielkiej Brytanii) byli współwłaścicielami samolotu "Ercoupe".

Konstrukcja.
Dwumiejscowy (niektóre wersje posiadały dodatkowe miejsce dla dziecka) dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Kabina zakryta.
Usterzenie pionowe podwójne.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, stałe.

Silnik- patrz historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne ERCO 415-C "Ercoupe" (wg [1]):
Rozpiętość- 9,14 m, długość- 6,32 m, wysokość- 1,8 m, powierzchnia nośna- 13,2 m2.
Masa własna- 340 kg, masa dopuszczalna do startu- 571 kg .
Prędkość max- 240 km/h, prędkość przelotowa- 177 km/h, wznoszenie max- 3,8 m/s, pułap praktyczny- 4265 m, zasięg max- 805 km.

Dane techniczne Fornaire F-1A "Aircoupe" (wg [1]):
Rozpiętość- 9,14 m, długość- 6,32 m, wysokość- 1,8 m, powierzchnia nośna- 13,2 m2.
Prędkość przelotowa- 193 km/h, prędkość przeciągnięcia- 61 km/h, pułap praktyczny- 4870 m, zasięg max- 845 km.

Dane techniczne Alon A-2 "Aircoupe" (wg [1]):
Masa własna- 422 kg, masa dopuszczalna do startu- 658 kg .
Prędkość max- 208 km/h, prędkość przelotowa- 200 km/h, prędkość przeciągnięcia- 93 km/h, wznoszenie max- 2,0 m/s, pułap praktyczny- 5270 m, zasięg max- 730 km.

Galeria

  • Samolot sportowo- turystyczny ERCO 415-C ”Ercoupe” w locie. (Źródło: ”Wikimedia Commons”).
  • Samolot w wersji Forney F-1 ”Aircoupe”. (Źródło: ”Wikimedia Commons”).
  • ERCO ”Ercoupe”. Rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/1994).

Źródło:

[1] Nowak M. " Ercoupe". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/1994.
[2] Thomas Stanley G. "The Ercoupe". Published by Tab / Aero / McGraw Hill, 1991.
blog comments powered by Disqus