Mil Mi-6, 1957

Ciężki śmigłowiec transportowy. ZSRR.
Śmigłowiec Mil Mi-6A w barwach 37. Pułku Śmigłowców Transportowych na ekspozycji w muzeum w Łodzi. (Źródło: Hiuppo via "Wikimedia Commons").

Latem 1954 r. biuro konstrukcyjne OKB Michaiła Leontjewicza Mila przystąpiło do prac nad ciężkim śmigłowcem transportowo- desantowym o napędzie turbinowym. Śmigłowiec wymagał dużego ciągu wirnika nośnego, ze względu na założony wielotonowy udźwig. Uzy­skanie go było możliwe tylko przez znaczne zwię­kszenie średnicy wirnika w porównaniu do dotych­czas projektowanych w tym biurze i na świecie śmig­łowców. Po różnych przymiarkach wybrano pięciołopatowy wirnik o średnicy 35 m.

Pierwszy egzemplarz śmigłowca, któ­remu nadano oznaczenie Mil Mi-6, został ukończony wiosną 1957 r. Został oblatany w czerwcu 1957 r. W ramach prac badawczych zbudowano 5 prototypów. W dniu. 30.10.1957 r. na Mi-6 został ustanowiony pierwszy re­kord międzynarodowy- podniesienie ła­dunku 12 000 kg na wysokość 2432 m. Łącznie ustanowiono na śmigłowcu 16 rekordów międzynarodowych, m.in. rekord prędkości na dystansie 100 km, wynoszący 340 km/h. Śmigłowiec Mi-6 był pierwszym śmigłowcem, który osiągnął prędkość lo­tu ponad 300 km/h, a ściśle 300,377 km/h (15.09.1962 r.). W początkach lat 1960- tych nadal intensywnie prowadzono próby w locie śmigłowca. Za skonstruowanie śmigłowca Mi-6 zespół dr M. L. Mila otrzy­mał międzynarodową nagrodę im. Igora Si­korskiego.

Śmigłowiec Mi-6 został pokazany publicznie po raz pierwszy na defiladzie lotniczej w Tuszynie w 1958 r. Praktyczne użytkowanie śmigłowców Mi-6 rozpoczęto w 1963 r. Po raz pierwszy za granicą śmigłowiec pokazano na Salonie Lotniczym w Paryżu w 1965 r. W 1966 r. zademonstrowano możliwości śmigłow­ca Mi-6 w Zachodniej Europie, m.in. przy gaszeniu pożarów lasów.

Z biegiem czasu zaczęto w ZSRR szeroko wykorzystywać śmigłowce Mi-6 w lotnictwie wojskowym do przewozu żołnierzy i róż­nych ładunków bojowych. Wykorzystywane były w gospodarce do przewozu do trudno dostępnych rejonów urządzenia wiertnicze i przemysłowe oraz w wykony­waniu różnych operacji montażowych.

Śmigłowiec Mi-6 był produkowany przez kilkanaś­cie lat z przeznaczeniem do różnych zastosowań, głównie transportowych. Użytkowany w wersjach:
- transportowa-  do przewozu ładunków o masie do 12 000 kg wewnątrz ładowni. Śmigłowiec w tej wersji był szeroko stosowany na wielu budowach w Związku Radzieckim, m.in. na budowie Kolei Bajkalsko- Amurskiej. W wersji woj­skowej śmigłowiec był uzbrojony w karabin maszynowe kal. 12,7 mm, który montowane były pod kabiną nawigatora,
- dźwigowa- przeznaczona do przewozu ładunków o masie 9000 kg na zewnętrznym zaczepie. Jedna z bardziej rozpow­szechnionych wersji śmigłowca, szczególnie przydatna w pracach budowlano-montażowych, przy montażu fabryk, budowie mostów, linii wyso­kiego napięcia, ustawieniu różnego rodzaju masz­tów, elementów wyposażenia wiertni itp.,
- pasażersko- transportowa- przystosowa­na do przewozu 65 osób na odchylanych siedzeniach rozmieszczonych wzdłuż burt oraz ustawionych po­środku kabiny. Na Salonie Paryskim pokazano śmigłowiec Mi-6 w wersji wyłącznie pasażerskiej do przewozu 80 pasażerów. Nie była ona jednak produkowana se­ryjnie,
- przeciwpożarowa- wyposażona w komplet urządzeń przeciwpożarowych: miękki zbiornik wody (12 000 kg), cztery pompy odśrodkowe oraz zespół armatek wodnych. Śmigłowiec może transpor­tować na zewnętrznym zaczepie 6 elastycznych zbiorników po 1500 kg wody w każdym, potrzebnym strażakom do gaszenia pożaru środkami naziemny­mi,
sanitarna- w ładowni montowane było 41 noszy i 2 siedzenia dla personelu medy­cznego. Śmigłowiec służył do przewozu chorych lub rannych w czasie klęsk żywiołowych, katastrof lub innych wyda­rzeń.

Był to bardzo udany śmigłowiec. Jego podstawowe zespoły, przede wszystkim kadłub, ze­spół napędowy, wirnik nośny, śmigło ogonowe i in­stalacje wykorzystano w konstrukcji następnego śmigłowca- latającego dźwigu Mil Mi-10.

Śmigłowce Mi-6 były eksportowane m.in. do Algierii, Bułgarii, Chin, Egiptu, Etiopii, Indii, Indonezji, Iraku, Pakistanu, Peru, Sy­rii i Wietnamu. Po rozpadzie ZSRR znalazły się na wyposażeniu lotnictwa Białorusi, Kazachstanu, Rosji, Ukrainy i Uzbekistanu.

W Polsce.

Pierwszy raz śmigłowiec Mi-6 można było zobaczyć w Polsce w maju 1967 r. w czasie przelotu radzieckiego śmigłowca na Salon Lotniczy w Paryżu. Następnie trzy egzemplarze Mi-6A zostały zakupione przez polskie firmy do wykonywania prac budowlano- montażowych i dźwigowych: dwa w 1974 i 1979 r. przez Instal (SP-ITA, SP-ITC) i jeden w 1978 przez Elbud (SP-ITB). Bazowały na lotnisku Chrcynno koło Nasielska. Przed zakupem Inspektorat Kontroli Cywilnych Statków Powietrznych Ministerstwa Komunikacji PRL dokonał certyfikacji typu na podstawie otrzymanych dokumentów z prób producenta oraz własnych prób uzupełniających w locie. Próby te prowadzono w listopadzie 1974 r. przez pilota doświadczalnego Instytutu Lotnictwa w Warszawie mgr inż. Ryszarda Witkowskiego.

Przedsiębiorstwo Instal wykonywało różne prace budowlano-montażowe przy wykorzystaniu tych śmigłowców m.in. stawianie słupów energetycznych linii przesyłowej z elektrowni Porąbka Żar, tunele wentylacyjne na dachu fabryki FSO na Żeraniu, kopuła na budynku liceum św. Augustyna na Mokotowie oraz maszt RTV na budynku Biblioteki Ekonomicznej w Poznaniu. W 1976 r. podwieszony pod śmigłowcem pomnik Władysława Jagiełły przebył drogę z Gliwic do Krakowa o długości ok. 90 km i został precyzyjnie ustawiony na cokole Pomnika Grunwaldzkiego.

Wszystkie trzy polskie śmigłowce zostały w styczniu 1986 r. przekazane wojsku, wchodząc do służby w 37. Pułku Śmigłowców Transportowych na lotnisku Leźnica Wielka koło Łęczycy. Już w sierpniu 1990 r. zostały wycofane ze służby. Dwa z nich sprzedano następnie do Ukrainy, a trzeci (nr 670) trafił do prywatnego muzeum w Łodzi w 1994 roku. W 2011 r. śmigłowiec stał sięwłasnością Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie.

Konstrukcja.
Śmigłow­iec wielozadaniowy w układzie klasycznym o konstrukcji metalowej. Załoga- 5 osób.
Wirnik nośny składa się z 5 łopat, piasty, tłumików, przegu­bów oraz instalacji przeciwoblodzeniowej. Łopata wirnika nośnego ma obrys prostokątny w rzucie po­ziomym. Wykonana jest jako konstrukcja całkowicie metalowa z zastosowaniem połączeń klejowych. Elementem nośnym łopaty jest odpowiednio wypro­filowany dźwigar stalowy w postaci belki z wewnętrz­nym otworem o kształcie eliptycznym. Do tylnej części dźwigara przyklejone są sekcje z wypełnia­czem ulowym, które w liczbie 21 sztuk tworzą część spływową łopaty. Na krawędzi natarcia łopaty zabudowano elementy grzejne zapobiegają­ce jej oblodzeniu.
Śmigło ogonowe posiada 4 łopaty drewniane z nakładkami metalo­wymi na krawędzi natarcia. Wyposażone w cieczową instala­cję przeciwoblodzeniową (we wcześniejszych wers­jach instalacja przeciwoblodze­niowa śmigła była elektryczna).
Kadłub o całkowicie metalowej konstrukcji, nito­wany, składa się z podłużnie, wręg oraz duralowego pokrycia. W przedniej nosowej części mieści on ka­binę załogi, dalej znajduje się cześć środkowa, belka ogonowa i końcowa. W górnej środkowej częś­ci kadłuba zamontowany jest zespół napędowy i przekładnia główna, pod nimi znajduje się kabina do przewożenia ładunków lub ludzi, a pod jej podłogą rozmieszczone są zbiorniki paliwa. Ła­downia zakończona jest otwieranymi na boki klapami i opuszczanymi na ziemię trapami. Za przedziałem przekładni przez kadłub przechodzi centropłat, do którego zamocowano skrzydła. Pokrycie środkowej części kadłuba wykonane z arkuszy bla­chy duralowej o grubości od 0,8 do 2,5 mm przynitowanej do wręg.
Tylna górna część kadłuba zakończona jest belką ogonową o przekroju kołowym. W celu ułatwienia poruszania sie we wnętrzu belki dolna część wręg przykryta jest blachą o szero­kości 350 mm. W tylnej części belki ogonowej znajdu­je się statecznik i płoza ogonowa. Belka końcowa jest przedłużeniem belki ogonowej. Ma ona kształt stoż­ka ściętego, składającego się z podłużnie i wręg, do których przynitowane jest pokrycie z blachy duralowej.
Skrzydła śmigłowca przezna­czone są do odciążenia wirnika nośnego przy dużych prędkościach lotu, dzięki czemu zmniejsza się poziom naprężeń statycznych i dynamicznych w łopa­tach wirnika nośnego. Skrzydła mogą przenosić obciążenie wynoszące 25 % masy startowej śmigłowca. W razie potrzeby można je odejmować od kadłuba.
Statecznik służy do zapewnienia podłużnej state­czności statycznej śmigłowca. Składa się z dwóch symetry­cznych połówek połączonych dźwigarem przecho­dzącym przez belkę końcową. Przednia część sta­tecznika do dźwigara ma pokrycie wykonane z bla­chy duralowej, pozostała część pokryta płótnem.
Podwozie stałe. Składa się ono z dwóch głównych i przed­niej goleni, zastrzałów mocujących je do kadłuba oraz podpory ogonowej.

Napęd- 2 silniki turbinowe Sołowiow D-25W o mocy nominalnej 3455 KW (4700 KM) każdy i mo­cy max 4048 kW (5500 KM) każdy.
Zespół prądotwórczy AI-8 przeznaczony jest do uruchamiania silników D-25W oraz zasilania elektry­cznej sieci pokładowej śmigłowca w przypadku bra­ku lotniskowych źródeł energii elektrycznej. Składa się on z silnika turbinowego o mocy 73,5 kW, prąd­nicy prądu stałego o mocy 60 kW, reduktora przeka­zującego moc z silnika do napędu prądnicy oraz urządzeń obsługujących zespół.
Układ przenoszenia mocy- przekładnia główna R-7 zamontowana na górnej powierzchni kadłuba śmigłowca; przekład­nia pośrednicząca, przekładnia ogonowa, hamulec wirnika nośnego, wał napędu wentylatora oraz wał ogonowy.

Wyposażenie- wyposażenie pilotażowe, radiowe oraz radiowo- nawigacyjne.
Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, pneumatyczna, przeciwoblodzeniowa, przeciwpożarowa, ogrzewania i wentylacji.

Dane techniczne Mi-6A (wg [2]):
Średnica wirnika nośnego- 35,0 m, powierzchnia omiatana wirnikiem- 962 m2, długość śmigłowca z obra­cającym się wirnikiem i śmigłem ogonowym- 41,74 m, długość śmigłowca bez łopat wirnika i śmigła- 33,16 m, wysokość śmigłowca- 9,15 m, rozpiętość skrzydeł- 15,3 m.
Masa własna w wersji transportowej- 27 500 kg, masa startowa w wersji transportowej z ładunkiem wew­nątrz ładowni- 40 500 kg, masa startowa z ładunkiem na zaczepie zewnętrznym- 37 500 kg, ładunek użyteczny w kabinie- 12 000 kg, ładunek użyteczny na zaczepie zewnętrznym- 9000 kg.
Prędkość max- 300 km/h, prędkość przelotowa- 250 km/h, pułap prakty­czny- 4500 m, zasięg- 620 km, zasięg ze zbiornikami podwieszo­nymi-1000 km, czas wznoszenia na wysokość 3000 m- 9,7 min, na wysokość 4500 m- 20,7 min.

Galeria

  • Mi-6A (SP-ITA) należący do przedsiębiorstwa Instal podczas prac budowlano-montażowych. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 38/1976).
  • Mil Mi-6, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza Astronautyczna nr 6/1976).
  • Śmigłowiec Mi-6A należący do przedsiębiorstwa Instal podczas prac budowlano- montażowych. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 1/1980).
  • Śmigłowiec Mi-6A należący do przedsiębiorstwa Instal podczas wymiany urządzeń w dużym zakładzie przemysłowym. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 1/1980).

Źródło:

[1] Hołyś W. "Największy i najszybszy". Wiraże nr 6/2005.
[2] Grzegorzewski J. "Śmigłowiec Mi-6". Seria "Typy Broni i Uzbrojenia" nr 124. Wydawnictwo MON. Warszawa 1988.
[3] "Mil Mi-6". Technika Lotnicza Astronautyczna nr 6/1976.
blog comments powered by Disqus