Junkers Ju-188, 1942

Samolot bombowy, rozpoznawczy. Niemcy.
Samolot bombowy i rozpoznawczy Junkers Ju-188E-1 w barwach Luftwaffe. (Źródło: Bundesarchiv, Bild 146-1989-039-18A / Unknown / CC-BY-SA via ”Wikimedia Commons”).

W lipcu 1939 r. Wydział Techniczny Ministerstwa Lotnictwa Rzeszy ogłosił wymagania stawiane przed samolotem bombowym, mającym być następcą samolotów Junkers Ju-88 i Heinkel He-111. Firma Junkers Flugzeug und Motorenwerke A.G. zgłosiła do tego konkursu samolot Junkers Ju-288, jednak okazało się, że prace nad nim przeciągają się i w początkach 1941 r. zakłady Junkers rozpoczęły na własną rękę prace nad wersją rozwojową samolotu Ju-88, która otrzymała oznaczenie Ju-88E. We wrześniu (wg [3]- w maju) 1941 r. jeden z egzemplarzy Ju-88E-0 otrzymał silniki gwiazdowe BMW 801 ML oraz nowe oznaczenie Ju-88 V27 (wg [3]- Ju-88 V27/I). Zastosowano również skrzydła o większej rozpiętości i usterzenie o nowym kształcie. Wzmocniono czołowe uzbrojenie, wymieniając kaemy MG 8IZ kal. 7,9 mm na działka MG 151/20 kal. 20 mm. Wiosną 1942 r. do programu został włączony prototyp Ju-88 V30, który został zmodyfikowany do standardu V27/I. Oznaczenie samolotu zostało zmienione na Ju-88 V30/I. Wkrótce potem, latem 1942 r. do programu rozwojowego włączono kolejne trzy prototypy: V61, V62 oraz V63. RLM wobec braku perspektyw szybkiego wprowadzenia do produkcji samolotu Ju-288 zainteresowało się, rozwijanym na własną rękę przez Junkersa następcą Ju-88. W październiku 1942 r. zmieniono oznaczenie, zbudowanego w międzyczasie Ju-88 V44 na Junkers Ju-188 V1 oraz zamówiono drugi prototyp Ju-188 V2, który został oblatany w styczniu 1943 r.

W lutym 1943 r. zbudowano 3 samoloty przedseryjne Ju-188E-0 napędzane silnikami BMW 801ML. Pierwsze siedem wyprodukowanych Ju-188E-1 otrzymało silniki BMW 801C-2 o mocy startowej 1250 kW (1700 KM). Maszyny te ukończone zostały w marcu 1943 r. W następnym miesiącu wyprodukowanych zostało dalsze 8 egz. Produkowano również wersję naprowadzającą Ju-188E-1y. Wraz z rozpoczęciem produkcji seryjnej przydzielono również planowanym wersjom odpowiednie litery oznaczające warianty. Samoloty napędzane silnikami rzędowymi Junkers Jumo miały nosić oznaczenia Ju-188A, B, C i D, natomiast napędzane silnikami gwiazdowymi BMW oznaczone zostały Ju-188E, F, G i H. Pierwsze Ju-188E-1 dostarczono do Luftwaffe w maju 1943 r. Pierwsza operacja bojowa nowego typu samolotu miała miejsce 18.08.1943 r.

Wariantem rozpoznawczym wersji Ju-88E-1 był samolot Ju-188F-1 wyposażony w dwie kamery fotograficzne Rb 50/30 lub Rb 75/25, dwie kamery do wykonywania zdjęć w nocy NRb 40/25 lub NRb 50/25. W tym samym czasie na wyposażenie weszły dwa warianty morskie: Ju-188E-2 będący samolotem bombowo-torpedowym oraz Ju-188F-2 będący morską wersją rozpoznawczą. Ju-188E-2 (w wariantach E-3 i E-3U czyli bez radaru i z radarem) mógł przenosić dwie torpedy lotnicze LTF 5B o masie po 765 kg lub dwie torpedy LT 1B o masie po 800 kg albo cztery miny LMA o masie 500 kg każda lub też dwie miny po 1000 kg typu LMB. Aby zmniejszyć masę własną samolotu często demontowano górną wieżyczkę strzelecką. Wyrzutniki bombowe umieszczone pod centropłatem wariantu Ju-188F-2 służyły do przenoszenia dodatkowych zbiorników paliwa. Zarówno Ju-188E-2 jak i F-2 wyposażone były w radary służące do poszukiwania jednostek nawodnych nieprzyjaciela. Podstawowym typem radaru był FuG 200 Hohentwiel. Do końca 1943 r. wyprodukowano 283 egz. Ju-188. Od początku 1944 r. produkcję Ju-188 podjęły też firmy ATG oraz Siebel. Wiele innych zakładów rozpoczęło też produkcję podzespołów tych samolotów, np. holenderski Fokker. Planowano także budowę wersji torpedowej Ju-188E-3 oraz jej wersji radarowej Ju-188E-3/U, ale zrezygnowano z tego pomysłu.

Niemal równolegle z rozwojem Ju-188 z silnikami BMW 801, prowadzono prace nad wersją napędzaną silnikami Junkers Jumo 213. Prawdopodobnie pierwszym samolotem z tymi silnikami był Ju-88 V63, którego po wymianie silników przekwalifikowano na Ju-88 V63/I. Samolot ten został przeniesiony do programu Ju-188 prawdopodobnie jesienią 1942 r. Do lata 1943 r. zbudowano 3 Ju-188A-0 (wg [2]- w końcu roku 1943 r. zbudowano 3 egz. Ju-188A-1 napędzane silnikami Junkers Jumo 213A-1 o mocy startowej 1306 kW/1776 KM). Z powodu opóźnień w pracach nad seryjną produkcją tych silników, dalszy rozwój wersji Ju-188 został zawieszony do końca 1943 r. Pierwszym seryjnym wariantem wersji A, budowanym od początku 1944 r., był Ju-188A-2 z silnikami Junkers Jumo 213A-1, wyposażonymi w instalacje wtrysku metanolu z wodą MW 50, która podnosiła moc silników. Karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w grzbietowej wieżyczce zastąpiony został przez działko MG 151 kal. 20 mm. Równolegle produkowana była wersja Ju-188A-3 (w wariantach A-3 i A-3U czyli bez radaru i z radarem) odpowiadająca wyposażeniem morskiemu wariantowi Ju-188E-2 oraz warianty rozpoznawcze Ju-188D-1 i D-2 będące odpowiednikami Ju-188F-1 i F-2 (wg [3]- budowano tylko wersję D-2). Samoloty te pozbawione były ruchomego działka MG 151 kal. 20 mm umieszczonego w nosie kadłuba a ich załogi zredukowano do trzech osób. Z dodatkowymi zbiornikami paliwa wersja D posiadała zasięg 3400 km przy prędkości przelotowej 480 km/h. Bombowce mogły być produkowane w dwóch odmianach: tropikalnej Ju-188/trop i Ju-188/Kuto z urządzeniem do przecinania lin balonów zaporowych.

Samolot wersji Ju-188C-0, który powstał w wyniku modernizacji płatowca wersji A, otrzymał na końcu kadłuba zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie MG 131Z/FA 15 wyposażonego w zdwojony karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm. Próby ujawniły wiele problemów związanych z eksploatacją zdalnie sterowanego uzbrojenia strzeleckiego i produkcja seryjna tych samolotów nie została podjęta. Samolot wersji Ju-188G-0, przebudowany prototyp Ju-188 V2, otrzymał stanowisko strzeleckie wyposażone w 2 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm obsługiwane przez strzelca ogonowego. Wersja ta również nie była produkowana seryjnie. RLM rozważała jednak podjęcie produkcji wersji Ju-188G oraz jego rozpoznawczego odpowiednika Ju-188H z silnikami gwiazdowymi BMW oraz ze zmodyfikowanym tylnym stanowiskiem strzeleckim FA 15.

W 1944 (wg [3]- 1943) r. opracowano, na bazie płatowca Ju-188E, nocny samolot myśliwski Ju-188R-0. Samolot otrzymał silniki BMW 801G-2 o mocy max 1250 kW (1700 KM) oraz radar pokładowy FuG 220 Lichtenstein SN-2 i uzbrojenie ofensywne złożone z 2 działek MK 103 kal. 30 mm lub 4 działek MG 151 kal. 20 mm (wg [3]- posiadał uzbrojenie ofensywne: 3 działka MG 151 kal. 20 mm i 2 działka MK 108 kal. 30 mm). Próby z trzema wyprodukowanymi egz. Ju-188R-0 wykazały, że ich osiągi nie przewyższają znajdujących samolotów Junkers Ju-88G. Latem 1943 r. rozpoczęto prace nad wysokościową wersją Ju-188. Wysokościowy wariant myśliwski otrzymał oznaczenie Ju-188J, bombowy- Ju-188K a rozpoznawczy Ju-188L. Od września 1943 r. samoloty te były rozwijane pod nowym oznaczeniem- Junkers Ju-388J, K i L. Równocześnie opracowano wersje wysokościowe napędzane silnikami rzędowymi Junkers Jumo 213E-1 wyposażonymi w turbosprężarkę oraz instalacje GM 1 zwiększającą moc startową do 1594 kW (2168 KM) oraz max do 1243 kW (1690 KM). Pierwsza- Ju-188S to wysokościowy samolot bombowy natomiast druga- Ju-188T to wysokościowy samolot rozpoznawczy. Ładunek bombowy Ju-188S ograniczony został do 800 kg, a jego prędkość maksymalna przy włączonym urządzeniu GM 1 wynosiła 685 km/h na wysokości 11500 m. W początkach lata 1944 r. zakłady ATG wyprodukowały niewielką ilość (ok. 11-18 egz.) obu tych samolotów pod oznaczeniem Ju-188S-1 i T-1. Projektowany był również wariant samolotu uderzeniowego do zwalczaniu ciężkich bombowców Ju 188S-1/U, który miał być uzbrojony w działa BK 50 względnie MK 114 kal. 50 mm w gondoli podkadłubowej.

Ogółem wyprodukowanych zostało 1076 egz. Ju-188 wszystkich wersji. Prawie połowa z nich to wersje rozpoznawcze Ju-188D i F.

Pierwsze Ju-188 pojawiły się w służbie frontowej Luftwaffe w maju 1943 r., pierwsze zadania bojowe wykonały w sierpniu bombardując cele w Anglii. KG 6 był jedynym pułkiem Luftwaffe w całości wyposażonym w bombową wersję Ju-188. Samoloty te użytkowane były również w III./KG 26, I./KG 66 oraz jednej Staffel z I./KG 200. W 1944 r. stosowane były do ataków bombowych na Londyn i inne miasta brytyjskie. Od września 1943 r. na froncie rozpoczęta działania pierwsza eskadra uzbrojona w rozpoznawcze Ju-188F-1- 3.(F)/121. Jednostka ta trafiła na południe Rosji, gdzie wykonywała zadania rozpoznawcze na rzecz Luftflotte 4. Do końca roku na Froncie Wschodnim pojawiły się, jeszcze 2 eskadry uzbrojone w ten typ samolotu. Czwartą eskadrę rozpoznawczą skierowano do Francji. Samoloty Ju-188 często używano razem z Ju-88S-1 w grupach bombowych, lub wraz z Ju-88T-1 w eskadrach rozpoznawczych. W trakcie 1944 r. na uzbrojenie wprowadzano również samoloty napędzane silnikami Jumo 213. Wraz z upływem czasu jednostki bombowe zaczęły odgrywać coraz mniejszą rolę, podczas gdy ciągle wzrastało znaczenie eskadr rozpoznawczych. Pod koniec wojny tylko Ju-188F/D były zaangażowane w działania bojowe. Ostatnią odsłoną w ich historii była operacja berlińska Armii Czerwonej.

Jedynym zagranicznym użytkownikiem tych samolotów była Francja, która zamówiła w zakładach SNCA de Sud-Est w Tuluzie kilkanaście egz. Ju-188E, które miały być zmontowane z podzespołów pozostawionych przez Niemców po wyzwoleniu Francji. Zmontowano ok. 10 egz., z których 4 egz. użytkowane były następnie przez lotnictwo morskie (do 1951 r.).

Samoloty Ju-188 oraz Ju-388 wzbudziły zainteresowanie w zwycięskich państwach, choć w różnym stopniu, np w ZSRS nie przetestowano w locie żadnego Ju-188. USAAF zebrał w Niemczech co najmniej kilkanaście sprawnych Ju-188 oraz Ju-388 w różnych wersjach. Lecz do USA na testy przetransportowano tylko 1 egz. samolotu w wersji rozpoznawczej Ju-388L-1. Samolot nadal znajduje się w USA, rozłożony na części. Po pewnym czasie Amerykanie sprowadzili z Anglii jednego Ju-188.Brytyjczycy przejęli co najmniej kilkanaście samolotów Ju-188 i Ju-388. z których jednego Ju-388 oraz cztery Ju-188 wysłano do Anglii i poddano testom.

W Polsce.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenach zachodniej Polski znalazły się duże ilości niemieckiego sprzętu wojennego, w tym sporo samolotów różnych typów. Pozostawione samoloty stanowiły mozaikę różnych typów począwszy od standardowych maszyn bojowych Luftwaffe, poprzez sprzęt szkolno-treningowy, a skończywszy na rzadziej spotykanych konstrukcjach. W śród nich znalazły się również różne wersje samolotu bombowego Junkers Ju-188. Samoloty te przedstawiały znikomą wartość użytkową bądź to wskutek uszkodzeń odniesionych podczas działań wojennych lub daleko posuniętej dewastacji. Wszystkie samoloty tego typu zostały z biegiem czasu przeznaczone na złom.

Jesienią 196 1r. ekipa płetwonurków z Gdańskiego Klubu Płetwonurków REKIN odnalazła na dnie jeziora Mamry na głębokości 12 m cały dwusilnikowy samolot Junkers Ju-188 D-2. Sześciu płetwonurków w ciągu 9-ciu dni wydobyło na brzeg koło Węgorzewa kompletny samolot. W kadłubie znajdowały się dwie duże kamery fotograficzne oraz najnowsza niemiecka elektronika wraz z radarem. Samolot wyprodukowano 9.10.1944 r., a wylądował w całości na tafli zamarzniętego jeziora w styczniu 1945 r. wskutek awarii silnika. Wydobyty samolot trafił jako złom do huty aluminium w Skawinie, gdzie ta hitlerowska wojenna maszyna została przetworzona w pokojowe 12 343 łyżki aluminiowe do barów mlecznych!

Konstrukcja:
Dolnopłat o konstrukcji całkowicie metalowej. Załoga- 3-4 osoby.
Płat dwudźwigarowy skonstruowany w oparciu o dwa dodatkowe dźwigary pomocnicze i dźwigar rozpórkowy. Na całej długości wewnętrznych części skrzydeł znajdowały się klapy szczelinowe, a na częściach zewnętrznych lotki szczelinowe. Cała konstrukcja płata była metalowa i pokryta blacha duralową.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju owalnym. Cała konstrukcja kryta blachą duralową. Kabina zakryta.
Usterzenie poziome dwudźwigarowe o kształcie trapezowym, wolnonośne, metalowej konstrukcji i pokryte blacha duralową. Konstrukcja sterów metalowa, pokrycie blachą duralowa. Statecznik pionowy pojedynczy o obrysie trapezowym, dwudźwigarowe.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- Ju-188E-1- 1 ruchome działko MG 151/20 kal. 20 mm w przedniej części kabiny, 1 ruchomy karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w górnej wieżyczce, 1 karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w stanowisku tylnym oraz 1 zdwojony karabin maszynowy MG 81Z kal. 7,9 mm w w stanowisku podkadłubowym. Udźwig bomb max- 3000 kg,
- Ju-188E-2, Ju-188A-3- 2 torpedy lotnicze LTF 5B o masie po 765 kg lub dwie torpedy LT 1B o masie po 800 kg albo cztery miny LMA o masie 500 kg każda lub też dwie miny po 1000 kg typu LMB,
- Ju-188F-1- 2 karabiny maszynowe MG 131 kal. 13 mm oraz 1 zdwojony karabin maszynowy MG 81Z kal. 7,9 mm,
- Ju-188A-2- 1 ruchome działko MG 151/20 kal. 20 mm w przedniej części kabiny, 1 ruchome działko MG 151/20 kal. 20 mm w górnej wieżyczce, 1 karabin maszynowy MG 131 kal. 13 mm w stanowisku tylnym oraz 1 zdwojony karabin maszynowy MG 81Z kal. 7,9 mm w w stanowisku podkadłubowym. Udźwig bomb max- 3000 kg.
Patrz również historia rozwoju konstrukcji.

Wyposażenie: instalacja hydrauliczna, instalacja elektryczna, instalacja tlenowa.
Wyposażenie radiowe:
Podstawowe wyposażenie samolotu bombowego i rozpoznawczego składało się z radiostacji FuG 16 i FuG 10P, radionamiernika APZ 6, identyfikatora swój-obcy FuG 25. radiowysokościomierza FuG 101 i FuBl 2 do lądowania bez widoczności.
- Ju-188E-1y- bogaty zestaw urządzeń radiowo-nawigacyjnych, znanych jako Y-Gerät, składających się głównie z FuG 17E i FuG 28a,
- Ju-188E-2, Ju-188A-3- radar FuG 200 Hohentwiel lub FuG 217,
- Ju-188F-1, Ju-188D-1- dwie kamery fotograficzne Rb 50/30 lub Rb 75/25, dwie kamery do wykonywania zdjęć w nocy NRb 40/25 lub NRb 50/25,
- Ju-188F-2, Ju-188D-2- radar do wykrywania celów morskich FuG 200 Hohentwiel lub FuG 217 do ostrzegania o ataku z tylnej półsfery,
- Ju-188R-0- radar pokładowy FuG 220 Lichtenstein SN-2.
Patrz również historia rozwoju konstrukcji.

Napęd- 2 silniki:
- Ju-188E-0- gwiazdowe BMW 801ML,
- Ju-188E-1- gwiazdowe BMW 801C-2 o mocy startowej 1250 kW (1700 KM) i mocy max 1059 kW (1440 KM) każdy,
- Ju-188A-2, Ju-188D-2- rzędowe Junkers Jumo 213A-1 o mocy startowej 1306 kW (1776 KM) i mocy max 1176 kW (1600 KM) każdy, wyposażone w instalacje wtrysku metanolu z wodą MW 50, która podnosiła moc startową do 1647 kW (2240 KM) a moc max do 1382 kW (1880 KM),
- Ju-188R-0- gwiazdowe BMW 801G-2 o mocy max 1250 kW (1700 KM) każdy.
Patrz również historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne Ju-188E-1 (wg [4]):
Rozpiętość- 22,0 m, długość- 14,95 (wg [2]- 15,06) m, wysokość- 4,45 (wg [2]- 4,46) m, powierzchnia nośna- 56,0 m2.
Masa własna- 9846 (wg [2]- 8200) kg, masa startowa- 14490-14570 kg.
Prędkość max- 500 (wg [2]- 495) km/h, prędkość max z włączonym urządzeniem GM 1- (wg [2]- 544) km/h, ekonomiczna prędkość przelotowa- 374 km/h, prędkość lądowania- 175 km/h, czas wznoszenia na 6000 m- (wg [2]- 17' 24"), pułap- 10100 m, zasięg- 1950-2400 (wg [2]- 2480) km, zasięg max- (wg [2]- 3120) km.

Dane techniczne Ju-188F-1 (wg [4]):
Rozpiętość- 22,0 m, długość- 14,95 m, wysokość- 4,45 m, powierzchnia nośna- 56,0 m2.
Masa startowa- 14510 kg.
Prędkość max- 510 km/h, ekonomiczna prędkość przelotowa- 374 km/h, prędkość lądowania- 175 km/h, pułap- 10100 m, zasięg- 3120 km, zasięg max- 4670 km.

Dane techniczne Ju-188A-2 (wg [4]):
Rozpiętość- 22,0 m, długość- 14,95 (wg [2]- 15,06) m, wysokość- 4,45 (wg [2]- 4,44) m, powierzchnia nośna- 56,0 m2.
Masa własna- 9886 (wg [2]- 9821) kg, masa startowa- 14480 (wg [2]- 14385) kg.
Prędkość max- 520 km/h, ekonomiczna prędkość przelotowa- 399 (wg [2]- 400) km/h, prędkość lądowania- 175 km/h, czas wznoszenia na 6000 m- (wg [2]- 17'), pułap- 9450 (wg [2]- 9500) m, zasięg- 1950-2400 km.

Dane techniczne Ju-188D-2 (wg [4]):
Rozpiętość- 22,0 m, długość- 14,95 m, wysokość- 4,45 m, powierzchnia nośna- 56,0 m2.
Prędkość max- 530 km/h, ekonomiczna prędkość przelotowa- 399 km/h, prędkość lądowania- 175 km/h, pułap- 9450 m, zasięg- 3120 km, zasięg max- 4670 km.

Galeria

  • Samolot Junkers Ju-188 D-2 wydobyty z jeziora Mamry jesienią 1961 r. (Źródło: Jerzy Janczukowicz, "Gdański Klub Płetwonurków REKIN").
  • Samolot Junkers Ju-188 D-2 wydobyty z jeziora Mamry jesienią 1961 r. (Źródło: Jerzy Janczukowicz, "Gdański Klub Płetwonurków REKIN").
  • Samolot Junkers Ju-188 D-2 wydobyty z jeziora Mamry jesienią 1961 r. (Źródło: Jerzy Janczukowicz, "Gdański Klub Płetwonurków REKIN").

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 2. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 1997.
[3] Michulec R. ”Junkers Ju-188, Ju-388 cz. 1”. Seria Monografie Lotnicze nr 33. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[4] Michulec R. ”Junkers Ju-188, Ju-388 cz. 2”. Seria Monografie Lotnicze nr 34. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[5] ”Historia Gdańskiego Klubu Płetwonurków REKIN”. ”Gdański Klub Płetwonurków REKIN”.
blog comments powered by Disqus