MÉM RSZ-03 / RSZ-05 (TOMI AX-6 /AX-7 / AX-8), lata 1980-te

Balon na ogrzane powietrze. Węgry.
Balon Harcerz (SP-BZP) w locie. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 6/1986).

Przedsiębiorstwo MÉM Repülőgépes Szolgálat należące do węgierskiego Ministerstwa Lotnictwa zostało założone w 1959 r. Świadczyło ono usługi agrolotnicze i w latach 1980- tych dysponowało flotą ponad 200 samolotów i śmigłowców rolniczych. Jego siedziba znajdowała się na lotnisku Budaörs koło Budapesztu.

Znajdował się tam również Wydział Produkcji Balonów. W latach 1980- tych produkowane były tam balony na ogrzane powietrze następujących kategorii AX-4 (600 m³ do 900 m³), AX-6, AX-7 (1600 m³ do 2200 m³), AX-8 (2200 m³ do 3000 m³) i AX-9 (3000 m³ do 4000 m³). Do 1986 r. zbudowano co najmniej 6 balonów typu RSZ-03 należących do kategorii AX-8.

Balony te były wykorzystywane do celów sportowych. Przewidywane było zastosowanie ich również do reklamy, fotografii lotniczej, transportu powietrznego podwieszonych ładunków i dozorowania.

Budowa balonów była konwencjonalna. Opcjonalne wyposażenie obejmowało: wysokościomierz, wskaźnik zawartości butli gazowych, wariometr i zapasowe butle z gazem i palnik.

W Polsce.

W 1984 r. w Krakowie powstał Harcerski Klub Balonowy. Był to pierwszy polski klub balonowy balonów na ogrzane powietrze. Rozpoczął działalność w oparciu o swój pierwszy balon, SP-BZP "Harcerz" wyprodukowany na Węgrzech. Nalerzał prawdopodobnie do typu MÉM RSZ-05 (kategoria AX-7 o pojemności 2200 m³). Zakupiony został m.in. ze składek harcerzy. Był to wówczas drugi polski balon na ogrzane powietrze.

W Studenckim Klubie Balonowym w Białymstoku użytkowane były cztery balony wyprodukowane na Węgrzech:
- balon "Almatur" (SP-BZS)- balon typu RSZ-05 kategorii AX-7 o pojemności 2200 m³. Dostarczony w 1985 r., ufundowany przez firmę Almatur. Był to pierwszy balon na ogrzane powietrze w klubie. 1.03.1985 r. inspektor Eugeniusz Olszański wraz z Jerzym Czerniawskim wykonali pierwszy, 36 minutowy lot próbny celem wystawienia świadectwa rejestracji i sprawności technicznej,
- balon "Białystok" (SP-BYC)- kategorii AX-7 o pojemności 2200 m³ (prawdopodobnie typu RSZ-05). Dostarczony w pierwszej połowie 1987 r. Balon reprezentował miasto Białystok na różnych międzynarodowych i polskich zawodach,
- balon "Almatur" (SP-BWE)- drugi balon o tej nazwie- balon typu TOMI AX-7 kategorii AX-7 o pojemności 2200 m³. Dostarczony w 1989 r., drugi balon na ogrzane powietrze ufundowany przez firmę Almatur,
- balon "Almatur" (SP- BWF)- trzeci balon o tej nazwie- balon typu RSZ-03 kategorii AX-8 o pojemności 3000 m³. Dostarczony w 1989 r., następny balon ufundowany przez firmę Almatur.

W Polsce użytkowane były balony Tomi AX-7, m.in. SP-BWB "Kraków", SP-BWC "Konin".

W 2011 r. został wyrejestrowany jeden balon typu Tomi AX-6.

Konstrukcja:
Powłoka- materiał Grabolon- aluminiowany polieste.

Napęd- podwójne palniki gazowe o mocy zasilane gazem propan-butan.

Dane techniczne Tomi AX-7 (wg [6]):
Wysokość po napełnieniu- 20,7 m, średnica max- 17,0 m, objętość- 2250 m3.
Masa własna- 400 kg.
Prędkość wznoszenia max- 3 m/s, prędkość opadania max- 5 m/s.

Galeria

  • Balon Harcerz (SP-BZP). (Źródło: Harclot via ”Wikimedia Commons”).
  • Balon Almatur (SP-BWE). (Źródło: Skrzydlata Polska nr 9/1990).
  • Balon na ogrzane powietrze Tomi AX-7 (SP-BWC) o nazwie ”Konin”. (Źródło: Copyright Jerzy Borowski- ”Baloniarstwo”).
  • Balon na ogrzane powietrze Tomi AX-6 w locie. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Skrzydlata Polska nr 6/1986.
[2] Taylor, John W. R. "Jane's All the World's Aircraft 1986-87". Jane's Publishing Co. London 1986.
[3] Stowarzyszenie Klub Balonowy Białystok.
[4] Liwiński J. ”Wielkie wykreślanie w 2008”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2009.
[5] "Klub Balonowy Białystok"
[6] "Aeroklub Koniński".
[7] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2012”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2012.
[8] Liwiński J. ”Czym latamy. Rejestr 2011. Na lekkim minusie”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2011.

blog comments powered by Disqus