S-1 "Bożena" (replika), 1975
Kiedy w 1973 r. Władysław Stelmaszyk- konstruktor i budowniczy samolotu S-1 "Bożena" z 1928 r.- odwiedził Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie stwierdził, że Muzeum nie posiada żadnego samolotu konstrukcji polskiej z lat 1920-tych. Po rozmowie z dyrektorem muzeum postanowił na podstawie ocalałych rysunków i fotografii zrekonstruować samolot S-1 "Bożena" i przekazać jako eksponat dla Muzeum Lotnictwa i Astronautyki. I tym razem zwrócił się do władz powiatowych w Obornikach, przedstawił dokumenty przedwojenne i opinię muzeum z propozycją wykonania rekonstrukcji, przy pomocy finansowej władz powiatu.
Propozycja konstruktora (przez tradycję) została przyjęta. Przeznaczono 50 000 zł na zakup materiałów i fachową robociznę jak spawanie itp. oraz środki transportu. Naczelnik powiatu wyznaczył swego pełnomocnika- Mariana Krajniaka, który z kolei powołał Komitet Budowy samolotu.
Samolot został zbudowany we wsi Lipa powiat Oborniki w gospodarstwie brata konstruktora Franciszka Stelmaszyka. Pilot Józefat Skrzypek tak jak przed wojną interesował się budową i nawet wyraził chęć dokonania chociaż jednego lotu. Brakowało materiałów i części, których na rynku nie można dostać. Tu pośpieszyło z pomocą Dowództwo Wojsk Lotniczych, dostarczając bezpłatnie sklejkę z importu, silnik oraz drobne części lotnicze, jak ścigacie linki itp. Pomocy udzielił również Aeroklub PRL w Warszawie. Jednak załatwienie wszystkich formalności i ściąganie materiałów zajęło tyle czasu, co sama budowa. Samolot został zrekonstruowany z dużą dowolnością konstrukcji, zachowuje jednak kształty zgodne z oryginałem. Eksponat muzealny ma zainstalowany silnik radziecki M-11D z wymontowanymi dwoma cylindrami, w części upodabniający go do stosowanego w oryginale trzy cylindrowego silnika Anzani. Koła i ogumienie kopii pochodzą od samolotu CSS-13 i nie stanowią odwzorowania oryginału.
Po półtorarocznej pracy 31.05.1975 r. na rynku w Obornikach Wielkopolskich odbył się uroczysty akt przekazania samolotu S-1 "Bożena". Pod patronatem wiceministra gen. bryg. pilota Jana Raczkowskiego w obecności przedstawicieli władz gospodarczych, politycznych oraz wojskowych i zebranej publiczności nastąpiło uroczyste podpisanie aktu przez przedstawicieli władz powiatu, inż. Władysława Stelmaszyka, oraz upoważnionego przedstawiciela Muzeum Lotnictwa i Astronautyki z Krakowa inż. Zbigniewa Baranowskiego.
Dowództwo Wojsk Lotniczych w dniu 4.06.1975 r. samolotem transportowym dostarczyło eksponat do Krakowa.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Stelmaszyk W. "Samolot amatorskiej budowy S-1 Bożena". Modelarz nr 12/1976.