Czerwiński-Shenstone "Harbinger", 1958

Szybowiec treningowy. Kanada.
Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. II, zbudowany w Wielkiej Brytanii przez Freda Colemana. (Źródło: ”Sailplanes 1945-1965”).

W 1947 r. British Gliding Association (Brytyjskie Stowarzyszenie Szybowcowe) ogłosiło konkurs na opracowanie dwumiejscowego szybowca treningowego. Wacław Czerwiński i Beverley S. Shenstone opracowali projekt szybowca "Harbinger". W celu zmniejszenia przekroju poprzecznego kadłuba zastosowano kabinę z siedzeniami w układzie tandem. Aby poprawić widoczność z drugiej kabiny szybowiec otrzymał charakterystyczne, załamane do przodu skrzydła. Kadłub otrzymał charakterystyczny łukowaty kształt w widoku z boku. Miało to na celu zoptymalizowanie opływu powietrza nad kadłubem. Szybowiec zajął piąte miejsce w konkursie British Gliding Association.

Zbudowano 2 egz.

Jeden z nich powstał w Wielkiej Brytanii. Jego budowę rozpoczął w 1949 r. Fred Coleman. Trwała ona bardzo długo, ponieważ F. Coleman prowadził ją samotnie w bardzo trudnych warunkach lokalowych i przy braku dostatecznych środków finansowych. Większość prac została wykonana w sypialni jego małego domu. Kadłub został wykonany w dwóch (wg innych źródeł- w trzech) częściach, które zostały wyniesione przez okno i dopiero później zmontowane w garażu w jedną całość. Budowa została ukończona w 1957 r. W projekcie zbyt optymistycznie założono masę własną szybowca, która została znacznie przekroczona. Nieodpowiednie było również wyważenie szybowca. Przesunięto przednie siedzenie o 380 mm. Jednak i wówczas należało dodać w nosie szybowca 11 kg balastu.

Szybowiec, który otrzymał oznaczenie "Harbinger" Mk. II, został oblatany 26.07.1958 r., po dziesięciu latach od chwili rozpoczęcia budowy. W dniu 28.06.1959 r. szybowiec został poważnie uszkodzony w wyniku kolizji w powietrzu. Po trzech latach został przywrócony do pełnej sprawności. Latem 1962 r. zostały przeprowadzone próby w locie i szybowiec otrzymał  certyfikat typu. W lipcu 1965 wziął udział w zawodach Northern Gliding Competition w Doncaster, gdzie zajął 9 miejsce, będąc zarazem najlepszym szybowcem dwumiejscowym. W dniu 9.07.1966 r. załoga Christianson i Spooner wykonała lot o długotrwałości 8 h 55'. W 2002 r. szybowiec był nadal zdolny do lotu. W 2013 r. szybowiec był przechowywany w Bicester Gliding Center.

W Kanadzie zbudowany został drugi egzemplarz szybowca, oznaczony jako "Harbinger" Mk. I. Jego budowa trwała jeszcze dłużej- rozpoczęła się w 1949 r. i zakończyła się dopiero w 1975 r.! W międzyczasie zespoły budowniczych zmieniały się czterokrotnie. Pierwszy lot wykonał w końcu 1975 r. Wykorzystując doświadczenia uzyskane podczas budowy przez F. Coleman'a, w celu odpowiedniego wyważenia szybowca zmniejszono o 3 stopnie skos centralnej części płata.

Szybowiec był udany i wykonywał poprawne loty. Używany był jednak bardzo krótko, w latach 1975-1977 wykonał tylko 30 lotów, z których najdłuższy trwał ponad 3 h. Został wycofany z użycia i w 1977 (wg [2]- 1978) r. przekazany do zbiorów Cana­dian National Aircraft Museum w Ottawie.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła drewniane o obrysie trapezowym z zaokrąglonymi końcówkami, jednodźwigarowe. W przykadłubowej części otrzymały silny skos do przodu- 17o. W miejscu łączenia skrzydła z kadłubem dźwigar został wzmocniony rozpórką wykonaną z rury stalowej, tworzącą z dźwigarem literę V. Skrzydła podparte pojedynczymi zastrzałami. Pokrycie do dźwigara sklejką, reszta płótnem. Profil NACA 4410 u nasady, NACA 4413 w środku i NACA 6409 na końcu skrzydła. Skrzydła wyposażone w lotki i hamulce aerodynamiczne typu smocze zęby. Lotki o konstrukcji drewnianej, pokryte tkaniną.
Kadłub o konstrukcji drewnianej, tylko węzły i rama mocowania skrzydeł metalowe. Pokrycie sklejką. Przekrój kadłuba owalny, zwężający się w stronę ogona. Kabiny zakryte.
Usterzenie klasyczne. Konstrukcja drewniana, statecznik poziomy pokryty sklejką, ster wysokości- tkaniną. Statecznik pionowy i ster kierunku pokryte tkaniną.
Podwozie jednotorowe, stałe. Z przodu kadłuba znajdowała się główna płoza, za którą znajdowało się pojedyncze kółko. Pod tylną częścią kadłuba- płoza ogonowa.

Dane techniczne "Harbinger" Mk. I (wg [2]):
Rozpiętość- 18,3 m, długość- 6,8 m, wysokość- 1,85 m.
Masa własna- 304 kg, masa startowa- 467 kg.
Osiągi: prędkość max- 209 km/h, prędkość przelotowa- 64 km/h, prędkość minimalna- 60 km/h, doskonałość max- 25,9.

Dane techniczne "Harbinger" Mk. II (wg [1]):
Rozpiętość- 18,313 (wg [2]- 18,3) m, długość- 8,005 (wg [2]- 7,2) m, powierzchnia nośna- 22,3 m2.
Masa własna- 303 (wg [2]- 335, wg [5]- 318) kg, masa startowa- 500 kg.
Osiągi (wg [2]): prędkość dopuszczalna- 209 km/h, max prędkość holowania za samolotem- (wg [5]- 112,5) km/h, prędkość startu za wyciągarką- (wg [5]- 112,5) km/h, prędkość minimalna- 60 (wg [5]- 57) km/h, doskonałość przy prędkości 84,3 km/h- (wg [5]- 26), opadanie minimalne przy prędkości 68,3 km/h- (wg [5]- 0,78) m/s, opadanie przy prędkości 120 km/h- (wg [5]- 1,95) m/s.

Galeria

  • Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. II, zbudowany w Wielkiej Brytanii przez Freda Colemana w locie, 1959 r. (Źródło: archiwum).
  • Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. II Freda Colemana. (Źródło: archiwum).
  • Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. II, rysunek w rzutach. (Źródło: www.ingeniumcanada.org).
  • Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. I, rysunek w rzutach. (Źródło: ”The World’s Sailplanes. Die Segelflugzeuge der Welt. Les planeurs du monde”).
  • Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. I w widoku z przodu. (Źródło: www.ingeniumcanada.org).
  • Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. I w locie. (Źródło: www.ingeniumcanada.org).
  • Szybowiec Czerwiński-Shenstone ”Harbinger” Mk. I zbudowany w Kanadzie. (Źródło: www.ingeniumcanada.org).

Źródło:

[1] Simons Martin "Sailplanes 1945-1965". Wydawnictwo EQIP Werbung & Verlag GmbH. 2006.
[2] "The Harbinger". Scale Soaring UK.
[3] Płoszajski J. "Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946". Wydawnictwo Z.P. Poligrafia. Warszawa 2007.
[4] Glass A., Kubalańca J. "Polskie konstrukcje lotnicze 1939-1954". Tom 5. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2013.
[5] "The World’s Sailplanes. Die Segelflugzeuge der Welt. Les planeurs du monde". Volume II. Published by OSTIV. Zurich, 1963.
[6] "Czerwinski/Shenstone Harbinger". Ingenium: Home.

blog comments powered by Disqus