PWS-33 "Wyżeł", 1938
(PZL "Wyżeł")

Pod koniec 1936 r. Dowództwo Lotnictwa złożyło zamówienie na samolot oznaczony PWS-33 ”Wyżeł”. Projekt konstrukcyjny opracowany został w 1937 r. Głównym konstruktorem został inż. Wacław Czerwiński. Jego zastępcą w zespole był inż. Zygmunt Jabłoński. W PWS zatrudniono dr. inż. Franciszka Misztala z PZL w charakterze konsultanta. W efekcie ”Wyżeł” otrzymał sylwetkę bardzo przypominającą ”Wilka”. ”Wyżeł” był pierwszym polskim drewnianym samolotem o konstrukcji skorupowej.
W 1938 r. PWS wybudowała dwa prototypy samolotu. Pod koniec sierpnia 1938 r. został oblatany prototyp PWS-33/I. Samolot był poprawny w locie. Pod oznaczeniem PZL ”Wyżeł” został wystawiony na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu (25.11.-11.12.1938 r.), wzbudzając duże zainteresowanie. Drugi prototyp PWS-33/II został oblatany pod koniec stycznia 1939 r. Wiosną 1939 r. przeszedł on próby w ITL.
Pod koniec 1938 r. rozpoczęto przygotowania do produkcji serii 50 egz. Liczbę potrzebnych PWS-33 określono na 100 samolotów (wg [4] i [5]- w PWS awizowano zamówienie 130 egz.). Pod koniec marca 1939 r., po niepowodzeniu z ”Wilkiem”, anulowano zamówienie na serię PWS-33. Inż. Czerwiński opracował ulepszoną wersję ”Wyżeł II”, o nieco większych wymiarach, napędzaną nowymi, dobrze zapowiadającymi się silnikami gwiazdowymi Avia ”Delfin 3T”. Po otrzymaniu ”Delfinów” i wzmocnieniu uzbrojenia ”Wyżeł” wchodziłby powoli w rolę zaniechanego PZL-38 ”Wilk”. Prawdopodobnie w przypadku przedłużenia prac przy PZL-48 ”Lampart” mógł zostać wybrany do realizacji samolot ”Wyżeł II” lub rozwinięta z niego konstrukcja. W czerwcu 1939 r. zamówienie na PWS-33 zostało ponowione i wkrótce przystąpiono do uruchomienia 1 serii (wg [4] i [5]- 25 egz.) z terminem dostawy na początku 1940 r. Dalszy rozwój konstrukcji przerwał wybuch II wojny światowej.
We wrześniu 1939 r. PWS-33/I został zniszczony po zbombardowaniu wytwórni przez Niemców. Uszkodzony PWS-33/II, znajdujący się w próbach eksploatacyjnych w Dywizjonie Doświadczalnym ITL w Warszawie na Okęciu, został zdobyty przez Niemców, nieznacznie uszkodzony i uległ zniszczeniu (wg [2 i [6]- został wystawiony w Muzeum Lotnictwa w Berlinie.)
”Wyżeł” był bardzo udanym samolotem. Należał do jednych z pierwszych w świecie samolotów specjalnie zaprojektowanych do przeszkalania załóg na samoloty dwusilnikowe.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji drewnianej.
Płat trapezowy z eliptycznymi końcami, drewniany, niedzielony, dwudźwigarowy (dźwigary skrzynkowe), kryte sklejką (keson międzydźwigarowy kryty grubą sklejką). Na krawędzi natarcia automatyczne sloty na odcinku skrzydła naprzeciw lotek. Klapy uruchamiane pneumatycznie. Na klapach i lotkach dodatkowo metalowe spoilery.
Kadłub o przekroju eliptycznym, drewniany, półskorupowy, kryty sklejką brzozową bakelitową. Nos kadłuba i zakończenie tyłu z blachy duralowej. Kabiny zakryte.
Usterzenie wolnonośne z podwójnym usterzeniem pionowym o konstrukcji drewnianej, dźwigany z rur stalowych. Pokrycie stateczników sklejką, sterów płótnem.
Podwozie klasyczne, chowane w locie.
Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy pilota PWU wz. 36 kal. 7,9 mm. Udźwig bomb- 25 lub 50 kg.
Wyposażenie- fotokarabin K-38, rakietnica, reflektory (do lądowania i sygnalizacyjny) w przedzie kadłuba.
Napęd- 2 silniki rzędowe PZInż. ”Major 4B” o mocy nominalnej 88 kW (120 KM) każdy i mocy startowej 96 kW (130 KM) każdy.
Dane techniczne PWS-33 (wg [2]):
Rozpiętość- 9,3 (wg [1] i [3]- 9,26, wg [5]- 9,29) m, długość- 6,0 (wg [1] i [5]- 6,94, wg [3]- 6,93) m, wysokość- 2,6 (wg [1], [3] i [5]- 2,56)m, powierzchnia nośna- 12,7 m2.
Masa własna- 950 kg, masa użyteczna- 460 kg, masa całkowita- 1410 kg.
Prędkość max- 315 km/h, prędkość przelotowa- 260 km/h, prędkość min.- 100 km/h, wznoszenie- 4,5 (wg [1]- 5,4) m/s, pułap- 4500 m, zasięg- 1160 km, czas trwania lotu- (wg [1] i [5]- 4,5) h.
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.[2] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[3] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[4] Cynk J. B. ”Polskie lotnictwo wojskowe w okresie międzywojennym” Lotnictwo nr 9/2004.
[5] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.
[6] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.