Douglas DC-9, 1965
(McDonnell Douglas DC-9)
Oficjalne prace nad projektem rozpoczęto w kwietniu 1963 r. Wkrótce też napłynęło pierwsze zamówienie od linii lotniczych Delta Airlines. Pierwsza wersja seryjna DC-9-10, mogąca zabrać 109 pasażerów. Jako napęd wybrano silniki turbowentylatorowe Pratt & Whitney JT8D-7 o ciągu 62,3 kN. Oblot DC-9-10 miał miejsce 25.02.1965 r. W oparciu o maszyny tej wersji powstały również DC-9-14 i DC-9-15, o większej masie startowej. Powiększona wersja DC-9-30 posiadała kadłub dłuższy o 2,9 m i skrzydła o rozpiętości większej o 1,2 m. Prototyp DC-9-30 oblatano 1.08.1966 r. Pierwszy samolot seryjny trafił do użytkownika w lutym 1967 r. Na bazie tej wersji opracowano również warianty DC-9-31 i DC-9-32, o większej masie użytecznej, a w późniejszym okresie wersję transportową z dużymi drzwiami ładunkowymi.
Na zamówienie linii lotniczych SAS opracowano wersję DC-9-21 przeznaczoną do operowania na pasach startowych nie przekraczających długości 1500 m. Samolot otrzymała krótki kadłub wzięty z DC-9-10. Skrzydła o wydłużonej rozpiętości pochodzące od DC-9-30 zapewniły skrócony rozbieg i dobieg. Do napędu zastosowano silniki turbowentylatorowe Pratt & Whitney JT8D-11 o ciągu 66,7 kN każdy. Pierwszy samolot tej wersji został przekazany użytkownikowi 18.09.1968 r.
Wersja DC-9-40, opracowana również na zamówienie linii lotniczych SAS, posiadała niewielki zasięg i zwiększoną pojemność kabiny pasażerskiej. Samolot otrzymał kadłub wersji DC-9-30 wydłużony o 1,93 m (mieścił 128 pasażerów). Zmieniono również silniki na mocniejsze, opcjonalnie: Pratt & Whitney JT8D-9 o ciągu 64,5 kN lub JT8D-15 o ciągu 69 kN albo JT8D-17 o ciągu 71,2 kN. Prototyp DC-9-40 został oblatany 28.11.1967 r., a eksploatację maszyn seryjnych linie SAS rozpoczęły w marcu 1968 r. Na bazie DC-9-40 opracowano kolejną przedłużoną wersję DC-9-50 z kadłubem dłuższym o 2,4 m (zabierał do 139 osób). Samolot otrzymał silniki JT8D-15 lub JT8D-17 wyposażone w zestawy obniżające poziom emitowanego hałasu.
Samolot Douglas DC-9 okazał się konstrukcją bardzo udaną. Wprawdzie nie pokonał pod względem liczby sprzedanych samolotów swojego największego konkurenta- samolotu Boeing 737, ale uplasował się tuż za nim. Szczególne uznanie samolot ten zyskał wśród średniej wielkości przewoźników europejskich. Okazało się, że pod względem pojemności i zasięgu jest on optymalny do realizacji połączeń wewnątrz europejskich. Również na rynku północnoamerykańskim był bardzo popularny.
Produkcję DC-9 zakończono w 1982 r., po wyprodukowaniu łącznie 976 egz. wszystkich wersji. Jesienią 2000 r. w eksploatacji pozostawało ponad 340 samolotów DC-9-30, ponad 30 egz. DC-9-40 oraz ponad 70 egz. DC-9-50. Samoloty DC-9 w różnych wersjach były używane przez wiele linii lotniczych z całego świata, m.in.: Delta Airlines, Eastern Airlines, US Airways, SAS, Swissair.
W wyniku dalszego rozwoju Douglas DC-9 powstała przedłużona i ulepszona rodzina samolotów pasażerskich McDonnell Douglas MD-80 / MD-81 / MD-82 / MD-83 / MD-87 / MD-88.
W Polsce.11.03.1960 r. na Okęciu odbyła się uroczystość nadania imienia Warszawa samolotowi Douglas DC-9-32 Królewskich Holenderskich Linii Lotniczych KLM. Samolot noszący znaki PH-DNV i z wymalowaną syrenką i nazwą miasta w dwóch językach, wykonał godzinny lot nad Polska. Za sterami zasiadali dwaj piloci polscy mieszkający za granicą- Jan M. Bartelski (brat znanego literata Lesława Bartelskiego) oraz Zdzisław Zajfert (były pilot Dywizjonu 304). Matką chrzestną samolotu była Daniela Majewska, żona ówczesnego przewodniczącego Prezydium Stołecznej Rady Narodowej. Samolot dostarczono do KJLM-u w grudniu 1968 i latał jeszcze w 1995 r. ze znakami N946ML w amerykańskiej linii Express One.
W końcu lat 1970- tych dyrekcja Polskich Linii Lotniczych ”Lot”, w celu podtrzymania dynamicznego rozwoju firmy, zaczęła się zastanawiać nad możliwością zastąpienia samolotów produkcji ZSRR (Tupolew Tu-134 i Iljuszyn Ił-62) maszynami zachodnimi. Rozważano przede wszystko zakup konstrukcji amerykańskich i w związku z tym prowadzono wstępne rozmowy z firmami Boeing- dotyczące samolotów Boeing 707 i Boeing 727 oraz Douglas- dotyczące samolotów Douglas DC-8 i Douglas DC-9. Mimo to, głównie z powodów natury politycznej, zwyciężyła oferta ZSRR i w 1980 r. PLL ”Lot” zostały zmuszone do zakupu samolotów Iljuszyn Ił-62M, a w 1985 r. Tupolew Tu-154.
Konstrukcja:
Pasażerów max: DC-9-10- 109, DC-9-30- 119, DC-9-40- 132, DC-9-50- 139.
Napęd- 2 silniki turbowentylatorowe, umieszczone po bokach w tylnej części kadłuba:
- DC-9-10- Pratt & Whitney JT8D-7 o ciągu 62,3 kN,
- DC-9-30- Pratt & Whitney JT8D-7/-9/-11/-15/-17 o ciągu odpowiednio 62,3 kN/64,5 kN/ 66,7 kN/ 69 kN/ 71,2 kN każdy,
- DC-9-40- Pratt & Whitney JT8D-9/-15/-17 o ciągu odpowiednio 64,5 kN/ 69 kN/ 71,2 kN każdy,
- DC-9-50- Pratt & Whitney JT8D-15/-17 o ciągu odpowiednio 69 kN/ 71,2 kN każdy.
Dane techniczne DC-9-30 (wg [2]):
Rozpiętość- 28,47 m, długość- 36,37 m, wysokość- 8,38 m, powierzchnia nośna- 92,97 m2.
Masa własna- 25 940 kg, masa użyteczna max (płatna)- 12 743 kg, masa startowa max- 54 885 kg.
Prędkość przelotowa- 907 km/h, wznoszenie- 14,75 m/s, pułap- 8000 m, zasięg max- 2500 km.
Dane techniczne DC-9-40 (wg [2]):
Rozpiętość- 28,47 m, długość- 38,28 m, wysokość- 8,53 m, powierzchnia nośna- 92,97 m2.
Masa własna- 26 612 kg, masa użyteczna max (płatna)- 14 363 kg, masa startowa max- 54 885 kg.
Prędkość przelotowa- 898 km/h, wznoszenie- 14,42 m/s, zasięg max- 3080 km.
Dane techniczne DC-9-50 (wg [2]):
Rozpiętość- 28,47 m, długość- 40,72 m, wysokość- 8,53 m, powierzchnia nośna- 92,97 m2.
Masa własna- 28 068 kg, masa użyteczna max (płatna)- 15 617 kg, masa startowa max- 54 885 kg.
Prędkość przelotowa- 898 km/h, wznoszenie- 13,2 m/s, zasięg max- 6500 km.
Galeria
Źródło:
[1] Kozakowski T. ”80 lat PLL LOT”. Lotnictwo nr 2/2009.[2] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[3] Stachyra R. " Syrenka i...". Aeroplan nr 1/1997.