Douglas DC-3 (C-47) "Dakota", 1935
(DST, Super DC-3, R4D, XR4D, AC-47 "Spooky", EC-47, HC-47, LC-47, RC-47, SC-47, TC-47, VC-47, XC-47, C-48, C-49, C-50, C-51, C-52, C-53 "Skytrooper", XC-53, C-68, C-117, LC-117, TC-117, VC-117, YC-129)

Samolot pasażerski, transportowy. USA.
Samolot transportowy Douglas "Dakota" Mk.III (ZA947) z Eskadry Historycznej Battle of Britain Memorial Flight. (Źródło: Kogo via ”Wikimedia Commons”).
Samolot Douglas DC-3 (Douglas Commercial 3) to jeden z najpopularniejszych samolotów w historii transportu lotniczego. Przyczynił się do popularyzacji podróży lotniczych w latach 1930-tych i 1940-tych. Jest uznawany za jeden z najbardziej udanych i znaczących samolotów w historii lotnictwa. Całkowicie metalowy, poprawny w pilotażu, prosty w obsłudze, o nieskomplikowanej konstrukcji, przestrzennym kadłubie i dobrych osiągach spowodował przewrót w lotnictwie pasażerskim.

DC-3 powstał jako rozwinięcie samolotu Douglas DC-2. W odpowiedzi na zgłoszone przez linie lotnicze American Airlines zapotrzebowanie na samolot z miejscami leżącymi, przeznaczony do obsługi nocnych lotów transkontynentalnych na terenie USA, firma Douglas Aircraft Company opracował pierwszą wersję DC-3, oznaczoną DST (Douglas Sleeper Transport). Samolot był wyposażony w 14 miejsc leżących. Obok DST powstała normalna wersja pasażerska dla 21 pasażerów. Pierwszy lot odbył się 17.12.1935 (wg [6]- 15.12.1935) r. Rozkładowe loty DST rozpoczęły się 18.09.1936 r. Samolot okazał się dużym sukcesem komercyjnym. Licencję na ten samolot zakupiły: ZSRR gdzie był produkowany pod nazwą Lisunow Li-2 i Japonia jako Showa L2D.

Podczas II wojny światowej wiele cywilnych DC-3 zostało wcielonych do wojskowych sił powietrznych. Produkowano też duże ilości wersji wojskowych- C-47, R-4D i ”Dakota”. Do 1946 r. zbudowano ponad 13000 samolotów z rodziny DC-3. Całkowita produkcja, łącznie z licencyjnymi Lisunow Li-2 w ZSRR i Showa L2D w Japonii, wyniosła co najmniej 17276 egz.

Wersje cywilne samolotu:
- DST-,
- DC-3- ,
- DC-3A- ,
- DC-3-253- ,
- DC-3-267- ,
- Super DC-3.

Wersje wojskowe samolotu:
- C-47- po przystąpieniu USA do wojny, na zamówienie wojska, rozpoczęto produkcję wersji transportowej C-47 z dużymi dwuczęściowymi drzwiami z lewej części kadłuba, wzmocnioną podłogą przedziału transportowego i kabiną przystosowaną do przewozu spadochroniarzy. Napęd samolotu stanowiły silniki Pratt & Whitney R-1830-92 o mocy 882 kW (1200 KM). Samolot mógł zabrać27 żołnierzy lub ładunek o masie 4540 kg. Zbudowano 965 egz., z tego 12 do US Navy jako R4D-1,
- C-47A- posiadała wzmocnioną podłogę w przedziale transportowym i instalację elektryczną o napięciu 24 V. Zbudowano 5254 egz., w US Navy oznaczany jako R4D-5,
- RC-47A- wariant rozpoznania fotograficznego i elektronicznego wersji C-47A,
- SC-47A- wariant ratowniczy wersji C-47A. W 1962 r. otrzymał nowe oznaczenie HC-47A,
- VC-47A- wariant samolotu C-47A do przewozu ważnych osobistość (VIP),
- C-47B- napędzana silnikami R -1830-90 wyposażonymi w dwustopniowe sprężarki, z powiększonym zapasem paliwa. Wersja opracowana została dla zabezpieczenia transportu lotniczego na trasie Chiny-Birma-Indie. Zbudowano 3364 egz.,
- VC-47B- wariant samolotu C-47B do przewozu ważnych osobistość (VIP),
- XC-47C- wersja doświadczalna wodnosamolotu z pływakami Edo Model 78,
- C-47D- wersja C-47B napędzana silnikami wyposażonymi w sprężarki. Wersja powstała po zakończeniu II wojny światowej,
- AC-47D- samolot wsparcia ogniowego, uzbrojony w trzy boczne karabiny maszynowe General Electric GAU-2/M134 Minigun kal. 7,62 mm,
- EC-47D- wersja samolotu wczesnego ostrzegania. Przed 1962 r. nosił oznaczenie AC -47D,
- RC-47D- wariant rozpoznania fotograficznego i elektronicznego wersji C-47D,
- SC-47D- wariant ratowniczy wersji C-47D. W 1962 r. otrzymał nowe oznaczenie HC-47D,
- VC-47D- wariant samolotu C-47D do przewozu ważnych osobistość (VIP),
- C-47E- zmodyfikowana wersja transportowa dla 27-28 pasażerów,
- C-47F (YC-129, Super DC-3)- prototyp zbudowany dla przeprowadzenia prób przez USAF, później przekazany dla US Navy pod oznaczeniem XR4D-8,
- C-47L/M (C-47H/Js),
- EC-47N/P/Q- zmodyfikowane samoloty wersji C-47A i C-47D przeznaczone do rozpoznania elektronicznego i misji ARDF,
- C-47R- jeden C-47M zmodyfikowany do lotów na dużej wysokości, szczególnie do lotów w Ekwadorze,
- C-47T- oznaczenie odnosi się do zmodyfikowanego samolotu Basler BT-67,
- C-48- jeden samolot DC -3A należący poprzednio do linii lotniczych United Air Lines,
- C-48A- trzy samoloty DC-3 z 18 miejscami pasażerskimi,
- C-48B- szesnaście samolotów DST należących do linii lotniczych United Air Lines,stosowane jako samoloty sanitarne do przewozu 16 rannych,
- C-48C- szesnaście samolotów DC-3 z 21 miejscami pasażerskimi,
- C-49, C-49A, C -49B, C-49C, C-49D, C-49E, C-49F, C-49G, C-49H, C-49J, C-49K- różne modele samolotu DC-3 i DST, łącznie 138 egz.,
- C-50, C-50A, C-50B, C-50C, C-50D- różne wersje DC-3, łącznie 14 egz.,
- C-51- jeden samolot zamówiony przez kanadyjskie linie lotnicze Canadian Colonial Airlines,
- C-52, C-52A, C-52B, C-52C, C-52D- wersje samolotu DC-3A z silnikami R-1830,
- C-53 ”Skytrooper”- wersja przeznaczona do przewożenia 28 skoczków spadochronowych z pełnym wyposażeniem,
- XC-53A ”Skytrooper”- jeden samolot wyposażony w klapy na całej rozpiętości skrzydła i systemem odladzania w postaci nadmuchu powietrza na krawędzi natarcia,
- C-53B ”Skytrooper”- wersja wyposażona w większy zapas paliwa i oddzielne stanowisko nawigatora, zbudowano 8 egz.,
- C-53C ”Skytrooper”- wersja wyposażona w duże drzwi ładunkowe z lewej strony kadłuba, zbudowano 17 egz.,
- C-53D ”Skytrooper”- wersja wyposażona w instalację elektryczną 24 V, zbudowano 159 egz.,
- C-68- dwa samoloty DC-3 wyposażone w 21 miejsc pasażerskich,
- C-117A ”Skytrooper”- wersja sztabowa samolotu C-47B z 24 miejscami pasażerskimi, zbudowano 16 egz.,
- VC-117A- oznaczenie trzech samolotów C-117 przystosowanych do przewozu ważnych osobistość (VIP),
- SC-117A- jeden C -117C zmodernizowany do wersji ratowniczej,
- C-117B / VC-117B,
- C-117D- oznaczony w US Navy jako R4D-8,
- LC-117D- oznaczony w US Navy jako R4D-8L,
- TC-117D- oznaczony w US Navy jako R4D-8T,
- VC-117D- oznaczony w US Navy jako R4D-8Z,
- YC-129 (C-47F Super DC-3)- prototyp zbudowany dla przeprowadzenia prób przez USAF, później przekazany dla US Navy pod oznaczeniem XR4D-8,
- XCG-17- jeden C-47 przebudowany na 40-miejscowy szybowiec transportowy, bez silników,
- R4D-1 ”Skytrain”- wersja samolotu C-47 dla US Navy,
- R4D-2- dwa samoloty DC-3 linii lotniczych Eastern Air Lines używane w US Navy do przewozu ważnych osobistość (VIP), oznaczone później jako R4D-2F i następnie R4D-2Z,
- R4D-3- oznaczenie 20 egz. C-53C używanych w US Navy,
- R4D-4- oznaczenie 10 egz. DC-3 używanych w US Navy,
- R4D-4R- oznaczenie 7 egz. DC-3 używanych w US Navy jako samoloty sztabowe,
- R4D-4Q- wersja R4D-4 przeznaczona do zakłócania pracy radarów,
- R4D-5- wariant C -47A z instalacją elektryczną 24 V, w 1962 r. przemianowany na C-47H, 238 egz. przekazano do US Navy z USAF,
- R4D-5L- wersja R4D-5 przeznaczona do wykorzystania na Antarktydzie, w 1962 r, przemianowana an LC-47H,
- R4D-5Q- wersja treningowa samolotu R4D-5 przeznaczona do szkolenia w zakresie walki radioelektronicznej, w 1962 r, przemianowana an EC-47H,
- R4D-5R- samolot R4D-5 przeznaczony do transportu 21 pasażerów używany również jako samolot treningowy. W 1962 r. przemianowany na TC-47H,
- R4D-5S- wersja treningowa samolotu R4D-5 przeznaczona do szkolenia w zakresie zwalczania okrętów podwodnych, w 1962 r, przemianowana na SC-47H,
- R4D-5Z- wersja samolotu R4D-5 przeznaczona do przewozu ważnych osobistość (VIP), w 1962 r. przemianowana na VC-47H,
- R4D-6- oznaczenie 157 egz. C-47B przekazanych do US Navy, w 1962 r. przemianowana na C-47J,
- R4D-6L, R4D-Q, R4D-R, R4D-S i R4D-Z- warianty samolotu R4D-5, w 1962 r. przemianowana kolejno na LC-47J, EC-47J, TC-47J, SC-47J i VC-47J,
- R4D-7- oznaczenie 44 egz. TC-47B przekazane przez USAF do US Navy, używane do szkolenia nawigatorów. W 1962 r. przemianowane na TC-47K,
- R4D-8- samoloty R4D-5 i R4D-6 ze zmodyfikowanymi skrzydłami i usterzeniem ogonowym. W 1962 r. przemianowane na C-117D,
- R4D-8L- samoloty R4D-8 przystosowane do użytkowania w klimacie arktycznym, w 1962 r. przemianowane na LC-117D,
- R4D-8T- wersja treningowa R4D-8, w 1962 r. przemianowana na TC-117D,
- R4D-8Z- wersja sztabowa R4D-8 , w 1962 r. przemianowana na VC-117D,
- ”Dakota” Mk.I- oznaczenie brytyjskie wersji C-47 i R4D-1,
- ”Dakota” Mk.II- oznaczenie brytyjskie samolotu DC-3,
- ”Dakota” Mk.III- oznaczenie brytyjskie wersji C-47A,
- ”Dakota” Mk.IV- oznaczenie brytyjskie wersji C-47B,
- C-47TP ”Turbo Dakota ”- oznaczenie zmodernizowanych samolotów, napędzanych silnikami turbośmigłowymi, przeznaczona dla lotnictwa wojskowego Republiki Południowej Afryki,

Samoloty transportowe C-47 lotnictwo aliantów stosowało na wszystkich frontach II wojny światowej do celów transportowych, przewożenia spadochroniarzy, do misji specjalnych, holowania szybowców. Samoloty użyte zostały do zrzucenia spadochroniarzy nad Normandią, nad Holandią oraz zrzucały zaopatrzenie oddziałom w Ardenach. Do Wielkiej Brytanii dostarczono ponad 1900 egz. w wersjach. ”Dakota” Mk.I (C-47), ”Dakota” Mk.II (C-53), ”Dakota” Mk.III (C-47A) i ”Dakota” Mk.IV (C-47B).

Po zakończeniu II wojny światowej samoloty pozostały w służbie wojskowej- w US Navy znane były jako R4D-8. Także USAF korzystał z tych samolotów. W czasie wojny wietnamskiej używana była zmodyfikowana wersja wsparcia ogniowego Douglas AC-47 ”Spooky”.

Po wojnie duża ilość samolotów rodziny DC-3 została wycofana z służby w lotnictwie wojskowym i trafiła do sprzedaży. Niska cena, w połączeniu z prostą i ekonomiczną eksploatacją, sprawiły że samoloty te stały się podstawą flot wielu linii lotniczych na całym świecie. Wprowadzony do sprzedaży nowy model Super DC-3 nie sprzedawał się dobrze, ze względu na dużą konkurencję ze strony tańszych samolotów używanych, dostępnych na rynku.

Na początku XXI wieku kilkaset egz. DC-3 nadal znajduje się w eksploatacji, głównie jako samolot transportowy, ale też pasażerski. Wiele samolotów przeszło modyfikacje, obejmujące konstrukcję kadłuba, skrzydeł, jak również wymianę silników. Część DC-3 wyposażono w silniki turbośmigłowe Rolls-Royce ”Dart” (jako ”Conroy Turbo Three”) lub Armstrong Siddeley ”Mamba”. W 1987 r. firma Airtech Canada oferowała samolot wyposażony w polskie silniki gwiazdowe PZL ASz-62 o mocy 745 kW (100 KM) pod oznaczeniem Douglas DC-3/2000. Konstruktorem tej wersji był Polak- Andrzej Frydrychewicz. Natomiast firma Basler odnawiała samoloty Douglas DC-3 przystosowując je do napędu silnikami turbośmigłowymi Pratt & Whitney Canada PT-6, wydłużając kadłub samolotu o 0,91 m i wzmacniając konstrukcję. Samolot otrzymał nazwę Basler BT-67.

Samoloty rodziny Douglas DC-3/C-47 używane były w: Afryka Południowa, Arabia Saudyjska, Argentyna, Australia, Belgia, Benin, Biafra, Birma, Boliwia, Brazylia, Bułgaria, Chile, Chińska Republika Ludowa, Czad, Czechosłowacja, Dania, Demokratyczna Republika Konga, Egipt, Ekwador, Etiopia, Filipiny, Finlandia, Francja, Gabon, Grecja, Gwatemala, Haiti, Hiszpania, Holandia, Honduras, Indie, Indonezja, Iran, Izrael, Japonia, Jemen, Jugosławia, Kambodża, Kanada, Kolumbia, Korea Południowa, Korea Północna, Kuba, Laos, Libia, Madagaskar, Malawi, Mali, Maroko, Mauretania, Meksyk, Monako, Niemcy (Luftwaffe), Niemcy (RFN), Niger, Nigeria, Nikaragua, Norwegia, Nowa Zelandia, NRD (Wschodnie Niemcy), Oman, Pakistan, Panama, Papua Nowa Gwinea, Paragwaj, Peru, Portugalia, Republika Chin, Republika Konga, Rodezja, Rumunia, Rwanda, Salwador, Senegal, Somalia, Sri Lanka, Syria, Szwecja, Tajlandia, Togo, Turcja, Uganda, Urugwaj, USA, Wenezuela, Węgry, Wielka Brytania, Wietnam, Wietnam Południowy, Włochy, Zair, Zambia, Związek Radziecki.

W Polsce.

Brytyjskimi samolotami Douglas ”Dakota” podróżował Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. broni Kazimierz Sosnkowski, m.in. w listopadzie i grudniu 1943 r. podczas podróży inspekcyjnej Środkowy Wschód wykorzystywany był samolot ”Dakota” Mk.I o numerze ewidencyjnym FD797 i nazwie Spirit of Lwów z brytyjskiego 512 Squadron (pilotowany przez polską załogę pod dowództwem kpt. pil. Kazimierza Burzyńskiego); w marcu i kwietniu 1944 r. w kolejnej podróży na Środkowy Wschód użyto samolotu ”Dakota” Mk.III o numerze ewidencyjnym FL547 i nazwie Spirit of Ostra Brama (pilotowany przez polską załogę pod dowództwem por. pil. Józefa Tyszko); w okresie lipiec-wrzesień 1944 r.,również podczas podróży na Środkowy Wschód, wykorzystywano samolot ”Dakota” Mk.I o numerze ewidencyjnym FD795 i nazwie Balmoral Castle, należący do brytyjskiego 512 Squadron (pilotowany przez polską załogę pod dowództwem por. pil. Józefa Tyszko). Należy dodać, że załoga por. pil. Józefa Tyszki wielokrotnie wykonywała zadania transportowe na rzecz brytyjskich VIP-ów wysokiego szczebla, m.in. premiera Churchilla z małżonką, brytyjskiego ministra spraw zagranicznych, ambasadorów, Szefa Sztabu Imperialnego, licznych admirałów i generałów (także amerykańskich). Natomiast w dniu 12.05.1945 r., amerykańskim samolotem Douglas C-47 należącym do USAAF, podróżował Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Tadeusz Bor-Komorowski na trasie Paryż- Londyn.

Polscy piloci latali na samolotach Douglas ”Dakota”, min. w następujących jednostkach RAF:
- N°24 Transport Squadron- loty transportowe przeważnie na obszarze Wysp Brytyjskich,
- N°n.n. Special Duty Squadron (334 S.D. Wing)- loty z lotnisk we Włoszech z zrzutami do krajów Półwyspu Bałkańskiego i do płn. Włoch. Loty do Polski na samolotach Dakota były realizowane w ramach operacji Most. Podczas pierwszego rajdu z 15/16.04.1944 r. samolot lądował na lądowisku Matczyn k/Bełżyc w Okręgu Lubelskim. W następnej operacji Most II, wykonanej w nocy 29/30.05.1944 r. samolot lądował na lotnisku polowym Luftwaffe w rejonie Zaborów-Biskupice-Wał Ruda położonym na płn. zach. od Tarnowa. Trzeci lot w operacji Most został wykonany w nocy z 25/26.07.1944 r. Maszyna lądowała w tym samym miejscu co poprzednio, a oprócz poczty i kilku osób wywieziono wówczas części tajnej broni V-2. Czwarta (ostatnia) operacja Most, przeprowadzona pod koniec września 1944 r., nie została zrealizowana, wskutek pogorszenia warunków atmosferycznych maszyna została zawrócona z trasy,
- N°216 Transport Bomber Squadron w Heliopolis (Egipt) i później w Almara. Loty na trasach afrykańskich, w obszarze Morza Śródziemnego, do Włoch, na Sycylię, Maltę i do Grecji oraz na Daleki Wschód do Indii,
- N°238 Transport Sqdn stacjonujący w Mauripur (Indie). Grupa polskich pilotów i nawigatorów utrzymywała regularną służbę transportową na Dalekim Wschodzie,
- N°271 Transport Sqdn- utrzymywał regularne połączenie powietrzne pomiędzy Wielką Brytanią a Płn. Irlandią, wyspami Orkney, Hybrydami i Szetlandami,
- N°511 Transport Sqdn- loty dalekiego zasięgu na Bliski Wschód i do Indii,
- N°511 Transport Sqdn- przeważnie loty dalekiego zasięgu na Bliski Wschód i do Indii. Transport broni, amunicji, poczty, bagaży oraz pasażerów i ważnych osobistości (VIP); - N°512 Transport Sqdn- loty wykonywano przeważnie ma Bliskim Wschodzie. Wykonywanie specjalnych zadań, jak np. rozpoznawanie przez polskie załogi pogody na trasie przelotu premiera Winstona Churchilla do Teheranu,
- N°160 Flight w Prestwick- loty transportowe przeważnie do Płn. Irlandii, na Hebrydy, Szetlandy i Orkney,
- N°45 ATA Transport Group- transport samolotów lotem ze Stanów Zjednoczonych przez Kanadę do Wielkiej Brytanii, trasami północną i centralną oraz południową przez Amerykę Południową na Złote Wybrzeże do Afryki. Np. kpt. pil. Bolesław Klecha w latach 1943-1945 w 22 lotach przeprowadził nad Atlantykiem maszyny różnych typów, jak North American B-25 ”Mitchell”, Douglas A-20 ”Boston”, Boeing B-17, Douglas C-47 i inne,
- N°1 ADU/M.E. Polish Detachment Takoradi- loty szlakiem trans-afrykańskim Takoradi-Kair. Drogę powrotną (Kair-Takoradi), po dostarczeniu samolotów, piloci i nawigatorzy odbywali grupowo m.in. na pokładach samolotów cywilnych Douglas DC-3 amerykańskiego towarzystwa PANAM (Pan American Airways Corporation), brytyjskich linii zamorskich BOAC (British Overseas Airways Corporation). Korzystali również z usług samolotów wojskowych ”Dakota” Mk.III z dywizjonów transportowych RAF. Drogę powrotną z północy na południe Afryki odbywali m.in. na pokładach samolotów C-47 południowoafrykańskich linii lotniczych South African Air Lines,
- N°229 Transport Group India- polscy lotnicy podporządkowani byli N°8, N°9 i N°10 Ferry Units India. Dostawa samolotów ”Dakota” w kilku wersjach realizowana była zwłaszcza w okresie powojennym do różnych baz w Indiach, Burmie, na Cejlon i do Singapuru. W 1946 r. Polacy z N°229 Transport Group dostarczali ”Dakoty” lotem m.in. do królestwa Syjamu i do Hongkongu,
- N°20 Maintennance Unit & N°2 Ferry Pilots Pool Aston Down- Oblatywanie i dostawa wyremontowanych maszyn do różnych baz na terenie Wielkiej Brytanii,
- N°1331 Conversion Unit- szkolenie załóg,
- Parachute Training School, Ringway- szkolenie w skokach spadochronowych,
- 6th US. Airborne Division. Podczas operacji Market Garden (Arnhem) korzystano z samolotów C-47, znajdujących się na stanie tej dywizji. Do dyspozycji 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej przydzielono 144 C-47. Start nastąpił 21.09.1944 r. Zrzut 960 spadochroniarzy wykonano w rejonie Driel. Część C-47 została zawrócona z trasy ze względu na pogarszające się warunki atmosferyczne. Grupa żołnierzy znajdująca się na pokładzie tych maszyn została zrzucona 24.09.1944 r. w rejonie Grave, dołączając potem do głównych sił 1. S.B.Sp w Driel,
- linie lotnicze British Overseas Airways Corporation (BOAC)- grupa Polaków odbywała loty na samolotach C-47 ”Dakota”, pokonując trasy krajowe na Wyspach Brytyjskich i w Kanadzie oraz na liniach zagranicznych do Płn.-Zach. Afryki i do Indii.

W 1948 r. Roman Hrycak zgłosił chęć wyjazdu do Pakistanu celem służby w nowo powstałym tamtejszym lotnictwie. Od 1949 r. latał na samolocie C-47 z transportami dla wojska walczącego wówczas w Kaszmirze.

Polacy służyli również w lotnictwie wywiadu amerykańskiego. Początkowo w Office of Policy Coordination, potem przekształconego w Central Intelligence Agency (CIA). W I połowie lat 1950-tych dokonywali operacji wsparcia partyzantów w Albanii oraz przerzut agentów na teren Bułgarii, Rumunii i ZSRR z bazy w  Kalamaki (dzisiejsze lotnisko Hellenikon), będącym równocześnie portem lotniczym Aten. Wykonywali wówczas loty na samolotach C-47 "Skytrain"Douglas C-54 "Skymaster" i Douglas B-26 "Invader". Wkrótce polski kontyngent powstał też w Wiesbaden, skąd prowadzono loty na terytorium państw bałtyckich, Białorusi, Ukrainy, Polski oraz Rosji. Loty były wykonywane m.in. na samolotach C-47 i C-54 "Skymaster". Samoloty oficjalnie należały do 421st Technical Research Unit US Army (421. Jednostki Badawczo- Rozwojowej Armii USA).

W Polsce po wojnie, w wojsku i lotnictwie cywilnym, używano wiele C-47. Samoloty pochodziły z dostaw od ZSRR oraz z powojennych zakupów z demobilu amerykańskiego. Polskie jednostki wojskowe użytkujące samoloty Douglas C-47 ”Dakota”:
- w 1944 r.z Sił Powietrznych Armii Czerwonej została wydzielona jedna z eskadr transportowych OS-NAZ, którą skierowano do dyspozycji Naczelnego Dowództwa WP. Miała ona zabezpieczać potrzeby transportowo-komunikacyjne Rządu Tymczasowego oraz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Eskadra ta dysponowała 5 samolotami C-47A i 5 Li-2. Samoloty C-47 otrzymała w listopadzie 1944 r. W dniu 10.03.1945 r. na jej bazie sformowano 6 Samodzielną Lotniczą Eskadrę Transportową Specjalnego Przeznaczenia, przemianowana wkrótce na na Rządową Eskadrę Transportową. W dniu 1.02.1946 r. na jej stanie znajdowało się 16 samolotów C-47,
- w lutym 1947 r. na bazie Rządowej Eskadry Transportowej oraz jednej eskadry z rozwiązanego 2 Samodzielnego Mieszanego Pułku Lotniczego sformowano Specjalny Pułk Lotniczy na Okęciu. Wyposażony był m.in. w 11 samolotów (wg [5]- 13) C-47A. W 1951 r. nazwę SPL zmieniono na 36 Specjalny Pułk Lotniczy. Samoloty C-47 wycofane zostały w 1958 r.,
- 9 Samodzielna Mieszana Eskadra - w latach 1947-1948 posiadała 2 samoloty C-47,
- Oficerska Szkoła Lotnicza w Dęblinie- latach 1952-1953 znajdował się jeden C-47A, który służył do szkolenia nawigatorów oraz do przyuczania pilotów myśliwskich w sprowadzaniu i zejściach do lądowania.

W 1946 r. Polskie Linie Lotnicze ”Lot” zakupiły z demobilu amerykańskiego 9 samolotów transportowych Douglas DC-3 w wersji C-47A. Samoloty te na początku 1946 r. przyleciały do Warszawy z amerykańskiej strefy okupacyjnej Niemiec z Frankfurtu n. Menem, a następnie po dokonaniu remontów i przystosowaniu do komunikacji były stopniowo wprowadzane na linie. Ponadto zakupiono jeden DC-3 na części zamienne. W maju 1946 r. zostało zarejestrowanych w Polsce 9 samolotów C-47A. Wszystkie samoloty pochodziły z produkcji wojennej i miały za sobą kilka lat służby podczas wojny. W latach 1948-1953 w wyniku uszkodzeń zostały skasowane 4 samoloty C-47A. W grudniu 1957 r. uległ także kasacji jeszcze jeden samolot. Na przełomie lat 1958/1959 PLL ”Lot” przejęły od wojska cztery C-47A, które z kolei na wiosnę 1959 r. zostały wraz z czterema pozostałymi C-47A przedsiębiorstwa sprzedane do Iranu.

W sierpniu 2005 r. oryginalny samolot Douglas C-47 ”Dakota” pojawił się w prywatnej kolekcji lotniczej w Oławie (Dolny Śląsk). Samolot jest niekompletny, posiada jedynie: przecięte lewe skrzydło (bez silnika), kokpit oraz kadłub- odcięty na krawędzi spływu płata. Latem 2005 r. samolot został zniszczony przez producentów filmowych plan filmowy- tworzono obraz o blokadzie Berlina w 1948 r. i moście powietrznym, a reżyser potrzebował dramatycznych scen katastrofy lotniczej, dlatego latem 2005 r., zabytkową ”Dakotę” podpalono, powodując znaczne zniszczenia. Polski właściciel zadeklarował rozpoczęcie programu odbudowy tego samolotu.

Konstrukcja:
Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej. Załoga- 3 osoby, pasażerów- 21-26.
Płat był trójdzielny, wielodźwigarowy, półskorupowy. Klapy typu krokodyl, przechodziły pod kadłubem. Lotki kryte płótnem.
Kadłub konstrukcji półskorupowej. Kabiny zakryte.
Usterzenie w układzie klasycznym. Stery kryte płótnem.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Wyposażenie:
- pilot automatyczny, urządzenia radionawigacyjne do lotów bez widoczności ziemi. Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, przeciwoblodzeniowa,
- samolot treningowy C-47A Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie- osiem szkolnych stanowisk radiowo-nawigacyjnych. Na każdym z nich znajdowały się przyrządy nawigacyjne. Ponadto na poszczególnych stanowiskach znajdowały się na przemian: automatyczny radiokompas ARK-5, radiopółkompas RPK-2 lub RPK-10, radiostacja RSJ-6K oraz celownik bombowy optyczny OPB-1R.

Napęd- 2 silniki w układzie podwójnej gwiazdy:
- C-47A- Pratt-Whitney R-1830-92 ”Twin Wasp” o mocy startowej 883 kW (1200 KM) i mocy trwałej 772 kW (1050 KM).

Dane techniczne C-47A (wg [5]):
Rozpiętość- 28,96, długość- 19,64 m, wysokość- 5,18 m, powierzchnia nośna- 91,8 m2.
Masa własna 7460 kg, masa całkowita- 1078 kg, masa całkowita max- 11260 kg.
Prędkość max- 326 km/h, prędkość przelotowa- 291 km/h, prędkość lądowania- 107,2 km/h, wznoszenie- 5,7 m/s, pułap- 7170 m, zasięg- 520 km, zasięg max- 2400 km.

Galeria

  • Samolot transportowy Douglas "Dakota" Mk.III z 216 Grupy Transportowej z napisem SPIRIT OF OSTRA BRAMA (DUCH OSTREJ BRAMY). Samolot oddany do dyspozycji gen. K. Sosnkowskiego. (Źródło: via Wojciech Zmyślony- "Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej").
  • Samolot pasażerski Douglas DC-3. Eksponat znajduje się na lotnisku Żerniki. (Źródło: Copyright Krzysztof Godlewski- "JetPhotos. Net Photo").

Źródło:

[1] Królikowski M. ”Organizacja i wyposażenie 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej część III”. Nowa Technika Wojskowa nr 9/1994.
[2] Gawron K. ”Bolesław Klecha”. Lotnictwo z szachownicą nr 7.
[3] Mikołajczuk M., Michalski P. ”36. Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego”. Lotnictwo z szachownicą nr 21 i 22.
[4] Chołoniewski K. ”Samoloty DOUGLAS jako pojazdy Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych”. Lotnictwo nr 4/2004.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[6] Mikulski M., Glass A. ”Polski transport lotniczy 1918-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[7] ”Problemy rozwoju Wilgi”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 2/2004.
[8] ”Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej”.
[9] ”JetPhotos. Net Photo”.
[10] Grabowski Franciszek "Ostiary i nie tylko. Lotnicy polscy w operacjach specjalnych SIS, OPC i CIA w latach 1949–1965". Pamięć i Sprawiedliwość nr 1 (14) / 2009.

blog comments powered by Disqus