Dornier Do-28D / Do-128 "Skyservant", 1966

Ośmiomiejscowy samolot wielozadaniowy Dornier Do-28 został opracowany w niemieckiej firmy Dornier Flugzeugwerke GmbH pod koniec lat 1950- tych na podstawie wcześniejszej konstrukcji wytwórni: na bazie doświadczeń z jednosilnikowymi samolotami wielozadaniowymi krótkiego startu Dornier Do-25 (zaprojektowany w Hiszpanii w latach 1953- 1954) i Dornier Do-27 (produkowany seryjnie od 1956 na potrzeby Bundesluftwaffe).
Prototyp został oblatany 29.04.1959 r. Produkowany był seryjnie od 1960 r. w dwóch wersjach Do-28A i Do-28B. Samolot tworzony był z myślą m.in. o rynkach afrykańskich, stąd szczególną uwagę zwrócono na trwałość i niezawodność konstrukcji oraz możliwość operowania z krótkich pasów startowych.
W połowie lat 1960- tych firma Dornier otrzymał pomoc finansową od rządu niemieckiego i rozpoczęła prace nad większym samolotem transportowym o właściwościach STOL do przewozu 13 pasażerów. Prototyp samolotu nazwanego Do-28D "Skyservant" został oblatany 23.02.1966 r. Posiadał m.in. przekonstruowany kadłub o charakterystycznym przekroju prostokątnym, równie charakterystyczny sposób zamocowania silników do kadłuba, na pokład poza dwuosobową załogą zabierał do 12 pasażerów. W 1967 r. rozpoczęła się seryjna produkcja Do-28D różnych wersji na potrzeby cywilne i wojskowe. Łącznie wyprodukowano ponad 200 egz.
Samoloty te dostarczano lotnictwu wojskowemu m.in. Ekwadoru, Kenii, Etiopii, Izraela, Nigerii, Zambii i Turcji.
Głównym odbiorcą było lotnictwo RFN. Zamówiło ono ponad 100 tych samolotów dla celów transportowych, łącznikowych, jako samoloty sanitarne, do szkolenia w lotach nawigacyjnych i według instrumentów. Każdy pułk Bundesluftwaffe miał w swym składzie 2 lub 3 egz. Do-28D zwane popularnie "Bauemadler" (czyli chłopski orzeł). Najwięcej służyło w pułkach lotnictwa transportowego, m.in. w LTG 62 (Leicht Transport Geschwader 62), razem z większymi samolotami transportowymi- początkowo Nord "Noratlas", a potem Transall C-160. Również lotnictwo morskie RFN zamówiło ok. 20 egz. Do-28D. Zgrupowano je w Marine Flieger Geschwader 5 (MFG 5) obsługującym pozostałe pułki lotnictwa morskiego. Tu oprócz standardowych zadań Do-28D używano do obserwacji ruchu statków i wykrywania zanieczyszczeń morza. Codzienna i żmudna służba wojskowych Do-28D trwała 27 lat. W końcu sierpnia 1993 r. wszyscy użytkownicy przekazali swoje samoloty na lotnisko Donau- Leipheim, gdzie zostały oficjalnie wycofane ze służby i wystawione na sprzedaż. Od razu znalazło się sporo chętnych na zakup. przeważnie z krajów azjatyckich i afrykańskich, gdzie normy emisji spalin i hałasu nie są tak ostre, jak w Europie. Jedynie w lotnictwie morskim przedłużono czas ich służby, ale w sierpniu 1994 r. także MFG 5 wycofała swoje ostatnie pięć D-28D z użytkowania.
Prototyp wersji turbośmigłowej Do-28D-5 „Turbo-Skyservant" został oblatany 9.04.1978 r. Otrzymał silniki turbośmigłowe Avco Lycoming LTP-lOl-600, których moc zmniejszona została z 475 kW na 294 kW. Niewielki wzrost mocy zespołu napędowego pozwolił na pewne poprawienie osiągów. Zbudowano tylko prototyp.
W Polsce.
Znana polska rekordzistka szybowcowa- Marta Najfeld podczas studiów na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie (TUB), na kierunku technika lotnicza i kosmiczna, odbywała praktykę w Niemieckim Instytucie Lotnictwa w Braunschweigu, gdzie przeprowadzała próby w locie na samolocie Dornier Do-128 (ok. 2003 r.).
W 2008 r. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie planowało pozyskanie z Grecji samolotu Dornier Do-28 ”Skyservant”. Samolot miał stać się częścią ekspozycji utworzonej z okazji 60. rocznicy powstania Sojuszu Północnoatlantyckiego i 10. rocznicy przystąpienia Polski do NATO.
Konstrukcja:
Górnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej. Załoga- 1- 2 osoby, pasażerów- 12 (możliwy jest transport 10 pasażerów w fotelach albo- w wersji desantowej- 12 na lekkich siedzeniach wzdłuż ścian. Wersja dyspozycyjna dostosowana jest do transportu 7 pasażerów. Po wymontowaniu foteli samolot może być używany do transportu ładunków do 1000 kg).
Płat o obrysie prostokątnym. Strukturę nośną płata tworzy dźwigar skrzynkowy, do którego przykręconych jest osiem segmentów noskowych (dwa zewnętrzne na każdym skrzydle wyposażone są w sloty) oraz dwie części spływowe. Płat mocowany jest w czterech punktach od góry do kadłuba. Na spływie skrzydła znajdują się lotki i sześciosegmentowe, dwuszczelinowe klapy.
Kadłub półskorupowy.
Usterzenie poziome płytowe z klapkami wyważającymi. Podwozie w układzie klasycznym, stałe.
Napęd- 2 silniki, mocowane na niewielkich wysięgnikach z boków kadłuba:
- Do-28D- tłokowe w układzie bokser Avco Lycoming IGSO-540 A1E o mocy startowej 200 kW (272 KM) każdy.
- Do-28D-5 „Turbo-Skyservant"- turbośmigłowe Avco Lycoming LTP-101-600 o mocy 294 kW (400 KM) każdy.
Dane techniczne Do-28D (wg [4]):
Rozpiętość- 15,55 m, długość- 11,41 m, wysokość- 3,9 m, powierzchnia nośna- 29,0 m2.
Masa startowa max- 4015 kg.
Prędkość max- 325 km/h, pułap praktyczny- 7680 m, zasięg- 1600 km.
Rozpiętość- 15,55 m, długość- 11,41 m, wysokość- 3,9 m, powierzchnia nośna- 29,0 m2.
Masa własna- 2224 kg, masa startowa max- 4015 kg.
Prędkość przelotowa- 335 km/h, pułap praktyczny- 9400 m, pułap praktyczny z jednym silnikiem pracującym- 5220 m, zasięg ze zbiornikami o powiększonej pojemności- 2300 km.
Źródło:
[1] Najfeld M. ”Się studiuje,się lata...”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue” nr 1/2006.
[2] ”Pierwszy eksponat nowotworzonej kolekcji w Muzeum”. ”Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie”.
[3] T. K. "Samolot wielozadaniowy Dornier Do-28D-5 Turbo-Skyservant". Skrzydlata Polska nr 45/1978.
[4] Butkiewicz J. ”Dornier Do-28D Skyservant”. Aeroplan nr 4/2006.