Dornier Do-15 "Wal", 1922
("Militär-Wal")
Do produkcji seryjnej dla Luftwaffe skierowano wersję, której pierwszy lot miał miejsce 27.01.1931 r., nazywana ”8-tonowym Walem”. Prototyp wersji ”Militär-Wal 33” (nazywany był również jako ”10-tonowym Walem”) odbył pierwszy lot 3.05.1933 r. Wersja ta nie była produkowana seryjnie. Samolot seryjny otrzymała oznaczenie wojskowe Do-15 i trafiła początkowo na wyposażenie Deutsche Lufthansa, jako samolot pocztowy używany nad południowym Atlantykiem. Pierwsze egzemplarze Do-15 trafiły w końcu 1933 r. również do lotnictwa wojskowego. Znalazły się na wyposażeniu eskadr treningowych lotnictwa morskiego, w dniu 1.03.1934 r. posiadały na stanie cztery Do-15. Do końca 1934 r. 16 Do-15 znalazło się na stanie eskadr treningowych, a program produkcyjny przewidywał dostarczenie do września 1935 r. 21 egz. tego samolotu. W drugiej połowie 1935 r. utworzona została pierwsza jednostka dalekiego rozpoznania morskiego wyposażona w Do-15 nazwana Fliegerstaffel (F) List. W lipcu 1936 roku jednostkę tę przemianowano na 2./Kü.Fl.Gr.106. Planowano utworzenie dalszych trzech eskadr dalekiego rozpoznania morskiego ale z realizacją tego zamierzenia postanowiono poczekać do czasu dostawy nowoczesnych łodzi latających Dornier Do-18.
Produkcję Do-15 zakończono w 1935 r. po zbudowaniu 30 egz. Na stanie 2./Kü.Fl.Gr.106 znajdowały się do 1938 r. Następnie trafiły do szkół lotniczych oraz używano ich do testów.
W 1926 r. ZSSR zakupił pierwsze 20 egz. Dornier Do-15, później- jeszcze ok. 40 egz. Początkowo samoloty dostarczano z Włoch z silnikami Lorraine-Dietrich. Następne przybyły z Niemiec oraz ze Szwecji- dostarczano tylko płatowce, a w Fabryce nr 45 w Sewastopolu montowano na nich silniki M-17. Tutaj również dostosowywano je do służby w lotnictwie polarnym lub w lotnictwie wojskowym. Samoloty transportowały ładunki po całym wybrzeżu Północnego Oceanu Lodowatego. Przydała się tu zwłaszcza zdolność do lądowania na śniegu, lodzie i zamarzniętym gruncie. W lotnictwie Floty Wojenno-Morskiej wodnosamoloty ”Wal” używane były do 1941 r., natomiast w lotnictwie polarnym aż do 1946 r.
W Polsce.
W lecie 1933 r. radziecki lotnik polarny polskiego pochodzenia- Zygmunt Aleksandrowicz Lewoniewski (brat polskiego lotnika- kpt. Józefa Lewoniewskiego, który poniósł śmierć 11.09.1933 r. podczas próby pobicia rekordu długości lotu w linii prostej na trasie Warszawa- Kazań- Swierdłowsk- Omsk- Krasnojarsk. Samolot PZL-19 uległ wypadkowi pod Kazaniem) dokonał przelotu łodzią latającą Dornier ”Wal” z Sewastopola do Chabarowska. Przeznaczona była do rozpoznania szlaków Dalekiej Północy.
Rodzice Zygmunta Lewoniewskiego (matka Teofila, ojciec Aleksander) pochodzili z Sokółki. W 1898 r. wyjechali do Petersburga w poszukiwaniu pracy. Młodszy syn państwa Lewoniewskich, Zygmunt urodził się w Sankt Petersburgu w Rosji 15.05.1902 r. W młodości mieszkał głównie w Sokółce. Pracował jako robotnik. Wziął udział po stronie bolszewików w rewolucji październikowej 1917 r. i wojnie domowej w Rosji. Od 1918 r. służył w Armii Czerwonej. Od 1921 r. służył w lotnictwie wojskowym. W 1928 r. został przeniesiony do rezerwy, po czym pracował jako instruktor w Nikołajewskiej Szkole Lotniczej organizacji paramilitarnej Osoawiachim, a od 1929 r. do 1933 r. jako naczelnik szkoły Osoawiachimu w Połtawie. Od wiosny 1933 r. pracował jako pilot w lotnictwie polarnym Gławsiewmorputi (Zarządu Północnej Drogi Morskiej).
Zygmunt Lewoniewski wykonywał loty polarne również na samolotach: Consolidated ”Fleetster”, Tupolew ANT-25, Vultee V-1A, Sikorsky S-43 ”Baby Clipper”, Douglas DF, Bołchowitinow DB-A.
Konstrukcja:
”Militär-Wal”- czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy (typu parasol) o konstrukcji metalowej.
Kadłub łodziowy.
Uzbrojenie:
- ”Militär-Wal”- 3 karabiny maszynowe MG 15 kal. 7,9 mm umieszczone po jednym na stanowiskach na przodzie kadłuba oraz na dwóch położonych obok siebie na stanowiskach na grzbiecie kadłuba za grzbietem. Udźwig bomb- 100-200 kg.
Napęd- 2 silniki:
- ”Wal” używane w ZSRR- rzędowe Lorraine-Dietrich lub M-17 o mocy 368/537 kW (500/730 KM) każdy.
- ”Militär-Wal”- rzędowe BMW VI 7,3 o mocy startowej 551 kW (750 KM) każdy i mocy max 368 kW (500 KM) każdy. Umieszczone w gondoli nad płatem, silniki w układzie tandem: jeden napędzał śmigło ciągnące, drugi pchające.
Dane techniczne ”Wal” używane w ZSRR (wg [2]):
Rozpiętość- 23,2 m, długość- 18,15 m, powierzchnia nośna- 96,59 m2.
Masa własna- 4340 kg, masa startowa- 7000 kg.
Prędkość max- 220 km/h, prędkość przelotowa- 190 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 35', pułap- 3000 m, zasięg max- 2200 km.
Dane techniczne ”Militär-Wal” (wg [3]):
Rozpiętość- 23,2 m, długość- 18,2 m, wysokość- 5,5 m.
Masa własna- 5342 kg, masa całkowita- 7940 kg.
Prędkość max- 220 km/h, prędkość przelotowa- 190 km/h, czas wznoszenia na 3000 m- 35', pułap- 3000 m, zasięg max- 2200 km.
Źródło:
[1] "Герои страны"[2] Pietrow G. ”Gidrosamoljety i ekranopłany Rossjj 1910-1999”. Wydawnictwo Rusawia 2000.
[3] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 1. Wydawnictwo Lampart. Warszawa.