DFS "Kranich", 1935
("Żuraw")
Konstruktorem szybowca DFS ”Kranich” był inż. Hans Jacobs. Był jednym z najlepszych dwumiejscowych szybowców okresu przedwojennego. Szybowiec został zaprojektowany w 1935 r. w Deutschen Forschungsanstalt für Segelflug (DSF- Niemiecki Instytut Doświadczalny Szybownictwa). Prototyp oblatany w 1935 r. stanowił rozwój szybowca DFS ”Rhönsperber”. Od 1935 r. w zakładach Segelflugzeugbau Schweyer w Ludwigshafen, rozpoczęto produkcję seryjną. ”Kranich” budowano również w wielu podbitych podczas II Wojny Światowej krajach. Budowany początkowo w wersji ”Kranich I” (150 egz.) został zastąpiony bardziej rozwiniętą wersją ”Kranich II”. Razem zbudowano ok. 1700 egz.
Stanowił podstawowe wyposażenie w klasie dwumiejscowych szybowców treningowo-wyczynowych. Szybko ten wyczynowy, dwumiejscowy szybowiec pobił prawie wszystkie możliwe rekordy w swojej klasie. Stał się on podstawowym szybowcem szkolnym hitlerowskiej organizacji NFSK oraz Luftwaffe-Segelfluggruppen. W Luftwaffe służył m.in. do szkolenia pilotów przed przejściem na szybowce transportowe. Podczas wojny na Froncie Wschodnim sam był wykorzystywany w roli transportowego do lotów zaopatrzeniowych dla otoczonych oddziałów usiłujących przebić się do sił głównych.
Na szybowcu DFS ”Kranich” ustanowiono m.in. 5 rekordów świata:
- 21.11.1938 r. pilot niemiecki E. Ziller ustalił w Jeżowie rekord świata wysokości absolutnej, wynoszący 6838 m,
- 9-11.121938 r. pilot niemiecki A. Bödecker ustalił rekord świata długotrwałości lotu, wynoszący 50 h 26 min.,
- 29.09.1945 r. pilot hiszpański L. Gomez ustalił rekord świata wysokości z przewyższeniem, wynoszący 5723 m,
- 21.09.1948 r. pilot francuski G. Rousselet ustalił rekord świata wysokości z przewyższeniem, wynoszący 6780 m,
- 11.12.1950 r. pilot polski A. Brzuska ustalił w Jeżowie rekord świata wysokości z przewyższeniem, wynoszący 8162 m.
W okresie II wojny światowej opracowano specjalistyczną wersję szkolną szybowca DFS ”Kranich II” oznaczoną DFS ”Kranich II/L” (”Liege Kranich”).
W Polsce.
Po zakończeniu wojny szybowce DFS ”Kranich” używane były również w Polsce. Na przełomie lipca i sierpnia 1945 r. członkowie warszawskiego Koła Lotniczego Studentów Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda wykonywali loty na DFS ”Kranich” (dowieziony z OWL Bydgoszcz) w byłej szkole NSFK w Rzadkowie k/Piły na Pomorzu. W 1945 r. szybowce tego typu przejęto miejscowości w Nakło nad Notecią oraz w Siewierzu. Duże ilości szybowców tego typu odnaleziono w Grunowie. Dalsze 5 egz. ”Kranich II” odnaleziono na terenie byłej szkoły szybowcowej Luftwaffe w Ligotce Dolnej. W Polsce po wojnie zarejestrowano 28 szybowców tego typu, w tym jeden ”Kranich I”.
W 1946 r. dwa szybowce ”Kranich II” trafiły do Aeroklubu Śląskiego. 11.12.1950 r. pilot A. Brzuska ustalił w Jeżowie rekord świata wysokości z przewyższeniem, wynoszący 8162 m. W 1948 r. szybowcowi DFS ”Kranich” nadano polską, oficjalną nazwę- ”Żuraw”.
W warsztacie remontowym NSFK w Łodzi odnaleziono w 1945 r. porzuconą dokumentację techniczną szybowca ”Kranich II”. Ułatwiło to opracowanie w Instytucie Szybownictwa w Białej dokumentacji warsztatowej dla zmodernizowanej polskiej wersji IS-C ”Żuraw”.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy o konstrukcji drewnianej.
Skrzydło drewniane o mewim kształcie w widoku z przodu. Kryte płótnem. Przykadłubowa część płata trapezowata, ze względu na położenie siedzenia tylnej kabiny dokładnie w środku ciężkości i miała 3° skos do tyłu. W płatach zastosowano aerodynamiczne hamulce płytowe, wysuwające się w górę i w dół. Lotki przebiegały prawie od załamania płata, aż do jego końcówki.
Kadłub wręgowy, półskorupowy o przekroju owalnym. Kadłub wraz ze statecznikiem pionowym pokryty sklejką. Kabina zakryta.
Statecznik poziomy, usytuowano na górnej krawędzi kadłuba, przed statecznikiem pionowym.
Dane techniczne ”Kranich II” (wg [5]):
Masa startowa- 255 kg, masa startowa max- 435 kg.
Prędkość dopuszczalna- 240 km/h, doskonałość- 24 przy 72 km/h (wg [4]- 23,6), prędkość przeciągnięcia- 48 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Morgała A. ”Szybowce z biało-czerwoną”. Lotnictwo z szachownicą nr 18.
[3] List od pana Andrzeja Morgały z dnia 1.03.2007 r.
[4] Morgała A. ”Nie tylko z szachownicą. Pierwsze szybowce w Polsce po roku 1945”. Lotnictwo z szachownicą nr 25.
[5] ”Polskie szybowce”