Deperdussin "Monocoque" ("Racer"), 1912

Samolot rekordowy. Francja.
Samolot rekordowy Deperdussin ”Monocoque”. (Źródło: via ”Wikimedia Commons”).

Na początku 1912 r. w firmie Société de Production des Aéroplanes Deperdussin został opracowany projekt szybkiego samolotu wyścigowego Deperdussin “Monocoque" (inna nazwa "Racer"). Jego konstruktorem był inż. Louis Béchereau.

Rozwiązania konstrukcyjne samolotu podporządkowano jednemu celowi- maksy­malnej redukcji oporów. Konstruktor rozwijał schemat jednopłata ze śmigłem cią­gnącym. Płat zyskał specjalny, cienki profil o małej krzywiźnie. Zastosowano skorupowy kadłub, stąd też nazwa monocoque, dający bardzo lekką, mocną i aerodynamiczną konstrukcję. Uzyskano taki efekt modelując kadłub na drewnianej formie. Obcią­żenia przejmowało sklejkowe pokrycie grubości 4 mm. Pilot siedział w głębokiej i ciasnej kabinie. Dla zmniejszenia oporu aerodynamicznego za kabiną pilota i w osi strug zaśmigłowych wprowadzono odpowiednie owiewki, usterzenie ogonowe wy­konano z ostrymi krawędziami. Samolot wyróżniał się bardzo mocnym silni­kiem, zainstalowano na nim 14- cylindrowy silnik rotacyjny Gnôme w układzie podwójnej gwiazdy o mocy 118 kW (160 KM). Silnik osłonięto okrągłym, aluminiowym koł­pakiem ze szczelinami umożliwiającymi jego chłodzenie powietrzem. Golenie pod­wozia zyskały opływowe formy. Oprofilowane były również taśmy usztywniające skrzydła.

Prototyp samolotu został oblatany w 1912 r. (wg [1]- prototyp został oblatany w 1913 r.- informacja błędna). Niezwykły sposób budowy samolotu pozwolił jak na owe czasy osiągać, dzięki doskonałej aerodynamice, bardzo duże prędkości.

Samolot "Monocoque" przeszedł do historii jako pierwszy, który przekroczył barierę 200 km/h. Jeszcze w 1912 r. Jules Védrines zwyciężył w zawodach lotniczych o Puchar Gordona Bennetta, uzyskując prędkość 169,7 km/h (wg innych źródeł- 174 km/h). Drugie miejsce, również na samolocie "Monocoque", zajął Maurice Prévost (167 km/h). W dniu 29.09.1913 r. samolot, pilotowany przez Maurice Prévost’a ponownie zwyciężył w zawodach o Puchar Gordona Bennetta, ustanawiając rekord prędkości 203,85 km/h. Trzecie i czwarte miejsca zajęły również samoloty "Monocoque" pilotowane przez pilota francuskiego Eugène Gilbert’a (192,3 km/h) i belgijskiego Henri Crombez’a (172,0 km/h).

Na początku 1913 r. została opracowana wersja wodnosamolotu, która posiadała zamiast kół podwozia głównego dwa duże pływaki i trzeci mniejszy zamiast koła ogonowego. W kwietniu 1913 r. wodnosamolot uzyskał zwycięstwo w zawodach o Puchar Schneidera rozegranych w Monako. Osiągnięta rekordowa prędkość to 73,63 km/h. Za sterami maszyny siedział Maurice Prévost.

Samolot zdobył sławę wśród pilotów sportowych. Do wytwórni Deperdussin napłynęło wiele zamówień. Kilka tych samolotów trafiło również do Rosji, gdzie została zbudowana jego kopia pod nazwą Lebied "Monocoque 11" (Lebied- Sport).

Podejmowano również prób adaptacji samolotu Deperdussin “Monocoque" do roli samolotu bojowego. Niestety, wszystkie te prace zakończyły się nie­powodzeniem.

W Polsce.

Samolot Deperdussin ”Monocoque” wzbudził duże zainteresowanie dyrektora firmy Lebiediewa- Polaka inż. Witolda Jarkowskiego. Był on inicjatorem budowy tego samolotu w Rosji oraz jego współkonstruktorem, obok kierownika biura konstrukcyjnego firmy, również Polaka- inż. Leopolda Szkulnika.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła pokryte płótnem. Płat zyskał specjalny, cienki profil o małej krzywiźnie. Płat usztywniony cięgnami, zamontowanymi do goleni podwozia i kozła nad kadłubem.
Kadłub, o czystej, owalnej formie. Otrzymał rzadką w tym czasie drewnianą konstrukcję wręgową o konstrukcji skorupowej. Pokrycie wykonane ze sklejki z drewna tulipanowego o grubości 4 mm. Całość pokryta  lakierowanym płótnem. Silnik osłonięty metalowym kołpakiem. Kabina odkryta.
Podwozie klasyczne, stałe. Wodnosamolot posiadał zamiast kół podwozia głównego dwa duże pływaki i trzeci mniejszy zamiast koła ogonowego.

Silnik- rotacyjny Gnôme w układzie podwójnej gwiazdy o mocy 118 kW (160 KM).

Dane techniczne samolot “Monocoque" 1913 r. (wg [5]):
Rozpiętość- 6,65 m, długość- 6,2 m, powierzchnia nośna- 9,7 m2.
Masa całkowita- 612 kg.
Prędkość max- 201 km/h.

Dane techniczne wodnosamolot “Monocoque" 1913 r. (wg [2]):
Rozpiętość- 13,50 m, długość- 9,0 m, powierzchnia nośna- 27,0 m2.
Masa własna- 750 kg, masa całkowita- 1300 kg.

Galeria

  • Samolot Deperdussin ”Monocoque” w widoku z lewej strony. (Źródło: archiwum).
  • Samoloty Deperdussin ”Monocoque” prezentowane na Salonie Lotniczym w Paryżu. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Deperdussin ”Monocoque” zwycięscy w zawodach lotniczych o Puchar Gordona Bennetta (1913 r.), pilota Maurice Prévost'a. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Deperdussin ”Monocoque” pilotowany przez Maurice Prévost'a. Zawody lotnicze o Puchar Gordona Bennetta, 1913 r. (Źródło: archiwum).
  • Deperdussin ”Monocoque”, rysunek w rzutach. (Źródło: archiwum).
  • Wodnosamolot Deperdussin ”Monocoque”, na którym Maurice Prévost uzyskał zwycięstwo w zawodach o Puchar Schneidera rozegranych w Monako. 1913 r. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Januszewski S., , Mikheyev V. R. "Witold Jarkowski. Inżynier aeronauta- pionier lotnictwa". Politechnika Wrocławska. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2006.
[2] Reveilhac Jean B. "Les avions Deperdussin et leur constructeur par". Pegase No. 8 : Decembre 1977 - Janvier 1978.
[3] The Pioneers : An Anthology : Armand-Jean-Auguste Deperdussin ( c ....
[4] "The Deperdussin 100 hp Racer". Flight No. 168 (No. 6 Vol. IV) 12 February 1912.
[5] "The 160 h.p. Deperdussin Racing Monoplane". Flight No. 256. (No. 47, Vol. V.) 22 November 1913.
blog comments powered by Disqus