Dassault-Breguet "Falcon 900", 1984
("Falcon 9EX")
Prace nad nowym samolotem Dassault-Breguet ”Falcon 900” rozpoczęto na początku lat 1980-tych w firmie Dassault Breguet. Oficjalne rozpoczęcie programu ogłoszono w maju 1983 r. Zastosowano skrzydła od samolotu Dassault-Breguet ”Falcon 50” i stworzono nowy kadłub o większym przekroju poprzecznym, pozwalający na znaczące zwiększenie komfortu podróży. Napęd stanowiły trzy silniki TFE731-5AR-1C. Prototyp wzniósł się w powietrze 21.09.1984 r. Druga maszyna została oblatana 30.08.1985 r. i wkrótce zademonstrowała swoje walory, wykonując przelot o długości 7973 km z Paryża do Little Rock w USA (Arkansas), gdzie mieści się siedziba amerykańskiego partnera Dassault, Falcon Jet Corporation. Dostawy nowych maszyn rozpoczęto pod koniec 1986 r.
W 1991 r., po wyprodukowaniu 100 egz. (wg [2] zbudowano 102 egz.) ”Falcon 900” rozpoczęto produkcję nowej wersji ”Falcon 900B”. Zmiana silników ZTFE731-5AR-1C na TFE731-5B o ciągu 21,13 kN poprawiła parametry operacyjne maszyny. Zbudowano 76 samolotów tej wersji. Niektóre wyprodukowane wcześniej samoloty wersji podstawowej zostały później zmodyfikowane do standardu ”Falcon 900B”. W 1999 r. na samolocie zainstalowano awionikę Honeywell Primus 2000, opracowaną dla modelu ”Falcon 900EX”. Samolot nazwano ”Falcon 900C” i oblatano 17.12.1998 r. Zbudowano 24 samoloty tej wersji.
Dzięki opracowaniu przez firmę Garrett na początku lat 1990-tych nowej wersji silników TFE731, opracowano efektywniejszą wersję samolotu ”Falcon 900”. Program budowy ”Falcona 900EX”, bo tak nazwano nową wersję, rozpoczęto w październiku 1994 r. Nowa, oszczędniejsza odmiana jednostek napędowych miała zwiększoną średnicę wentylatora, przez co zmianie musiała ulec konstrukcja gondoli silników oraz kanału dolotowego do silnika nr 2 u nasady statecznika pionowego. Zwiększono również ilość zabieranego paliwa. Zastosowano nową awionikę Honeywell Primus 2000 z pięcioma wielofunkcyjnymi wyświetlaczami i nowy system ostrzegania o bliskości ziemi (EGPWS). Jako opcja pojawiła się po raz pierwszy możliwość zainstalowania wskaźnika projekcji czołowej (HUD) dla pilota siedzącego na lewym fotelu. Pierwszy ”Falcona 900EX” wzniósł się w powietrze 1.06.1995 r. Kilka miesięcy dokonano trwający 11 h 40' przelot z Luton w Anglii do Las Vegas w USA. Pierwszy seryjny samolot dostarczono w listopadzie 1996 r.
W 2003 r. we współpracy z Honeywellem firma Dassault opracowała nowy zintegrowany zestaw przyrządów pokładowych, nazwany EASy (Enhanced Avionics System). Oparty na awionice Primus Epic Honeywella system ma docelowo stać się standardem dla modeli samolotów dyspozycyjnych francuskiej wytwórni. Jak przystało na XXI wiek, EASy integruje wszystkie elementy systemu pilotażowego, od odbiorników GPS i układu INS, przez radiostacje, transponder, radar pogodowy, bazę danych nawigacyjnych, urządzenia łączności satelitarnej i telefonicznej, TCAS i EGPWS, do systemu zarządzania lotem (FMS). Wszelkie dane niezbędne pilotom wyświetlane są na czterech dużych wyświetlaczach. Pierwszy samolot ”Falcon 900EX” wyposażonym w zestaw EASy został oblatany 21.02.2002 r. Na stateczniku tej maszyny widniało przez chwilę oznaczenie ”Falcon 9EX”, ale ostatecznie samoloty w tej konfiguracji pozostały przy starej nazwie ”Falcon 900EX EASy”.
Dla zastąpienia wersji ”Falcon 900C” opracowano nowy samolot nazwanym ”Falcon 900DX”. Pierwszy lot prototypu odbył się 13.05.2005 r. Różnice między modelami 900DX i ”Falcon 900EX” są niewielkie, i sprowadzają się do instalacji paliwowej i zbiorników paliwa o mniejszej pojemności, te same są silniki (TFE731-60) oraz awionika EASy. Pierwszy ”Falcon 900DX” został dostarczony w listopadzie 2005 roku. Do końca 2006 r. do odbiorców trafiło kilkanaście tego typu maszyn. ”Falcon 900DX” został pierwszym ”Falconem” sprzedanym na nowym, obiecującym rynku chińskim, w listopadzie 2005 r. zamówiła go państwowa instytucja finansowa Citic.
W 2006 r. zestaw przyrządów pokładowych został uzupełniony o tzw. Electronic Flight Bag firmy CMC- PilotView. Jest to instalowany w kabinie mały przenośny komputer z ekranem dotykowym, zawierający bazę danych nawigacyjnych, np. mapy, czy schematy podejść do lądowania na poszczególnych lotniskach. Pozwala to załodze zrezygnować z papierowych odpowiedników map, znacząco ułatwiając pracę.
Dwa ”Falcony 900”, użytkowane są jako maszyny patrolowo-ratownicze przez japońską agencję bezpieczeństwa morskiego. Używane są w lotnictwie wojskowym we Francji, Hiszpanii, Włoch, Belgii i Malezji. Służą również do przewozu VIP-ów, m.in. w Angoli, Algierii, Abu Dabi, Gabonie, Sudanie, Libii, Gwinei Równikowej czy Arabii Saudyjskiej.
W Polsce.
W 2003 r. został rozpisany przetarg na nowe samoloty do przewozu VIP-ów, miały one zastąpić samoloty Jakowlew Jak-40. Przewidywano dostarczenie 6 maszyn w 2004 r. Zwycięzcą przetargu został samolot Dassault-Breguet ”Falcon 900”. Jednak w związku z pojawieniem się wokół tego przetargu pewnych niejasności, z grupy oferentów w ostatniej chwili wycofały się dwie z trzech konkurujących ze sobą firm i premier zmuszony był przetarg ten unieważnić.
Konstrukcja:
Załoga- 2 osoby, pasażerów- 10, max 20.
Napęd- 3 silniki odrzutowe:
- ”Falcon 900”- Garrett TFE731-5AR-1C o ciągu 20,02 kN każdy,
- ”Falcon 900B”- Garrett TFE731-5B o ciągu 21,13 kN każdy,
- ”Falcon 900EX”, ”Falcon 900DX”- Garrett (wg [2]- Honeywell) TFE731-60 o ciągu 22,24 kN każdy.
Dane techniczne ”Falcon 900EX” (wg [1]):
Rozpiętość- 19,33 m, długość- 20,21 m, wysokość- 7,55 m, powierzchnia nośna- 49,0 m2.
Masa ładunku max- 2796 kg, masa operacyjna- 11204 kg, masa do lądowania max- 19050 kg, masa startowa max- 21908 kg, opcjonalnie- 22225 kg.
Prędkość przelotowa max- 925 km/h, prędkość przelotowa- 850 km/h, pułap max- 15550 m, zasięg max- 8330 km.
Źródło:
[1] Bondaryk P. ”Rodzina Dassault Falcon”. Lotnictwo nr 2/2007.[2] Krawczyk P. ”Samoloty specjalnej troski”. Lotnictwo nr 2/2007.