Cyma Zygmunt
Zygmunt Cyma urodził się w Lubaczowie, w dawnym województwie lwowskim. Gimnazjum realne ukończył we Lwowie i po zdaniu matury w 1919 r. rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. W 1923 r. uzyskał z wyróżnieniem dyplom inżyniera.
Pracę zawodową rozpoczął bezpośrednio po studiach w Centralnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie, początkowo w biurze technicznym, a następnie przeszedł do działu planowania produkcji. Przed odejściem z CWL był kierownikiem ruchu (odpowiednik szefa produkcji). Na to samo stanowisko przeniósł się w styczniu 1928 r. do Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. W 1936 r. został dyrektorem technicznym PWS. W ciągu trzech lat pracy na tym stanowisku włożył wiele wysiłku w przeorganizowanie wytwórni, przystosowując ją do nowoczesnych metod wytwarzania. W tym okresie inżynier Cyma opracował też nowe zasady pasowania i tolerancji, które wprowadzono w całym polskim przemyśle lotniczym.
We wrześniu 1939 r. Zygmunt Cyma wraz z innymi pracownikami technicznymi opuścił Białą Podlaską i przez Rumunię, Jugosławię i Grecję przedostał się do Francji, a po jej upadku do Anglii. Pełnił tam między innymi funkcję prezesa Stowarzyszenia Techników Polskich na Obczyźnie, którego był wspólzałożycielem. Latem 1940 r. znalazł się w składzie Polskiej Grupie Technicznej w Wielkiej Brytanii, gdzie wspólnie z Wacławem Czerwińskim i Kazimierzem Korsakiem, opracował projekty wstępne czterech szybowców transportowych (Szybowiec nr 1 / nr 2 / nr 3 / nr 4). W wyniku starań rządu kanadyjskiego, zabiegającego o skierowanie polskich specjalistów lotniczych do produkcji samolotów w Kanadzie, po uzyskaniu akceptacji polskich władz emigracyjnych w 1941 r. wyjechał za ocean. Tam również włączył się w organizację Stowarzyszenia Inżynierów Polskich w Kanadzie.
Pracę zawodową w przemyśle kanadyjskim rozpoczął jako kierownik planowania i rozbudowy wytwórni samolotów Victory Aircraft w Toronto. Jego zadaniem było przystosowanie tych zakładów do potrzeb produkcji wojennej. Pod kierownictwem inżyniera Cymy uruchamiano między innymi montaż bombowca Avro ”Lancaster”. Z chwilą zakończenia wojny zakłady, w których nieprzerwanie pracował, zostały wchłonięte przez koncern A.V. Roe of Canada, a wobec braku dalszych zamówień ze strony armii produkcję lotniczą znacznie ograniczono.
Doceniając kwalifikacje i duże umiejętności organizacyjne Zygmunta Cymy zaproponowano mu objęcie kierownictwa budowy i opracowanie projektu wyposażenia nowej fabryki silników odrzutowych Orenda Engines. Zbudował ja od podstaw wraz z eksperymentalnym laboratorium silników. Po pełnym rozruchu pracował przez pewien czas w tym zakładzie. W momencie rozpoczęcia produkcji była to jedna z najnowocześniejszych wytwórni lotniczych silników odrzutowych na kontynencie amerykańskim, wyposażona w szereg unikalnych urządzeń. Jednakże po kilku latach, wskutek zmiany polityki rządu kanadyjskiego wobec przemysłu lotniczego, ta nowoczesna fabryka utraciła perspektywy rozwoju. Opuszczając Orenda Engines, inżynier Cyma otrzymał propozycję pracy w największej stalowni kanadyjskiej Atlas Steel Corporation. Zadaniem jego stało się wybudowanie zupełnie nowego zakładu wytopu i przetwórstwa stali w prowincji Quebec.
Już choćby z tego widać jak wysoko ceniono w Kanadzie organizatorskie umiejętności Zygmunta Cymy. Z jego opiniami liczono się wszędzie i honorowano bez zastrzeżeń podejmowane decyzje. Stał się autorytetem w "dowodzeniu" nowoczesnymi przedsięwzięciami produkcyjnymi.
Inżynier Zygmunt Cyma nie doczekał niestety finiszu budowy i uruchomienia nowej stalowni w prowincji Quebec. Zmęczony nadmierną aktywnością zawodową i społeczną zmarł nagle na atak serca 25.11.1962 r.
Konstrukcje:
Szybowiec transportowy nr 1 / nr 2 / nr 3 / nr 4, 1940, projekty szybowców transportowych.
Źródło:
[1] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.[2] Płoszajski J. "Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939-1946". Wydawnictwo Z.P. Poligrafia. Warszawa 2007.