Ciołkosz Zbysław

Zbysław Ciołkosz. (Źródło: ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 3).

Zbysław Ciołkosz urodził się 23.03.1902 r. w Krakowie, gdzie spędził lata dziecięce. W 1919 r. ukończył podstawową szko­łę realną w Tarnowie. W 1923 r. uzyskał dyplom inżyniera na Wydziale Me­chanicznym Politechniki Lwowskiej. Praktykę odbył w przemyśle maszynowym w firmie Hotchkiss w Paryżu. Po powrocie do Polski w 1926 r. pracował jako konstruktor w zakładach PWS w Białej Podlaskiej. Jako stypendysta LOPP wyjechał do USA na studia uzupełniające, uzyskując w 1930 r. na uniwersy­tecie Ann Arbor w Michigan dyplom inżyniera konstrukcji lotniczych. Po po­wrocie do Polski pracował na stanowisku samodzielnego konstruktora w PWS do jesieni 1932 r., potem samodzielnego konstruktora w PZL Warszawa-Okęcie. W 1938 r. mianowany został dyrektorem Biura Studiów LWS w Lublinie. Pod koniec 1938 r. powrócił do PWS na stanowisko dyrektora Oddziału Studium.

Był konstruktorem lub współkonstruktorem wielu udanych samolotów polskich o różnym przeznaczeniu. Dzięki swym osiąg­nięciom, często pionierskim, zajmuje czołowe miejsce wśród konstruktorów lot­niczych. W 1926 r. Ciołkosz był współkonstruktorem samolotu myśliwskiego PWS-1, który został oblatany w lutym 1927 r. Był również prawdopodobnie autorem projektu samolotu treningowego PWS-2.W 1928 r. zdobył drugą nagrodę w konkursie Ministerstwa Komuni­kacji na ośmiomiejscowy samolot pasażerski. Jeszcze tego samego roku Podlaska Wytwórnia Samolotów przystąpiła do budowy prototypu PWS-20. W 1929 r. inżynierowie Zbysław Ciołkosz i Antoni Uszacki opracowali projekty samolotów: bombowego PWS-22, oraz samolotu bombowego i transportowo-komunikacyjnego PWS-23. Również wspólnie z inż. Antonim Uszackim opracował w 1930 r. (jako rozwi­nięcie nie zrealizowanego projektu PWS-17) projektu dwumiejscowego samolotu rozpoznawczo-bombowego PWS-19, pierwszy lot wykonał we wrześniu 1931 r. Antoni Uszacki w 1929 r. rozpoczął projektowanie samolotu sportowego PWS-52, przeznaczonego na zawody międzynarodową Challenge Internationa d'Avions de Tourisme. Inżynier Ciołkosz, po powrocie z USA, kontynuował prace nad konstruowaniem PWS-52. W 1930 r. opracował dwa projekty wodnosamolotów dla Morskiego Dywizjonu Lotniczego: PWS-60 i PWS-61, natomiast w 1931 r. powstał projekt wodnosamolotu PWS-62. Na za­mówienie Ministerstwa Komunikacji przystąpił w 1931 r. do projektowania szyb­kiego pięciomiejscowego samolotu pasażerskiego i pocztowego PWS-54. Został on zbudowany już po odejściu inżyniera Ciołkosza z Białej Podlaskiej. Prototyp tego samolotu oblatano z początkiem 1933 r.

Po przeniesieniu z Podlaskiej Wytwórni Samolotów do Państwowych Zakładów Lotniczych za­projektował w 1933 r. szybki samolot pocztowo-pasażerski PZL-27. Był to pierwszy polski samolot z wciąganym podwoziem. Następnie przystąpił do projektowania dwusilnikowego samolotu pasażerskiego PZL-30, który w wyniku modyfikacji (Polskie Linie Lotnicze Lot zrezygnowały z tego samolotu) powstał samolot bombowy ZL-30BII ”Żubr”, produkowany następnie w Lubelskiej Wytwórni Samolotów pod nazwą LWS-4 ”Żubr”. Prace nad rozwojem ”Żubra” powierzone zostały inżynierowi Jerzemu Teisseyre.W 1933 r. inż. Zbysław Ciołkosz opracował projekty wstępne dwóch samolotów myśliwskich w układzie górnopłata. W pierwszej połowie 1934 r. opracował projekt lekkiego samolotu myśliwskiego PZL-39, rozwijany był później w LWS pod oznaczeniem LWS-1, później LWS-4. Do budowy prototypu nie doszło.

W 1935 r. opracował koncepcję samolotu obserwacyjnego o układzie górnopłata. Po przeniesieniu do Lubelskiej Wytwórni Samolotów wyko­nał projekt wstępny tego samolotu, który po modyfikacji otrzymał oznaczenie LWS-3 ”Mewa”. Opracowanie konstrukcyjne samolotu ”Mewa” opracował Jerzy Teisseyre. Na początku 1936 r. Z. Ciołkosz opracował projekt wstępny samolotu sani­tarnego LWS-2. W 1937 r. w LWS prowadzono prace nad wodnosamolotem LWS-5, wersją rozwojową samolotu ”Żubr”. W 1938 r. przed wybuchem wojny powrócił do Podlaskiej Wytwórni Samolotów, gdzie został kierownikiem Wydziału Studiów. Latem 1939 r. opracował projekt dwukadłubowego samolotu bombowego i rozpoznawczego PWS-60.

Po opuszczeniu kraju we wrześniu 1939 r. przez pewien czas pracował jako konstruktor we francuskich zakładach lotniczych SNG AM w Tuluzie. Później znalazł się w Anglii i z ramienia Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej organizował ewakuację z Francji pracowników polskiego przemysłu lotniczego, których los rzucił do tego kraju. Jako dyrektor Wydziału Lotniczego Ministerstwa Przemysłu, Handlu i Żeglugi pracował w Londynie nad perspektywicznymi planami rozwoju produkcji lotniczej w Polsce po zakończeniu wojny. Aktywnie działał w Komisji Lotniczej Stowarzyszenia Techników Polskich jako jej przewodniczący. Pracował również jako polski ekspert ds. lotnictwa w Międzysojuszniczym Ko­mitecie do Spraw Rozejmu, którego zadaniem było przygotowanie gospodarcze rozbrojenia Niemiec hitlerowskich. W 1944 r. reprezentował Polskę na Międzynarodowej Konferencji do Spraw Lotnictwa Cywilnego w Chicago  (USA).

W latach 1945-1948 był konstruktorem w dziale lotniczym zakładów English Electric w Preston. W 1948 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie został szefem Wydziału Konstrukcji i Analiz w zakładach śmigłowcowych Piasecki w Morton i w Filadelfii. Był to początek jego nowej specjalizacji, w której z czasem stał się cenionym autorytetem. Przyczynił się do pomyślnego zrealizowania w firmie Piasecki Helicopter Co. w Morton w Pensylwanii pierwszych użytkowych maszyn układu podłużnego: Piasecki PV-3 ”Rescuer” (HRP-1, HRP-2), Piasecki PV-14 ”Retriever” (HUP-1, HUP-2, HUP-3, HUP-4, H-25, ”Army Mule”), Piasecki H-21 ”Work Horse”, Piasecki PV-15 ”Transporter” (YH-16, H-16) i innych. Zbysław Ciołkosz, Piotr Kubicki i Kazimierz Korsak mieli też poważny wkład w koncepcję i projekty śmigłowców zespolonych (tj. wyposażonych prócz wirnika nośnego w dodatkowe źródło ciągu) Piasecki 16 ”Pathfinder I” (”Pathfinder II” i ”Pathfinder III”). W II połowie lat 1950-tych brał udział w pracach nad projektem doświadczalnego przemiennopłata Vertol 76 (VZ-2). W latach 1957-1959 pracował na stanowisku szefa Biura Projektów Wstępnych Oddziału Doświadczalnego Zakładów Lotni­czych Hiller Aircraft Corporation w Palo Alto, a do końca 1959 r. w Aero-Space Division zakładów lotniczych Boeing Aircraft Corporation w Seattle.

Inżynier Zbysław Ciołkosz należał do grona pionierów polskiego przemysłu lotniczego, a po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych stał się jednym z cenionych specjalistów w budowie śmigłowców. Za wygłoszony w 1953 r. na dorocz­nym zjeździe SAE (Society of Av,tomotive Engineers) referat z dziedziny techniki śmigłowcowej został odznaczony Medalem Braci Wright. Był członkiem IAS (Instytut Wiedzy Lotniczej w Nowym Jorku), AHS (Amerykańskiego Stowarzy­szenia Śmigłowcowego) i brytyjskiego RAES (Królewskiego Stowarzyszenia Lotniczego).

Zmarł nagle 25 .06.1960 r. w Seattle, USA.

Konstrukcje:
PWS-2, 1926, projekt samolotu treningowego.
PWS-1, 1927, samolot myśliwski i rozpoznawczo-bombowy.
PWS-17M2, 1929 lub 1932, projekt samolotu myśliwskiego nocnego.
PWS-20T ”Gniezno”, 1929, samolot pasażerski.
PWS-22B3N, 1929, projekt samolotu bombowego nocnego.
PWS-23, 1929, projekt samolotu bombowego nocnego i transportowo-komunikacyjnego.
PWS-52, 1930, samolot sportowy, rajdowy.
PWS-60, 1930, projekt wodnosamolotu patrolowego, obserwacyjnego, łącznikowego i szkolnego.
PWS-61, 1930, projekt wodnosamolotu rozpoznawczo-bombowego i torpedowego.
PWS-19, 1931, samolot liniowy.
PWS-62, 1931, projekt wodnosamolotu bombowego i torpedowego.
PWS-54, 1933, samolot pasażerski.
PZL- górnopłaty myśliwskie Ciołkosza (CM), 1933, projekty samolotów myśliwskich.
PZL-27, 1934, samolot pasażerski, pocztowy.
PZL-33, 1935, projekt samolotu myśliwskiego i szkolno-myśliwskiego.
LWS-1/LWS-4/PZL-39, 1936, projekt samolotu myśliwskiego.
LWS-6 ”Żubr” (LWS-4, PZL-30), 1936, projekt samolotu pasażerskiego, samolot bombowy, treningowy.
LWS-2, 1937, samolot sanitarny.
LWS-3 ”Mewa” (PZL-40), 1938, samolot obserwacyjny.
LWS-5, 1938, projekt wodnosamolotu torpedowego i rozpoznawczego.
PWS-60/1939, 1939, projekt samolotu bombowego i rozpoznawczego.

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[5] Witkowski J. ”Polski wkład w technikę śmigłowcową”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[6] Kowalski T. J., Malinowski T. ”Mała encyklopedia lotników polskich”. Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
blog comments powered by Disqus