Cywiński- Zbierański samolot, 1911

Samolot pionierski. Polska.
Samolot pionierski Cywiński Zbierański. Przy samolocie Czesław Zbierański. (Źródło: Banaszczyk E. ”Pierwsze skrzydła”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1972).

Z inicjatywy Koła Awiatorów przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie w jesieni 1909 r. Czesław Zbierański wyjechał do Paryża w celu zapoznania się z ówczesną techniką lotniczą. Po powrocie zaprojektował samolot o konstrukcji drewnianej, stosując silnik ze śmigłem ciągnącym, podczas gdy ówczesne dwupłaty miały śmigła pchające. Po zatwierdzeniu projektu przez Koło Zbierański wyjechał do Francji po zakup materiałów. Zetknąwszy się z samolotem Voisin o konstrukcji z rur stalowych, zdecydował się na budowę kadłuba z rur.

Współpracownikiem Zbierańskiego został Stanisław Cywiński (późniejszy konstruktor lotniczy), który wiosną 1910 r. dostosował projekt do konstrukcji stalowej i opracował szczegóły rozwiązań konstrukcyjnych. Kadłub samolotu został zbudowany latem 1910 r., w szopie na terenie fabryki lamp E. Krzemińskiego przy ul. Solec 103 w Warszawie. Po wybudowaniu hangarów Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego ”Awiata” na Polu Mokotowskim przenieśli się wczesną jesienią 1910 r. do hangaru nr 1. Tam budowa została ukończona. Jesienią 1910 r. Cywiński kupił silnik do samolotu.

W maju 1911 r. podczas próby wzlotu na samolocie dokonanej przez Cywińskiego, niewłaściwe podłączenie przewodów do iskrownika  spowodowało zapalenie się benzyny i spalenie się części pokrycia płata. W lecie samolot wyremontowano. W dniu 25.09.1911 r. samolot Zbierańskiego i Cywińskiego oblatał Michał Scipio del Campo przelatując 15-20 km, na wysokości 50-60 m, w ciągu 15 minut. Silnik był za ciężki i za słaby, dlatego zamontowano silnik Gnôme pochodzący z samolotu Morane-Borel należącego do M. Scipio del Campo.

Gdy na początku 1912 r. ”Awiatę” przejęło wojsko rosyjskie, samolot przed eksmisją uratował rosyjski porucznik Krachowiecki, fikcyjnie kupując go. Cywiński wymontował silnik, a Zbierański ofiarował płatowiec Związkowi Awiatycznemu Słuchaczy Politechniki we Lwowie. Samolot został przewieziony w 1912 r. do Krakowa, gdzie był wystawiony w Oleandrach na terenach powystawowych, a następnie przechowywany ponad rok. Tam na początku wojny w 1914 r. spłonął podczas pożaru budynków wystawowych.

Był to jeden z pierwszych udanych polskich samolotów, był drugim po ”Jaskółce” (konstrukcji Edmunda Libańskiego) udanym samolotem zbudowanym na ziemiach polskich i pierwszym udanym zbudowanym w Warszawie.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji mieszanej.
Płaty prostokątne, dwudźwigarowe, o konstrukcji drewnianej, wsparte miedzy sobą słupkami z rur stalowych i wykrzyżowane drutami. Pokrycie płócienne. Lotki tylko na górnym płacie.
Kadłub kratownicowy z rur stalowych łączonych śrubami. Rury usztywnione przez wbicie w nie prętów jesionowych. tył kadłuba o przekroju trójkątnym. Pola kratownicy wykrzyżowane drutami. Miejsce pilota otwarte.
Usterzenie poziome dwupłatowe. Stery stanowiły końcowe, wychylane części usterzenia. Usterzenie pionowe podwójne.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik- ENV typ D o układzie V o mocy 29 kW (39 KM), (wg [2]- o mocy 40 KM).

Dane techniczne Cywiński-Zbierański (wg [1]):
Rozpiętość- 10 m, długość- 8,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 31 (wg [2]- 34) m2
Masa własna- 240 kg, masa użyteczna- 100 kg, masa całkowita- 340 kg.
Prędkość- 70 km/h, czas lotu- 1 h 30'.

Galeria

  • Samolot Cywiński Zbierański w wersji z silnikiem Gnôme. (Źródło: archiwum).
  • Samolot konstrukcji Cywińskiego i Zbierańskiego. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 4/1963).
  • Samolot Cywińskiego i Zbierańskiego, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Banaszczyk E. ”Pierwsze skrzydła”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1972.
[3] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus