DCA N-NN / WBS N-NN , lata 1920-te (?)

Balon zaporowy na uwięzi. Francja.
Balony zaporowe DCA N-NN. (Źródło: archiwum).

Mjr. Albert Caquot zaprojektował balon zaporowy na uwięzi klasy DCA (Defense Contre- Aeronefs= obrona przeciwlotnicza) typu N-NN. W celu zwiększenia pułapu operacyjnego zapory balonowej stosowano układ tandem, w którym jeden balon był umieszczony nad drugim. Balon dolny N usytuowany był na pułapie około 2000 m. Nad nim na linie odgałęziającej się od głównej liny unosił się balon NN na pułapie dochodzącym do 3800-4000 m. Przy bezwietrznej pogodzie tandem mógł osiągnąć największą wysokość wznoszenia 4500 m. Szerokość frontu rozwiniętej kompanii zaporowej wynosiła od 2 do 3 km.

W Polsce.

Do Polski sprowadzono 10 tandemów DCA N-NN w 1923 r. dla pierwszej detaszowanej kompanii balonów zaporowych formowanej w Legionowie. Stanowiły one wówczas najbardziej nowoczesną konstrukcję spośród balonów używanych przez kompanie aeronautyczne.

W 1925 r. zakupiono kolejne 10 tandemów w wytwórni Nieuport-Astra oraz licencję na ich produkcję w kraju. Produkcję balonów DCA N-NN podjęły w 1925 r. Centralne Zakłady Balonowe w Legionowie. Pierwsze zamówienie z grudnia 1925 r. na 30 egz. wykonano do maja 1926 r. Po tych dostawach kompania liczyła dwa plutony zaporowe po 10 tandemów i pluton parkowy również z 10 tandemami. Produkcja roczna CZB, a później WWB i WBS wahała się osiągając np. w 1935 r. 22 tandemy. Razem wyprodukowano około 200 egz. obydwóch typów.

W październiku 1936 r. postanowiono rozbudować oddziały balonów zaporowych. W 1937 r. istniało już 5 kompanii zaporowych, po 3 plutony, razem 15 plutonów o trakcji motorowej. Wyposażenie plutonu stanowiło 10 tandemów (20 balonów) N-NN. Docelowo według programu określonego przez KSUS wojska balonowe miały dysponować 105 plutonami po 10 tandemów razem 1050 tandemów lub nowoczesnych balonów zaporowych w układzie solo. Istniał również drugi wariant organizacyjny obejmujący 114 plutonów.

Podczas mobilizacji rozwinięto pięć kompanii balonów zaporowych, z których kompanie nr 4 i 5 z 2 BB zostały przydzielone do OPL Warszawy. Kompanie działały do 6 i 7.09.1939 r. a potem po otrzymaniu rozkazu przemieszczały się aż do ewakuacji na Węgry 18 i 21.09.1939 r. Plutony pozostałych kompanii rozlokowano na Śląsku, w poznańskiem, Białej Podlaskiej, Lublinie i Mielcu, nie wszystkie jednak zostały rozwinięte. Żołnierze niektórych plutonów cofając się włączyli się w szeregi spieszonej brygady lotniczej walczącej w obronie Warszawy. Reszta została ewakuowana na Węgry, składając tam resztę posiadanego sprzętu.

Konstrukcja:
Balon zaporowy na uwięzi działający w zespole tandem.
Powłoka o opływowym kształcie miała nowoczesny sposób wyrównywania objętości gazu w powłoce za pomocą tzw. pasów rozszerzalnych. Konstrukcyjnie była to kontrafałda z tkaniny powłokowej, zabezpieczonej dwoma rzędami amortyzatorów gumowych Sandow. Klapa gazu znajdowała się na przedzie powłoki. Zamiast pasa osprzętu zastosowano ”gęsie łapki”, przytwierdzone za pomocą klejenia i szycia do boków powłoki. Od nich odprowadzono liny tzw. spadki l i II stopnia schodzące do liny uwięzi.
Usterzenie składało się z trzech stateczników napełnianych powietrzem pod ciśnieniem wiatru przez wlot na spodzie statecznika pionowego.
Różnice między balonami N i NN polegały na większej pojemności powłoki (NN był większy o 85 m3) oraz na innych wymiarach pasów rozszerzalnych. Przy powłokach napełnionych gazem do maksimum (przed zadziałaniem klapy gazu) balon NN na pułapie był grubszy od balonu N.

Uzbrojenie- haki zaczepne i pakiety z materiałem wybuchowym zawieszane na oddzielnych linach zapory w pewnej odległości od balonu. Samolot natrafiwszy na taką linę z ładunkiem ciągnął ją aż do spowodowania wybuchu z dala od balonu.

Dźwigarki- Ballot o napędzie silnikiem spalinowym o mocy 7,36 kW (10 KM) lub silnikiem elektrycznym z napięciem podanym przez agregat. W latach 30. wprowadzono dźwigarki PZInż z silnikiem spalinowym.

Dane techniczne DCA N (dolny) (wg [1]):
Długość- 17,30 m, średnica max na pułapie- 5,20 m, objętość na ziemi- 168 m3, objętość maksymalna na pułapie- 215 m3.
Masa własna- 103 kg.
Pułap operacyjny- 2000 m, dopuszczalna prędkość wiatru- 15 m/s.

Dane techniczne DCA NN (górny) (wg [1]):
Długość- 17,3 m, średnica max na pułapie- 5,725 m, objętość na ziemi- 172 m3, objętość maksymalna na pułapie- 280 m3.
Masa własna- 117 kg.
Pułap teoretyczny tandemu- 4500 m, pułap praktyczny przy uwzględnieniu kąta znoszenia- 3800 m, dopuszczalna prędkość wiatru- 15 (wg [2]- 20) m/s.

Galeria

  • Górny balon DCA NN. (Źródło: archiwum).
  • WBS N-NN, rysunek. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 35/1964).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[3] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. ”Wytwórnia Balonów i Spadochronów”. Seria ”Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej”. Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2008.
blog comments powered by Disqus