Caquot M2, 1914

Balon obserwacyjny na uwięzi. Francja.
Balon obserwacyjny Caquot M2. (Źródło: archiwum).

W czasie I wojny światowej balony obserwacyjne Parseval-Siegsfeld "Drachenballon" produkowane były w dużych ilościach i używane przez obie walczące strony. Mimo niewątpliwych zalet, jego konstrukcja miała też zasadnicze wady. Był nadal niestabilny przy silnym wietrze. Znoszenie balonu z wiatrem było znaczne, ponieważ balon był nachylony pod kątem 40- 45 ° do kierunku wiatru. Ograniczało to znacznie pułap operacyjny. Przy silniejszych porywach wiatru balony pękały lub zrywały się z uwięzi. Szybkość ściągania balonu na ziemię była niewielka, co sprawiało, że ​​balon stawał się łatwym łupem samolotów nieprzyjaciela.

Niemcy nie podjęły żadnych prób rozwiązania tych problemów, jednak prace w tym kierunku prowadzone były we Francji. Oficer armii francuskiej kpt. Albert Caquot rozpoczął pod koniec 1914 r. budowę nowoczesnego balonu obserwacyjnego. Wykorzystując "Drachenballon" jako podstawę, opracował nową, znacznie stabilniejszą konstrukcję- Caquot Type L. Przypominał on "Drachenballon", ale miał znacznie większy statecznik powietrzny, który owijał się wokół tylnej części powłoki jako pojedyncza duża płetwa. Jego kadłub stawiał minimalny opór i mógł być wytrzymać wiatry o prędkości 90 km/h wobec zaledwie 54 km/h dla "Drachenballon" i 36 km/h dla balonu kulistego. Pomimo udanych prób produkcja seryjna nie została uruchomiona.

Do produkcji został skierowany ulepszony balon Caquot Type M2. Odznaczał się opływową powłoką i trzema statecznikami pneumatycznymi w układzie liery Y, rozstawionymi co 120°. Balon Caquot był bardziej stabilny niż "Drachenballon", miał mniejszy kąt znoszenia, a zatem wyższy pułap. Usunięto również największą wadę Parsevala- duże naprężenie w linie uwięzi spowodowane parciem wiatru na ukośnie ustawiony balon pod kątem natarcia 30- 40°.

Produkcja seryjna została podjęta w warsztatach aeronautycznych w Chalais-Meudon. Między lipcem a końcem listopada 1916 r. w Chalais-Meudon zbudowano dla Brytyjczyków 46 balonów Typu M, następnie w Wielkiej Brytanii została podjęta produkcja licencyjna.

W Stanach Zjednoczonych Ameryki podjęto licencyjną produkcję Caquotów M w wytwórni Goodyear Tire & Rubber Company w Akron (Ohio). Pod koniec wojny produkcja dobowa dochodziła do 10 egz. Amerykańskie balony dostarczano do Francji i Wielkiej Brytanii.

W balony Caquot M2 były wyposażone francuskie wojska balonowe i wszystkie armie sojusznicze. Armia francuska sformowała w czasie wojny 76 jednostek wyposażonych w balony Caquot. Balony te służyły do naprowadzania ognia artylerii i ogólnej obserwacji pola bitwy.

Przeciętna żywotność balonu na froncie wynosiła 14 dni, przy czym najkrócej, tylko kilka minut po starcie. Na froncie uzbrajano balony Typu M początkowo w ruchomy karabin maszynowy. Ogień prowadzony z chybotliwego kosza był mało skuteczny. Najbardziej efektywna była obrona przeciwlotnicza ogniem karabinów maszynowych rozstawionych na ziemi, w pobliżu miejsca wzlotu balonu. Z czasem zaprzestano umieszczania karabinu maszynowego w koszu, wyposażając go w burtowy spadochron Juqmess.

W czasie wojny Francja stała się wiodącą potęgą w dziedzinie produkcji balonów, od 1915 r.  zbudowano prawie 4200 balonów na uwięzi, w tym 1700 balonów obserwacyjnych i 2500 balonów zaporowych.

Niemcy skopiowali balon Caquot M2 i pod nazwą Typ Ae 800 (AE. Ballon) rozpoczęli jego masową produkcję.

W Polsce.

Balony Caquot M2 sprowadzono do Polski w partii 6 balonów razem z wyciągarkami (zakupiono również balony typu Caquot R). Zakup kompletnego wyposażenia dla trzech kompanii aeronautycznych został dokonany w centralnej składnicy demobilu amerykańskiego w Koblencji w lipcu 1919 r. Balony produkcji Goodyear stanowiły pierwsze wyposażenie nowo sformowanych kompanii aeronautycznych.

Caquot M wzięły udział w operacjach wojennych w ofensywie wiosennej 1920 r. na Białorusi i Ukrainie, m.in. na odcinkach bobrujskim, kijowskim i w rejonie Daniewczyc. Obserwacje z powietrza na froncie prowadzono od stycznia 1920 r. aż do odwrotu spod Kijowa i później latem 1920 r. aż do podpisania rozejmu. Jeden balon został zestrzelony przez wojska bolszewickie w rejonie Rzeczycy.

Balony Caquot M znajdowały się w kompaniach aeronautycznych do ok. 1925 r. Później stosowano je tylko w kompaniach szkolnych.

Konstrukcja:
Jedno- lub dwumiejscowy balon obserwacyjny na uwięzi.
Powłoka wykonana z podwójnej tkaniny przegumowanej miała kształt bryły obrotowej składającej się z połączenia dwóch elipsoid o różnej charakterystyce przedniej- znacznie zaokrąglonej i tylnej- bardziej wydłużonej. Na powłoce znajdowały się dwa pasy: górny- biwakowy, służący do mocowania olinowania dla zakotwienia na biwaku, dolny- osprzętu służący do przymocowania olinowania kosza i olinowania uwięzi. W celu kompensacji objętości gazu zastosowano balonet napełniany powietrzem. Na powłoce znajdowały się: klapa bezpieczeństwa, rękawy do napełniania i opróżniania oraz rozrywacz.
Stateczność kierunkową zapewniał statecznik pionowy. Dwa stateczniki skośne utrzymywały balon na stałym kącie natarcia 10°. Stateczniki były napełniane pneumatycznie pod ciśnieniem wiatru przez chwyt na spodzie statecznika pionowego. W wypadku ciszy, kiedy nie było parcia powietrza, stateczniki boczne opadały, a pionowy zwisał pofałdowany.

Ściągarka- motorowa Saconey napędzana silnikiem o mocy 23,5 kW (32 KM).

Uzbrojenie- 1 ruchomy karabin maszynowy Hotchkiss kal. 7,65, później Lewis wz.15 kal. 7,7 mm lub nieuzbrojony.

Wyposażenie- spadochron burtowy Juqmess.

Dane techniczne Caquot M2 (wg [1]):
Długość powłoki- 25 m, średnica maksymalna- 8,15 m, objętość nominalna- 900 m3.
Pułap operacyjny- 1000- 1500 m.

Galeria

  • Francuski balon obserwacyjny Caquot M2. (Źródło: archiwum).
  • Balon obserwacyjny Caquot M2, rysunek. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. ”Wytwórnia Balonów i Spadochronów”. Seria ”Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej”. Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2008.
[3] Plane-Encyclopedia | An Online Plane Museum .
[4] Ege L., Hildesheim E., Munson K. G. "Balloons and airships 1783-1973". Wydawnictwo Blandford Press. London, 1973.
[5] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
blog comments powered by Disqus