Caquot BD (WBS-BD), 1924
(WWB-BD)

Balon obserwacyjny na uwięzi. Francja.
Balon obserwacyjny na uwięzi WBS-BD. (Źródło: Wiarus nr 37/1938).

Balon obserwacyjny Caquot BD (Ballon Dilatable- balon rozszerzalny) został zbudowany w wytwórni Nieuport-Astra w 1924 r. Odznaczał się bardziej opływowym kształtem i wieloma innowacjami. Dużą zaletą była możliwość osiągnięcia pułapu 2200 m bez utraty gazu nośnego. Dopiero powyżej działała automatyczna klapa.

Balony obserwacyjne Caquot BD znajdowały się na uzbrojeniu Armii Francuskiej.

W Polsce.

W kwietniu 1925 r. Departament IV Ż.P. zakupił we Francji trzy balony Caquot BD. Zamówiono również dźwigarki Caquot na 6 kołowym podwoziu Renault. Dostawa nastąpiła na przełomie 1925/1926 r.

Pod koniec lat dwudziestych uruchomiono w Wojskowej Wytwórni Balonów w Jabłonnie produkcję balonów Caquot BD na prawach licencyjnych. Brak jest pełnych danych dotyczących produkcji. Do 1936 r. zbudowano ponad 20 egz. (wg [3]- 25-30 egz.). Ostatni BD został dostarczony w 1936 r.

Sprzęt tego typu stanowił w latach 30-stych podstawowe wyposażenie kompanii obserwacyjnych 1 Baonu Balonowego w Toruniu i 2 Baonu Balonowego Legionowie. W kwietniu 1936 r. było na stanie 24 egz. BD. Znajdowały się również w wyposażeniu kompanii szkolnych. Wszystkie brały udział w ćwiczeniach z artylerią. Ponadto współpracowały z okrętami Flotylli Rzecznej w Pińsku. W 1 BB miał miejsce 17.04.1936 r. przypadek lotu wolnego balonu BD z załogą po zerwaniu liny uwięzi. Dzięki wyszkoleniu pilota lot zakończył się szczęśliwie. Oferowane na eksport przez SEPEWE zostały sprzedane do Jugosławii (latem 1936 r., 2 egz.). W kraju były znane z udziału w licznych pokazach i wystawach. We wrześniu 1937 r. z balon obserwacyjny BD został przydzielony do Ekspedycji Wykopaliskowej Uniwersytetu Poznańskiego, która prowadziła prace wykopaliskowe w re­zerwacie archeologicznym Biskupin. Z balonu wykonywano zdjęcia z wysokości 600 m obejmując cały obszar wykopalisk na półwyspie biskupiń­skim.

W połowie lat trzydziestych balony na uwięzi zostały uznane za przestarzałe jako środki obserwacji w warunkach frontowych. W 1936 r. postanowiono zaniechać dalszych zakupów i utrzymania kompanii balonów obserwacyjnych do czasu zużycia sprzętu. Proponowanym następcą miał być wiatrakowiec Cierva C-30A. Od 1937 r. zaprzestano dostaw balonów, a liczba ich powoli, ale stale malała. Całkowite wycofanie przewidywano około 1942 r. Pod koniec 1938 r. po niepomyślnych próbach z wiatrakowcami i niewiadomych wyników badań samolotu LWS-3 ”Mewa”, Szefostwo Artylerii zaczęło skłaniać się na powrót ku balonom obserwacyjnym, lecz żadnych konkretnych kroków w tym kierunku nie poczyniono. W czerwcu 1939 r. na stanie znajdowało się 20 egz. BD. Wskutek braku sprzętu w 2 BB rozformowano 16.08.1939 r. kompanie obserwacyjne nr 8, 9 i 10.

We wrześniu 1939 r. posiadano 8 kompanii obserwacyjnych, które otrzymały następujące przydziały: 1 kompania balonów obserwacyjnych- Armia ”Pomorze”, 2 k.b.o.- Armia odwodowa ”Prusy”, 3 k.b.o.- Armia ”Łódź”, 4 k.b.o.- Armia ”Poznań”, 5 k.b.o.- Armia ”Modlin”, 6 k.b.o.- Armia ”Kraków”- G.O. ”Śląsk”, 7 k.b.o- Armia ”Modlin”, 8 k.b.o.- w odwodzie Naczelnego Wodza. Każda kompania miała na stanie dwa balony BD. W polu rozwinęła się jedynie kompania nr 5, dokonując 10.09.1939 r. tylko dwóch wzlotów na froncie bronionym przez Armię ”Modlin”. Reszta kompanii przemieszczała się przed frontem. Część z nich, po dotarciu do oblężonej Warszawy, została włączona do oddziałów piechoty i artylerii. Pozostałe kompanie cofając się zostały ewakuowane ze sprzętem przeważnie na Węgry.

Konstrukcja.
Załoga- 2 obserwatorów.
Powłoka miała kształt bryły obrotowej powstałej z elipsoid o różnych charakterystykach. Kompensację objętości gazu zapewniono przez zastosowanie pasa rozszerzalnego. Konstrukcyjnie była to kontrafałda z tkaniny powłokowej zabezpieczona dwoma szeregami amortyzatorów gumowych Sandow. Zamiast pasa osprzętu użyto mosty paraboliczne przytwierdzone do boków powłoki, do których przymocowano olinowania: uwięzi, kosza i manewrowe.
Usterzenie pneumatyczne w układzie Y napełniane było siłą parcia wiatru. Rufa balonu została zakończona stożkiem z blachy duralowej.
Do uwięzi i ściągania na ziemię służyła dźwigarka samobieżna Delahaye-Sacconey lub Caquot na podwoziu gąsienicowym Citroen-Kegresse, albo też Caquot na podwoziu Renault.

Dane techniczne WBS-BD (wg [1]):
Długość- 31,0 m, średnica max przed rozszerzeniem- 7,65 m, średnica max po rozszerzeniu- 8,55 m, objętość przed rozszerzeniem- 820 m3, po rozszerzeniu 1025 m3.
Masa własna- 510 kg.
Pułap operacyjny- 1500-1800 m, maksymalny rozszerzenia powłoki bez utraty gazu- 2200 m, dopuszczalna prędkość wiatru- 25 m/s.

Galeria

  • Balon obserwacyjny na uwięzi WBS-BD. (Źródło: archiwum).
  • Polski balon obserwacyjny na stanowisku polowym. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 37/1964).
  • Caquot BD (WBS-BD), rysunek. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 35/1964).
  • Kompania balonów obserwacyjnych por. A. Narkiewicza podczas akcji bojowej we wrześniu 1939 r. w rejonie Modlina. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 35/1964).
  • Balon obserwacyjny na uwięzi WBS-BD podczas postoju na biwaku. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 7/1963).
  • Balon obserwacyjny WBS BD, z którego wykonywano fotografie w Biskupinie w 1937 r. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Mazur W. ”Wbrew regule, nieudane interesy z Jugosławią”. Militaria XX wieku nr 2/2005.
[3] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. ”Wytwórnia Balonów i Spadochronów”. Seria ”Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej”. Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2008.
[4] Morgała A. "Balony specjalnego przeznaczenia". Lotnictwo z Szachownicą nr 35.
blog comments powered by Disqus