Balony sondy (francuskie), lata międzywojenne

W Polsce.
W latach międzywojennych obserwacje pogody przy pomocy balonów meteorologicznych stanowiły podstawowe źródło wiedzy dla prognostyków w stacjach aerologicznych. Istniały dwa sposoby obserwacji za pomocą:
- baloników pilotowych o średnicy 0,2m namierzanych przez teodolity dla ustalenia prędkości i kierunku wiatru na różnych wysokościach. Balonik miał na starcie średnicę 20 do 60 cm. Masa własna wynosiła 30 g. W locie rozszerzał się do 140 cm, później w miarę wznoszenia pękał. Obserwowany był z ziemi przez przyrządy pomiarowe do czasu pozostawania w zasięgu obserwacji wzrokowej,
- balonów sond unoszących początkowo meteografy czyli urządzenia samopiszące, a później radiosondy wzlatujące, aż do stratosfery i przekazujące dane na bieżąco drogą radiową. Balon- sonda miał w czasie produkcji wymiary: średnicę- 1,5 m i wysokość- 2,0 m. Napełniony gazem przed startem rozciągał się do średnicy 3,0 m (osiągał objętość- 14 m3). Maksymalna średnica na pułapie przed rozerwaniem dochodziła do 14,0 m (objętość - 1436 m3). Masa radiosondy wynosiła 4,0 kg, a najwyższy osiągany pułap lotu sięgał 30 000 m. Po pęknięciu powłoki aparatura opadała ze spadochronem. Wyposażona w adres zwrotny i obietnicę nagrody zazwyczaj wracała do stacji aerologicznej. Pomiary dotyczyły: wysokości lotu, ciśnienia atmosferycznego, temperatury i wilgotności powietrza. Później rozszerzono zakres badań o pomiary ozonu w atmosferze, natężenia promieniowania kosmicznego i pobieranie próbek powietrza do pojemników Rojka. Sygnały były odbierane przez radiostację dużej mocy w Obserwatorium Aerologicznym PIM w Legionowie.
Do połowy lat 1930- tych sondy obu rodzajów sprowadzane były z Francji. Balony sondy były klejone z klinów (brytów) gumowych, co wpływało ujemnie na ich cechy użytkowe. Wykonywanie tak dużych powłok w całości przekraczało wówczas możliwości technologiczne przemysłu gumowego.
W połowie lat 1930- tych w laboratorium chemicznym WBS dr Zofia Josse oraz inż. Józef Rójek opracowali własną, oryginalną metodę fabrykacji wyrobów gumowych, jak np. balonów sond.
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.[2] Morgała A. "Inż. Józef Rojek- wynalazca zapomniany". Lotnictwo z Szachownicą nr 29.