Bücker Bü-181 "Bestmann" (Zlin C-6 / C-106), 1939

Samolot sportowy, szkolny. Niemcy.
Bücker Bü 181 "Bestmann" w barwach lotnictwa niemieckiego. (Źródło: de:Benutzer:ADL via "Wikimedia Commons").

W lutym 1939 r. pierwsze loty odbył prototyp nowego samolotu treningowego przeznaczonego dla potrzeb lotnictwa wojskowego, nazwanego Bücker Bü-181 ”Bestmann”. Samolot powstał w firmie Bücker Flugzeugbau G.m.b.H.. Próby wykazały wszystkie zalety samolotu i już w końcu 1939 r. RLM złożył zamówienie na wykonanie pierwszych samolotów seryjnych Bü-181A napędzanych silnikiem Hirth HM 504. Macierzyste zakłady Bücker wyprodukowały do końca wojny 5900 egz. Bü-181, dalsze 708 egz. Bü-181A i nieco zmodyfikowanej wersji Bü-181D zmontowano w holenderskich zakładach Fokker.

Samoloty te weszły na wyposażenie Luftwaffe, trafiając głównie do szkół lotniczych. Samoloty te służyły również jako łącznikowe i komunikacyjne w sztabach wielu jednostek operacyjnych Luftwaffe. W marcu 1945 r. narodziła się idea użycia tych samolotów jako niszczycieli czołgów. W szkole lotniczej w Trebbin pod Berlinem przystosowano kilkanaście samolotów Bü-181 do przenoszenia czterech Panzerfaustów 100, umieszczonych po jednym na stojakach mocowanych na górze i na spodzie płata. Ogień miał być otwierany z wysokości 20-30 m i z oddalenia około 150 m od celu. Na początku kwietnia 1945 r. utworzono trzy Panzerjagdstaffel (eskadra niszczycieli czołgów), z których jednakże tylko 3. eskadra była w pełni gotowa do podjęcia działań operacyjnych. Eskadra posiadała 12 samolotów uzbrojonych w Panzerfausty i pod koniec kwietnia rozpoczęła działania bojowe przeciwko jednostkom pancernym armii amerykańskiej. Kariera bojowa eskadry zakończyła się 4.05.1945 r. Jedna załoga uciekła wcześniej 18 kwietnia do Szwajcarii, gdzie samolot Bü-181 wcielono później do służby w lotnictwie tego państwa.

W latach 1944-1946 Bü-181 produkowane były w Szwecji w zakładach AB Hagglund, zbudowano 125 egz. dla szwedzkich sił powietrznych. W Szwecji samoloty te oznaczone były jako Sk 25. Po zakończeniu działań wojennych produkcję Bü-181 podjęły zakłady Zlin w Czechosłowacji. Wyprodukowano tam 783 samoloty pod oznaczeniem Z-181 (180 egz.) oraz Z-281 z silnikiem Walter ”Minor 4-111” (184 egz.) dla lotnictwa cywilnego oraz jako C-6/C-106 (319 egz.) dla lotnictwa wojskowego (wg [5]- w Czechosłowacji produkowano wersje: Z-181 (180 egz.), Z-281 (z silnikiem Toma 4100 egz.?!), Z-301 (z silnikiem ”Minor 4-111”, 184 egz.) dla lotnictwa cywilnego oraz jako C-6/C-106, 319 egz. dla lotnictwa wojskowego). Ostatnie Bü-181 wyprodukowane zostały w latach 1950-tych w Egipcie, który otrzymał od zakładów Zlin licencję na budowę samolotów Z-381. Zakłady Egyptian Heliopolis Aircraft Works prowadziły produkcje tych samolotów na potrzeby lotnictwa wojskowego Egiptu i innych państw arabskich. Arabską wersję nazwano ”Gomhouria”.

W Polsce.

Samoloty Bücker Bü-181 ”Bestmann” były wykorzystywane przez jednostki lotnicze polskich Sił Powietrznych stacjonujące na kontynencie. Jeden ”Bestmann” znajdował się w okresie wiosna- lato 1945 r. w dyspozycji Dowództwa 131 Skrzydła Myśliwskiego stacjonującego wówczas w Belgii i w Niemczech. Inny egzemplarz odnaleziony we Włoszech przez personel dywizjonu 663 na opuszczonym byłym lotnisku Luftwaffe w Fucimino, został wyremontowany przez naszych mechaników. Samolot ten był stosowany do lotów służbowych na Półwyspie Apenińskim w latach 1945- 1946 przez pilotów 663 dywizjonu Samolotów Artylerii. Jeden samolot szkolny Bücker Bü-181 "Bestmann" znalazł się na wyposażeniu 318 dywizjonu myśliwskiego, który w latach 1944-1945 wspomagał we Włoszech działania bojowe m.in. 2 Korpusu Polskiego. Był użytkowany prawdopodobnie od kwietnia 1945 r. 318 dywizjon zdał wszystkie swe samoloty do 12.04.1946 r., prawdopodobnie pozbywając się w tym okresie także Bückera.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenach zachodniej Polski znalazły się duże ilości niemieckiego sprzętu wojennego, w tym sporo samolotów szkolnych różnych typów. Część z nich, po niezbędnych remontach, zasiliło stan rodzącego się w kraju lotnictwa cywilnego. W Polsce znalazło się kilka pozostawionych przez okupanta maszyn szkolno-treningowych Bücker Bü-181 ”Bestmann”. Sprawność latania przywrócono 4 egz. (SP-AGL, SP-AGP, SP-ASL, SP-ASI, SP-AIA).

Remontowane były m.in. w Okręgowych Warsztatach Lotniczych w Poznaniu. Używane były m.in. przez: Aeroklub Warszawski, Aeroklub Śląski. Wykorzystywano je do treningu w lotach nawigacyjnych na trasie i podróży służbowych. W Instytucie Lotnictwa znajdował się samolot Bücker Bü-181 ”Bestmann” o znakach SP-AGR (zarejestrowany 11.06.1948 r.). Był prawidłowy w pilotażu, lubiany przez pilotów. Skasowany został w 1960 r.

25.05.1957 r. wylądował w Dębowcu k. Jasła czechosłowacki samo­lot sportowy C-106 (OK-DJO). Załoga samo­lotu, zaskoczona niepogo­dą i nadzwyczaj silną turbulencją, straciła orien­tację i w poszukiwaniu lotniska wyczerpała cały zapas paliwa. Przy lądo­waniu na kartoflisku sa­molot złamał śmigło. Uszkodzenie okazało się niegroźne i po wymianie śmigła   samolot powrócił do domu o własnych siłach. Podczas pobytu samolotu C-106 w Krośnie, loty zapoznawcze na nim wykonywali piloci z tamtejszego Aeroklubu.

Na początku lat 2000-nych, w polskiej firmie Serwis Samolotów Historycznych, zostały opracowane projekty samolotów:
- Bücker Bü-181 ”Bestmann M332” napędzany silnikiem rzędowym LOM M332 o mocy 102 kW (140 KM),
- Bücker Bü-181 ”Bestmann Lycoming ” napędzany silnikiem Lycoming o mocy 102-118 kW (140-160 KM).

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji mieszanej.
Skrzydła drewniane, kryte w przedniej części sklejką, a w okolicach krawędzi spływu płótnem.
Kadłub o przekroju owalnym, kryty był do wysokości kabiny blachą ze stopu molibdenu i stali, dalej sklejką. Kabina zakryta, miejsca obok siebie.
Usterzenie drewniane, kryte sklejką, tylko jego ruchome części pokryte zostały płótnem.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik- rzędowy Hirth HM 504 o mocy 77 kW (105 KM), wg [4]- o mocy 74 kW (100 KM).

Silnik- w wersjach opracowanych w Polsce:
- ”Bestmann M332”- rzędowy LOM M332 o mocy 102 kW (140 KM),
- ”Bestmann Lycoming ”- silnik Lycoming o mocy 102-118 kW (140-160 KM).

Dane techniczne Bü-181A (wg [5]):
Rozpiętość- 10,6 m, długość- 7,85 m, wysokość- 2,06 m.
Masa własna- 480 kg, masa całkowita- 750 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 195 km/h, prędkość lądowania- 80 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 5' 18", pułap- 5000 m, zasięg- 800 km.

Galeria

  • Zlin C-106 (OK-DJO) sfotografowany na lotnisku w Krośnie. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 27/1957).
  • Samolot szkolny Bücker Bü-181 ”Bestmann” z 318 dywizjonu myśliwskiego. Treviso, marzec 1946 r. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Królikiewicz T. ”Samoloty i śmigłowce Instytutu Lotnictwa. Pierwsze lata powojenne.” Lotnictwo nr 11/2005.
[2] Morgała A. ”Samoloty zdobyczne w lotnictwie polskim po 1945 roku”. Lotnictwo z szachownicą nr 23.
[3] Serwis Samolotów Historycznych.
[4] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[5] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 1. Wydawnictwo Lampart. Warszawa.
[6] (z) "Krosno gościło samolot OK-DJO". Skrzydlata Polska nr 27/1957.
blog comments powered by Disqus