Bronisławski I, 1911

Dr inż. Bolesław Bronisławski opracował w latach 1910- 1911 nowy system sterowania poprzecznego samolotu. 1.10.1910 r. zgłosił we Francji do opatentowania system stabilizatorów dla aeroplanów, sterowców i innych, uzyskując 10.12.1910 r. patent wynalazczy nr. 421.027, uzupełniony 16.09.1911 r. patentem dodatkowym. Rozwiązanie to opatentował również we Włoszech (patent nr 120.226) i w Wielkiej Brytanii (patent nr 21.248, zgłoszony 26.09.1911 r. wydany 8.02.1912 r.).
Proponował system sterowania poprzecznego i podłużnego samolotu realizowany przez układ prostokątnych płaszczyzn- elewonów (sterolotek), usytuowanych na końcówkach płatów i powierzchni sterowych, na osiach umożliwiających ich obrót w różnych płaszczyznach. Ten system sterowania miał w intencji konstruktora zastąpić lotki, sterowanie za pomocą skręcania końcówek skrzydeł lub sterowanie przez obrót płata wokół jego osi podłużnej czy przez zmiany kąta skosu skrzydeł. W jakiejś mierze jest to modyfikacja systemu sterowania płatem, która utrzymując jego stałe położenie wprowadza obracające się wokół osi pionowych niewielkie płaszczyzny co mogłoby uprościć konstrukcję. W epoce poszukiwania optymalnych układów sterowania propozycje Bronisławskiego wzbudziły znaczne zainteresowanie środowisk lotniczych, jego patent był szeroko omawiany.
Pomysł ten wypróbował w połowie 1911 r. na samolocie francuskim Farman III, montując na jego końcach pionowe obracane rury z zamocowanymi na nich pięcioma małymi płaszczyznami, ustawionymi skośnie względem poziomu. Ruchem drążka sterowego płaszczyzny można było obracać wokół osi pionowej. W położeniu neutralnym płaszczyzny były ustawione wzdłuż lotu i nie wywoływały sil aerodynamicznych. Przy wychyleniu drążka sterowego następował obrót płaszczyzn, ustawiały się one pod dodatnim lub ujemnym kątem natarcia. Wówczas powstawała na nich siła nośna skierowana w górę lub w dół (na każdym skrzydle w przeciwną stronę), dając podobne działanie jak lotki.
Po uzyskaniu pozytywnych wyników prób konstruktor opracował następny samolot Bronisławski II z takim samym systemem sterowania.
Konstrukcja.
Dane techniczne:
Rozpiętość- 11 m, długość- 11 m, wysokość- 2,8 m, powierzchnia nośna- 40,0 m2.
Prędkość max- 60 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. "Stabilizatory Bronisławskiego". Lotnictwo Aviation International nr 1/1991.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[5] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.