Bronisławski I, 1911

Samolot pionierski. Polska/Francja.
Samolot Bronisławski I zbudowany w 1911 r. (Źródło: archiwum).

Dr inż. Bolesław Bronisławski opracował w latach 1910- 1911 nowy system sterowania poprzecznego samolotu. 1.10.1910 r. zgłosił we Francji do opa­tentowania system stabilizatorów dla aeroplanów, sterowców i innych, uzyskując 10.12.1910 r. patent wynalazczy nr. 421.027, uzupełniony 16.09.1911 r. patentem dodatkowym. Rozwiązanie to opatentował również we Włoszech (patent nr 120.226) i w Wiel­kiej Brytanii (patent nr 21.248, zgłoszony 26.09.1911 r. wydany 8.02.1912 r.).

Proponował system sterowania poprzecznego i podłużnego samolotu realizowany przez układ pro­stokątnych płaszczyzn- elewonów (sterolotek), usy­tuowanych na końcówkach płatów i powierzchni sterowych, na osiach umożliwiających ich obrót w różnych płaszczyznach. Ten system sterowania miał w intencji konstruktora zastąpić lotki, sterowa­nie za pomocą skręcania końcówek skrzydeł lub ste­rowanie przez obrót płata wokół jego osi podłużnej czy przez zmiany kąta skosu skrzydeł. W jakiejś mie­rze jest to modyfikacja systemu sterowania płatem, która utrzymując jego stałe położenie wprowadza ob­racające się wokół osi pionowych niewielkie płaszczy­zny co mogłoby uprościć konstrukcję. W epoce poszu­kiwania optymalnych układów sterowania propozycje Bronisławskiego wzbudziły znaczne zainteresowanie środowisk lotniczych, jego patent był szeroko omawia­ny.

Pomysł ten wypróbował w połowie 1911 r. na samolocie francuskim Farman III, montując na jego końcach pionowe obracane rury z zamocowanymi na nich pięcioma małymi płaszczyznami, ustawionymi skośnie względem poziomu. Ruchem drążka sterowego płaszczyzny można było obracać wokół osi pionowej. W położeniu neutralnym płaszczyzny były ustawione wzdłuż lotu i nie wywoływały sil aerodynamicznych. Przy wychyleniu drążka sterowego następował obrót płaszczyzn, ustawiały się one pod dodatnim lub ujemnym kątem natarcia. Wówczas powstawała na nich siła nośna skierowana w górę lub w dół (na każdym skrzydle w przeciwną stronę), dając podobne działanie jak lotki.

Po uzyskaniu pozytywnych wyników prób konstruktor opracował następny samolot Bronisławski II z takim samym systemem sterowania.

Konstrukcja.

Dane techniczne:
Rozpiętość- 11 m, długość- 11 m, wysokość- 2,8 m, powierzchnia nośna- 40,0 m2.
Prędkość max- 60 km/h.

Galeria

  • Sterolotki Bronisławskiego. Rzut samolotu jedno- lub dwupłatowego z elewonami usytuowanymi w przedniej i tylnej części osi podłużnej. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).
  • Samolot Bronisławski I. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Januszewski S. "Stabilizatory Bronisławskiego". Lotnictwo Aviation International nr 1/1991.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[5] Januszewski S. "Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2013.
blog comments powered by Disqus