Bristol F.2B "Fighter", 1916

Samolot myśliwski, rozpoznawczy. Wielka Brytania.
Samolot myśliwski Bristol F.2B ”Fighter” w zbiorach Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Bruksela. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

Projekt samolotu F.2 opracował Frank Barnwell w firmie British and Colonial Aeroplane, Co. (nazwa Bristol odnosi się do samolotów) w Filton w 1916 r. Początkowo płatowiec był zaprojektowany do silników Beardmore i Hispano-Suiza. Gdy stał się dostępny silnik Rolls Royce ”Falcon” przystosowano do niego projekt. Zbudowano dwa prototypy napędzane różnymi silnikami. Pierwszy prototyp F.2A został oblatany 9.09.1916 r., a drugi 25.10.1916 r. Osiągi okazały się nawet nieco lepsze niż projektowane. Zamówiono pierwszych 50 szt. i postanowiono wyposażyć w nie 2 dywizjony. Dokonano też niewielkich zmian konstrukcyjnych. Tak powstała wersja F.2B, na złożono duże zamówienia.

Pierwsze samoloty seryjne dostarczono na front w marcu 1917 r. Stosowane początkowo do rozpoznania, nie odniosły większych sukcesów. Dopiero po zmianie taktyki na obronę aktywną, przy zastosowaniu ich do eskortowania bombowców uzyskały znaczny rozgłos. Samolot okazał się bardzo groźnym narzędziem walki, załogi Bristoli odnosiły liczne sukcesy. Wówczas przylgnęła do nich nazwa ”Fighter”- myśliwiec. Stosowano były na Froncie Zachodnim, we Włoszech i w Palestynie.

Samoloty były budowane przez wytwórnię macierzystą i dziewięć innych na prawach licencyjnych. Produkcja trwała do 1926 r. Razem zbudowano 4470 egz. (wg [2]- w czasie wojny RFC otrzymał 3101 egz., 378 zbudowano po wojnie dla RAF i 49 dla zagranicy, ok. 50 egz. pod oznaczeniami O-1, XB-1A zbudowano w USA, 40 w Belgii).

W Polsce.

W styczniu 1920 r. rząd J. K. M. Jerzego V poinformował Rząd Polski o podarowaniu 30 samolotów, w tym 10 Bristol ”Fighter” z silnikami Siddeley ”Puma”. Przedstawiciele PMWZ dowiedzieli się o wadach F.2B/Puma: drgania od usterzenia, gorsze osiągi i trudny pilotaż. W kwietniu 1920 r. samoloty wymieniono na dodatkowe 10 szt. lekkich samolotów bombowych De Havilland DH-9.

W lipcu 1919 r. firma Handley-Page złożyła ofertę na dostawę samolotów Bristol F.2B ”Fighter”. W związku z zainteresowaniem strony polskiej, firma Handley-Page dostarczyła do Warszawy dwie sztuki F.2B z silnikami Rolls Royce ”Falcon III” dla przeprowadzenia prób. W styczniu 1920 r. postanowiono zamówić 125 samolotów. Jednak w wyniku trudności politycznych i finansowych, dopiero w czerwcu 1920 r. podpisano umowę na dostawę 75 szt. samolotów F.2B z silnikami Hispano Suiza o mocy 220 kW (300 KM). W sierpniu 1920 r. zamówiono dodatkowo 30 samolotów F.2B (wg [1]- 35 egz., ale to chyba pomyłka). Razem 105 egz. Dodatkowo firma Handley-Page podarowała jeden z samolotów przywiezionych do prób, który znajdował się w CWL. Ogółem w lotnictwie polskim znalazło się 106 samolotów F.2B ”Fighter”, a w tym dwa z silnikami Rolls Royce ”Falcon III” i 104 z silnikami Hispano Suiza.

Samoloty były dostarczane od lipca do grudnia 1920 r. Pierwsze zostały skierowane do 1 EW, 9 EW i 10 EW. Wzięły udział w Bitwie Warszawskiej w sierpniu 1920 r. Później operowały w bitwie nad Niemnem oraz zwalczały konnicę Budionnego w rejonie Chełma i Łucka. Pod koniec wojny współpracowały również z dywizjami gen. dyw. Franciszka Krajowskiego i gen. bryg. Stanisława Bułak Bałachowicza, które działając w oderwaniu od głównych sił zdobyły m.in. Pińsk i posuwały się na wschód. Po wojnie przydzielono jeszcze do 2 EW i 5 EW. Od 1921 r. ”Fightery” stanowiły wyposażenie VII dyonu wywiadowczego 3 PL składającego się z eskadr: 1, 5 i 10. Pewna liczba samolotów znajdowała się również w wyposażeniu 4 PL sformowanego w maju 1924 r., pochodzących ze zlikwidowanej OSOL w Toruniu. W eskadrach liniowych samoloty te używano do 1926 r., kiedy zostały wymienione na samoloty Potez XV. W lutym 1926 r. w 3 PL znajdowało się jeszcze 55 szt.

W roli samolotów szkolnych były używane w: WSP i LSSiB w Grudziądzu, OSOL w Toruniu, OSL w Dęblinie, CWOL i SPL w Dęblinie, w Oddziale Służby Lotnictwa przy 3 PL oraz w Cywilnej Szkole Pilotów na Ławicy. Służyły do nauki pilotażu, szkolenia obserwatorów nauki bombardowania i strzelania w powietrzu. W październiku 1924 firma Kielman i Tułacz z Poznania złożyła ofertę na dostawę dla lotnictwa polskiego zmodernizowanego samolotu Bristol F.2B z nowym gwiazdowym silnikiem Bristol ”Jupiter” o mocy 294 kW (400 KM). Zakup tych samolotów uznano jednak za niecelowy. W 1929 r. rozpoczęto stopniowe wycofanie samolotów Bristol F.2B z użytku. W kwietniu 1931 r. było 48 F.2B, z tego 10 czynnych. W tym czasie używane były tylko w Eskadrze Strzelania Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Do 1.10.1932 r. zostały wycofane z eksploatacji ostatnie samoloty tego typu.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła dwudźwigarowe pokryte płótnem. Komora płatów dwuprzęsłowa. Lotki na górnym i dol­nym płacie. Stojaki wiążące komorę płatów wykonane były z okrągłych rur stalowych oprofilowanych blachą aluminiową. Pod skrzydłami dolnego płata znajdowały się kabłąki chronią­ce przed zetknięciem się z ziemią.
Kadłub kratownica przest­rzenna pokryta płótnem. Jedynie przedział silnikowy miał osłony z bla­chy aluminiowej. Dla poprawienia wi­doczności w górę do przodu kadłub został umieszczony ponad dolnym płatem. W środku rozstawu komory płatów. Kabiny odkryte.
Usterzenie klasyczne. Ste­ry nieodciążone. Dla wyważenia sa­molotu zastosowano zmienny kąt zaklinowania przestawialnego statecz­nika poziomego. Stateczniki były usztywnione ścięgnami z drutu.
Podwozie stałe, główne dwugoleniowe z osią stałą. Amortyzacja sznurem gumowym. Płoza ogonowa z waha­czem amortyzowana sznurem gu­mowym.

Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy Vickers wz.09 kal. 7,7 mm oraz 1 lub 2 ruchome karabiny maszynowe Lewis wz. 15 kal. 7,7 mm lub Vickers wz. F kal. 7,9 mm na obrotnicy. Udźwig bomb- 100- 150 (wg [2]- 102) kg. Wyrzutniki bombowe pod skrzydłami dla 12 bomb o masie 10 do 12,5 kg każda lub 2 pod środkowym skrzydłem dla bomb po 50 kg.

Silnik- rzędowy 8-cylindrowy, chłodzony cieczą: Hispano Suiza HS o mocy 150 kW (204 KM) oraz 220 kW (300 KM) lub rzędowe w układzie V, 12-cylindrowe, chłodzone cieczą Rolls Royce ”Falcon I” o mocy 140 kW (190 KM), Rolls Royce ”Falcon II” o mocy 162 kW (220 KM), Rolls Royce ”Falcon III” o mocy 202 kW (275 KM) i szereg innych.
Główny zbiornik paliwa o pojemności 200 l mieścił się w kadłubie za silnikiem. Opadowy zbiornik dodatkowy miał pojemność 32 l, a zbiornik oleju 20 l. Chłodnica czołowa z żalu­zjami miała w górnej partii duży otwór na przejście pocisków z karabinu maszynowego pilota. Długie rury wydechowe, pełniące ro­lę tłumików, odprowadzały spaliny za kabiny załogi. Samoloty z silnikami Rolls Royce miały śmigła czterołopatowe, reszta dwułopatowe.

Dane techniczne F.2B z silnikiem RR ”Falcon III” (wg [1]):
Rozpiętość- 11,97 (wg [2]- 11,96) m, długość- 7,915 (wg [2]- 7,87) m, wysokość- 2,94 (wg [2]- 2,97) m, powierzchnia nośna- 37,68 m2.
Masa własna- 878 (wg [2]- 877) kg, masa użyteczna- 383 (wg [2]- 384) kg, masa całkowita- 1261 kg.
Prędkość max- 198 (wg [2]- 192) km/h, czas wznoszenia na 600 m- 1' 54", pułap- 5500 (wg [2]- 6100) m, zasięg- 450 km, czas lotu- 3 h.

Dane techniczne F.2B z silnikiem Hispano Suiza (wg [1]):
Rozpiętość- 11,97 m, długość- 7,72 m, wysokość- 2,94 m, powierzchnia nośna- 37,68 m2.
Masa własna- 938 kg, masa użyteczna- 432 kg, masa całkowita- 1370 kg.
Prędkość max- 190 km/h, czas wznoszenia na 600 m- 1' 50", pułap- 5600 m, zasięg- 420 km, czas lotu- 3 h.

Galeria

  • Samolot wywiadowczy Bristol ”Fighter” polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: archiwum).
  • Bristol ”Fighter” z jednej z eskadr 3 Pułku Lotniczego w Poznaniu. (Źródło: archiwum).
  • Bristol F2B ”Fighter”, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 3/1973).
  • Bolesław Lepszy przy samolocie Bristol F2B ”Fighter” nr 20.37 na lotnisku Przemyśl- Hureczko w październiku 1920 r. (Źródło: archiwum).
  • Bristol F2b ”Fighter” z silnikiem Rolls-Royce ”Falcon III”- jeden z dwóch egz. z tym silnikiem użytkowanych w Polsce. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Bristol F2b ”Fighter” z silnikiem Rolls-Royce ”Falcon III”. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Bristol F.2B ”Fighter” z 10. Eskadry Wywiadowczej 3.Pułku Lotniczego, 1924 r. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Samolot Bristol F.2B ”Fighter” w widoku z przodu. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Bristol F.2B ”Fighter”, rysunek w rzutach. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Goworek T. ”Samoloty myśliwskie I wojny światowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1981.
blog comments powered by Disqus