Bristol 163 "Buckingham", 1943

Samolot bombowy, transportowy. Wielka Brytania.
Samolot bombowy Bristol 163 ”Buckingham”. (Źródło: archiwum).

Na początku II wojny światowej brytyjskie Royal Air Force dysponowały dużą ilością szybkich lekkich bombowców taktycznych Bristol ”Blenheim”. Samoloty te nie spełniły jednak pokładanych w nich nadziei i Ministerstwo Lotnictwa wydało w 1939 r. specyfikację nr B.11/39, zastąpioną w kwietniu 1940 r. specyfikacją nr B.7/40 na szybki dwumiejscowy dzienny bombowiec taktyczny zdolny do ataków z lotu nurkowego, następcę samolotu ”Blenheim”. W odpowiedzi powstało kilka projektów, m.in. z firm: Armstrong Whitworth, Bristol, Fairey, Hawker i Westland- ale żaden z nich nie został zrealizowany. Wśród nich był projekt Bristol 161 firmy Bristol Aeroplane Company, będący wersją rozwojową wcześniejszego projektu Bristol 157 ”Beaubomber”, który z kolei był bombową adaptacją ciężkiego samolotu myśliwskiego Bristol ”Beaufighter”.

Bristol 161 miał być dwumiejscowym szybkim bombowcem, napędzanym dwoma silnikami rzędowymi typu Rolls-Royce ”Merlin” lub gwiazdowymi typu Bristol ”Hercules”. Uzbrojenie maszyny miały tworzyć 4 karabiny maszynowe w obrotowej wieżyczce strzeleckiej na grzbiecie kadłuba, 2 karabiny maszynowe w przodzie kadłuba oraz bomby o masie maksymalnej do 1814 kg. Samolot miał osiągać prędkość maksymalną 479 km/h i miał być zdolny do przenoszenia 454 kg bomb na odległość 1448 km.

Zmiana wymagań RAF co do nowego dwusilnikowego dziennego bombowca spowodowała wydanie kolejnej specyfikacji nr B.20/40. Od nowego samolotu oczekiwano także możliwości ataków z niskiego pułapu, w tym torpedowych. W wytwórni Bristol zmodyfikowano projekt Bristol 161, tworząc nowy projekt oznaczony Bristol 162 ”Beaumont”. Jego konstruktorem był L. G. Frise. Przewidywano, że samolot osiągnie z ładunkiem 907 kg bomb zasięg 1609 km, prędkość maksymalną 595 km/h. Maksymalny ładunek bomb miał wynosić 1814 kg. Uzbrojenie strzeleckie tworzyły 4 karabiny maszynowe typu Browning kal. 7,7 mm w obrotowej wieżyczce strzeleckiej typu Boulton-Paul BPA-I na grzbiecie kadłuba, 2 ruchome karabiny maszynowe w stanowisku pod kadłubem oraz 2 lub 4 stałe karabiny maszynowe typu Browning kal. 12,7 mm w przodzie kadłuba. Załoga bombowca została zwiększona do trzech osób.

Na początku 1941 r. wydano nową specyfikację nr B.2/41 na szybki, bardzo silnie uzbrojony dzienny lub nocny samolot bombowy, charakteryzujący się wysoką prędkością maksymalną. Frise zmodyfikował projekt Bristol 162 ”Beaumont”, tworząc kolejny projekt oznaczony Bristol 163. Zastosowano w nim wieżyczki strzeleckie konstrukcji zakładów Bristol typu B-XII na grzbiecie kadłuba i B-XIII pod kadłubem. Royal Air Force wyraziły duże zainteresowanie nowym bombowcem i 30.05.1941 r. zamówiły jego budowę, przydzielając mu nazwę ”Buckingham”. Oczekiwano, że pierwszy prototyp zostanie oblatany w lutym 1942 r. Prace przy budowie prototypu przedłużyły się jednak, a tymczasem w marcu 1942 roku RAF kolejny raz zmienił swoje wymagania co do nowego bombowca. Tym razem zażądano od samolotu możliwości bezpośredniego wsparcia wojsk lądowych i zwalczania silnie opancerzonych celów morskich i lądowych, rezygnując jednocześnie z ataków torpedowych. Zwiększono załogę do czterech osób oraz postanowiono zastąpić 4 stałe karabiny maszynowe na przodzie kadłuba zdalnie sterowaną wieżyczką strzelecką typu Bristol B-XIV z takim samym uzbrojeniem (pozwalała ona na wychylanie karabinów po 25 stopni na boki w każdą stronę i o 60 stopni w dół). Samolot miał osiągać prędkość maksymalną 571 km/h i zasięg 2574 km z ładunkiem 907 kg bomb. Wstępne zamówienie RAF z listopada 1941 r. opiewało na pojedynczy prototyp i 400 maszyn seryjnych, które w przyszłości miały zastąpić bombowce Bristol ”Blenheim”, Douglas ”Boston” i North American ”Mitchell”.

Samoloty ”Buckingham” miały być produkowane w zakładach firmy Bristol w Filton. Już w grudniu 1941 r. zamówienie rozszerzono do 800 egz. Prace nad prototypami, których zbudowano ostatecznie aż cztery, rozpoczęły się w listopadzie 1941 r. i trwały równolegle z przygotowaniami do uruchomienia produkcji seryjnej. Pierwszy prototyp został oblatany dopiero 4.02.1943 r. Nie miał on jeszcze zainstalowanego uzbrojenia. Kolejne trzy prototypy były już uzbrojone, ale z instalacji wieżyczki B-XIV na przodzie kadłuba zrezygnowano, pozostając przy 4 stałych karabinach maszynowych, ale mniejszego kalibru- 7,7 mm. W trzecim i czwartym prototypie zastosowano także zmodyfikowane usterzenie. Wszystkie prototypy napędzane były silnikami wysokościowymi typu Bristol ”Centaurus IV”, ale maszyny seryjne otrzymały mocniejsze silniki typu "Bristol ”Centaurus VII” lub ”Centaurus XI”, dostosowane do pracy na średnich pułapach.

Produkcję seryjną ograniczono jednak do 300 egz. Pierwszy seryjny egzemplarz w wersji ”Buckingham” B Mk.I oblatano 12.02.1944 r. Do końca tego roku dostarczono RAF zaledwie 54 maszyny seryjne. Jednak w tym czasie brytyjskie lotnictwo nie było już zainteresowane samolotami tej kategorii. RAF potrzebował przede wszystkim ciężkich bombowców nocnych, a rolę lekkich dziennych bombowców taktycznych pełniły znakomicie samoloty De Havilland DH-98 ”Mosquito”, średnich- North American ”Mitchell”, lekkich samolotów bombowych i szturmowych- myśliwskie Hawker ”Typhoon”. Planowano jeszcze wykorzystanie bombowców ”Buckingham” w ostatniej fazie walk we Włoszech oraz na Dalekim Wschodzie w ofensywie przeciwko siłom japońskim, ale i z tych zamiarów zrezygnowano. Ostatecznie RAF ograniczyły zamówienie do 119 egz., z czego ostatnie 65 egz. dostarczono w zmodyfikowanej wersji transportowej ”Buckingham” C Mk.I. Natomiast bombowe B Mk.I bezpośrednio po odbiorze wojskowym skierowano do N°5 i N°19 Maintenance Unit (MU), a wkrótce potem złomowano.

Samoloty C Mk.I zostały pozbawione uzbrojenia, grzbietowej wieżyczki strzeleckiej i komory bombowej. Ich załogę ograniczono do trzech osób, a w kadłubie wygospodarowano miejsce na cztery fotele dla pasażerów. Prototyp wersji transportowej przebudowano z egzemplarza B Mk.I i oblatano 21.10.1944 r. Samoloty C Mk I służyły m.in. w Transport Command Development Unit (TCDU), głównie na obszarze śródziemnomorskim (np. na Malcie i w Egipcie) jako szybkie maszyny kurierskie, będąc w owym czasie jednymi z najszybszych w swojej klasie. Dwa egzemplarze dostosowano w 1946 r. do przewożenia siedmiu pasażerów, ale ze względu na koszty dalszej takiej przebudowy nie kontynuowano. Miały one nosić oznaczenie C Mk II.

Po wstrzymaniu produkcji samolotów ”Buckingham” pozostały gotowe części dla około 150 dalszych egz. Na ich bazie w latach 1944-1946 produkowano samoloty treningowe Bristol 166 ”Buckmaster”. Ponadto doświadczenia uzyskane przy budowie samolotów ”Buckingham” oraz niektóre elementy konstrukcyjne wykorzystano przy budowie szybkiego bombowca torpedowego Bristol 164 ”Brigand”. W 1944 r. na bazie samolotu "Buckingham" powstał wstępny projekt samolotu rozpoznania fotograficznego dalekiego zasięgu Bristol 169. Samolot miał dysponować zasięgiem 6440 km i w miejscu komory bombowej w kadłubie miał mieć zamontowany zestaw sześciu kamer fotograficznych. Projekt ten nie był jednak dalej rozwijany, a z budowy prototypu zrezygnowano.

W Polsce.

Wg niepotwierdzonych informacji, lotnicy Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii wykonywali loty na samolotach Bristol 163 ”Buckingham”.

Konstrukcja:
- B Mk.I- czteromiejscowy wolnonośny średniopłat o konstrukcji metalowej. W wersji C Mk.I- załoga- 3 osoby, pasażerów- 4, w wersji C Mk.II- załoga- 3 osoby, pasażerów- 7.
Kabiny zakryte.
Usterzenie wolnonośne z podwójnymi statecznikami pionowymi.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie B Mk.I- 4 stałe karabiny maszynowe Browning kal. 7,7 mm w przodzie kadłuba, 4 ruchome karabiny maszynowe Browning kal. 7,7 mm w górnej wieżyczce strzeleckiej Bristol B-XII Mk I na grzbiecie kadłuba i 2 ruchome karabiny maszynowe kal. 7,7 mm w tylnym dolnym stanowisku strzeleckim typu Bristol B-XIII w tylnej części gondoli podkadłubowej. Udźwig bomb max- 1814 kg.

Napęd- 2 silniki:
- prototypy- Bristol ”Centaurus IV” o mocy 1790 kW (2433 KM) każdy,
- samoloty seryjne- Bristol ”Centaurus VII” lub ”Centaurus XI” o mocy 1879 kW (2555 KM) każdy.

Dane techniczne B Mk.I (wg [1]):
Rozpiętość- 21,89 (lub 21,91) m, długość- 14,27 m, wysokość- 5,33 (lub 5,36) m, powierzchnia nośna 65,77 (lub 65,86) m2.
Masa własna- 10905 kg, masa użyteczna- 5893 kg, masa startowa- 16779 (lub 16740) kg, masa startowa max- 17259 (lub 18300) kg.
Prędkość max- 531 km/h, prędkość przelotowa- 459 km/h, wznoszenie- 8,7 m/s, pułap 7625 (lub 7652) m, zasięg- 3585 km, zasięg max- 5118 km.

Dane techniczne C Mk.I (wg [1]):
Rozpiętość- 21,89 (lub 21,91) m, długość- 14,27 m, wysokość- 5,33 (lub 5,36) m, powierzchnia nośna 65,77 (lub 65,86) m2.
Prędkość max- 540 km/h, prędkość przelotowa- 473 km/h, wznoszenie- 10,2 m/s, zasięg- 3797 km, zasięg max- 4828 km.

blog comments powered by Disqus