Boeing F/A-18E/F "Super Hornet", 1995
(McDonnell Douglas F/A-18E/F "Super Hornet", "Hornet 2000", "Ultra Hornet", EA-18 "Growler")

Samolot myśliwski wielozadaniowy, pokładowy. USA.
Pokładowy samolot myśliwski Boeing F/A-18E ”Super Hornet” staruje z pokładu lotniskowca USS Abraham Lincoln. (Źródło: U.S. Navy).

W 1987 r. Naval Air System Command przeprowadziło z udziałem firm McDonnell Douglas i Northrop studium, nad możliwością dalszej modernizacji samolotu myśliwskiego McDonnell Douglas F/A-18 ”Hornet”. Czynnikiem, który hamował dalsze możliwości rozwoju samolotu były jego wymiary. Dlatego postanowiono powiększyć płatowiec, zachowując jego podstawową konfigurację aerodynamiczną. Faktycznie opracowano więc całkiem nową konstrukcję, choć oparcie się na sprawdzonej koncepcji aerodynamicznej i siłowej zmniejszyło nakłady na badania i testy. Kadłub wydłużono o 90 cm, powiększono też rozpiętość i cięciwę skrzydła, uzyskując wzrost powierzchni nośnej o ponad 9 m2. Powiększeniu uległy przykadłubowe części płata, tzw. napływy LEX. Powierzchnia ich wzrosła aż o 34%, czym m.in. powiększono podłużną niestateczność samolotu. Dzięki zastąpieniu naturalnych sił aerodynamicznych sztuczną statecznością dynamiczną możliwe stało się panowanie nad samolotem naturalnie niestatecznym. W nowym ”Hornecie”, nazwanym początkowo ”Hornet 2000”, zastosowano konstrukcję w której aerodynamiczną równowagę obojętną zastąpiono chwiejną. W czasie manewrowania samolotem nie tylko nie pojawiają się naturalne siły aerodynamiczne dążące do przywrócenia dawnego położenia, lecz wręcz pojawiają się takie, które wspomagają jego zmianę. Panowanie nad nimi zapewnia cyfrowy, aktywny układ sterowania, wykorzystujący komputery o dużej mocy i szybkości. Powiększenie i wzmocnienie płatowca umożliwiło powiększenie zbiorników paliwa o ok. 33% i zwiększenie udźwigu uzbrojenia. Nowy ”Hornet” otrzymał o dwa zaczepy na uzbrojenie więcej- 11 w miejsce 9. W samolocie zastosowano silniki General Dynamics F414-GE-400, bazujące na silnikach F404, które uzyskują dużo wyższy ciąg, przy nieznacznym wzroście zużycia paliwa.

W czerwcu 1992 r. US Navy zamówiła 10 prototypów samolotu oznaczonego F/A-18E (jednomiejscowy) i F/A-18F (dwumiejscowy). Trzy z nich są przeznaczone do prób na ziemi, siedem pozostałych do prób w locie. Budowa pierwszych F/A-18E rozpoczęła się wiosną 1995 r. Pierwszy egzemplarz F/A-18E1 został oblatany 29.11.1995 r. Natomiast 26.12.1995 r. wystartował drugi F/A-18E2. Testy samolotów rozpoczęły się w lutym 1996 r. 1.04.1996 r. oblatano pierwszy samolot dwumiejscowy F/A-18F1. 24.01.1997 r. F/A-18E/F przeszedł pomyślnie próby morskie na pokładzie lotniskowca USS John C. Stennis.

Produkcja seryjna F/A-18E/F ruszyła w 1997 r., zaś pierwsze samoloty weszły do uzbrojenia US Navy w 1999 r. Pierwszym wariantem był ”Super Hornet” Block I, którego wyposażenie i awionika były bardzo zbliżone do F/A-18C/D. Taki sam był radar AN/APG-73, a zmiany objęły głównie wyposażenie kabin. Block I był wariantem przejściowym. Zupełnie nowe wyposażenie oraz zmiany w strukturze płatowca zastosowano w wersji Block II, której pierwszy egzemplarz rozpoczął próby jesienią 2003 r. Główną zmianą było zastosowanie nowej stacji radiolokacyjnej Raytheon AN/APG-79 z anteną aktywną AESA (jednak z powodu przedłużających się prób AN/APG-79, pierwsze 135 egz. tej wersji, serii Lot 26, Lot 27, Lot 28, Lot 29, dostarczono z radarem AN/APG-73, zostaną one zmodyfikowane w trakcie eksploatacji), ulepszonej stacji zakłóceń AN/ALQ-214 i nowych pułapek holowanych AN/ALE-55.

Wiosną 2007 r. Boeing i US Navy opracowały kolejną konfigurację maszyny, zwaną roboczo Block II+ lub ”Ultra Hornet”, która otrzymała pełne wyposażenie i ukompletowanie wersji Block 2. Samoloty serii F/A-18E/F Block II+ jest jednym z najbardziej zaawansowanych klasycznych (nie stealth) samolotów bojowych. Planowane uzbrojenie ma wzbogacić się o pociski manewrujące Boeing SLAM-ER, przeciwokrętowe Boeing RGM-84 ”Harpoon” Block III i bomby małogabarytowe SDB.

Na początku maja 2009 r. Boeing poinformował o poszukiwaniu zagranicznych klientów na nowy wariant silnika General Electric F414 (nazwanym roboczo F414 EPE) o ciągu 120 kN z dopalaniem. Nowy silnik poprawi charakterystyki dynamiczne samolotu i wydłuży zasięg. Wersja ”Super Horneta” napędzana tym silnikiem prawdopodobnie oznaczona będzie Block III.

Do 104.2009 r. US Navy zamówiła 506 egz. F/A-18E/F (461 z nich będzie reprezentowało co najmniej pełny Block II z radarem AN/APG-79), z których dostarczono 388 egz.

W marcu 2007 r. rząd Australii podjął decyzję o zakupie 24 samolotów Boeing F/A-18F ”Super Hornet” Block 2, w celu zastąpienia samolotów General Dynamics F-111C/G. Jest to rozwiązanie przejściowe do momentu rozpoczęcia dostaw większych ilości samolotów Lockheed Martin F-35A ”Lightning II”. Połowa z zamówionych F/A-18F otrzyma rozbudowane okablowanie pozwalające na przebudowę na wersję walki radioelektronicznej EA-18G ”Growler”.

Boeing F/A-18F bierze udział w przetargach na samoloty wielozadaniowe w Brazylii, Indiach oraz Danii. Boeing stara się zainteresować swoją konstrukcją również inne kraje planujące zakupy nowych maszyn wielozadaniowych: Grecję, Malezję, Kuwejt oraz Kanadę.

We wrześniu 2003 r. firma Boeing otrzymała kontrakt na opracowanie wersji samolotu do walki elektronicznej EA-18G ”Growler”. Samolot został opracowany na bazie samolotu F/A-l8F Block II. Budowę pierwszego egzemplarza przedseryjnego rozpoczęto 22.10.2004 r. Pierwszy lot wykonał 15.08.2006 r. i był wykorzystywany do intensywnych prób. Wkrótce dołączył do niego drugi samolot przedseryjny. 25.10.2006 r. zakończyły się próby samolotów przedseryjnych na lotniskowcu. W 2007 r. dostarczono pierwsze trzy samoloty seryjne . Wstępna gotowość operacyjna miała być osiągnięta pod koniec 2009 r., a pierwsza jednostka wyposażona w EA-18G miała być utworzona w styczniu 2009 r. Plany zakładały zakup 85 maszyn. Do 2008 r. przyznano fundusze na 56 samolotów.

W Polsce.

W pierwszej połowie 1996 r. firma McDonnell Douglas złożyła ofertę dostawy dla Polskich Sił Powietrznych samolotów myśliwskich McDonnell Douglas F-18 ”Hornet”. W 1999 r. podczas salonu MSPO'99 w Kielcach firma Boeing zaoferowała dostawę samolotów F/A-18 w najnowszej wersji F/A-18E/F. Było to spowodowane faktem, że linia produkcyjna maszyn w wersji F/A-18EC/D została już zamknięta.

Konstrukcja:
Załoga: EA-18G- 2 osoby.

Uzbrojenie:
- F/A-18E/F- uzbrojenie podwieszane na 11 zaczepach. Pociski manewrujące Boeing SLAM-ER, pocciski przeciwokrętowe Boeing RGM-84 ”Harpoon” Block III i bomby małogabarytowe SDB,
- EA-18G- 2 pociski przeciwradiolokacyjne AGM-88 HARM, służące do niszczenia naziemnych stacji radiolokacyjnych. Do samoobrony samolot wykorzystuje 2 pociski powietrze-powietrze Raytheon AIM-120 AMRAAM podwieszone na węzłach pod wlotami powietrza do silników. Poza tym może być zastosowany zasobnik celowniczy ATFLIR.

Wyposażenie:
- F/A-18E/F Block 2- stacja radiolokacyjna AN/APG-79 AESA, bezwładnościowy system nawigacyjny sprzężony z odbiornikiem GPS nazywany Northrop Grumman ANAV, zasobnik celowniczy Raytheon AN/AAS-228 ATFLIR, celownik nahełmowy Vision System International JHMCS. System samoobrony Anders (później BAE Systems Information & Electronic Warfare Systems) IDECM (oznaczony w wojsku AN/ALO-124) integruje on urządzenie ostrzegające Raytheon AN/ALR-67(V)3 lub ALR-67(V)2, system ostrzegania przed odpalonymi pociskami MWS oraz steruje środkami przeciwdziałania, pasywnymi (wyrzutniki flar, dipoli i pułapek AN/ALE-47) i aktywnymi (jednorazowe nadajniki zakłócające POET lub GEN-X) oraz nadajnik zakłóceń aktywnych (AN/ALO-165 ASPJ lub ITT Industries AN/ALO-214), kierunkowe urządzenie zakłóceń w podczerwieni DIRCM, holowana pułapka radiolokacyjna Raytheon AN/ALE-50 lub BAE Systems Information & Electronic Warfare Systems AN/ALE-55 FOTD,
- EA-18G- podstawowa awionika podobna do F/A-18E/F. System walki radioelektronicznej składa się z systemów integralnych i podwieszanych. Najważniejsze systemy zabudowane w płatowcu: ALQ-218(v)2 służący do lokalizacji i określenia częstotliwości nadajników przeciwnika, ALQ-227 (v)1 do zakłócania komunikacji przeciwnika, MATT (Multi purpose Advanced Tactical Terminal) zapewniający łączność satelitarną, INCANS (Interference CANcellation System), zapewniający łączność w paśmie UHF podczas zakłócania nadajników przeciwnika. Na maksymalnie pięciu węzłach pod skrzydłami i kadłubem można podwieszać zasobniki taktycznego systemu zakłócającego ALQ-99.

Napęd- 2 silniki dwuprzepływowe:
- F/A-18E/F, EA-18G- General Dynamics F414-GE-400 o ciągu 62 kN i ciągu z dopalaniem 98 kN każdy.

Dane techniczne EA-18G (wg [6]):
Rozpiętość- 13,62 m, długość- 18,31 m, powierzchnia nośna- 46,45 m2.
Masa własna- 15 024 kg, masa max do lądowania na lotniskowcu- 21 773 kg, masa startowa max- 29 965 kg.
Prędkość max z podwieszeniami- 0,95 Ma, prędkość max bez podwieszeń- 1,8 Ma, zasięg do przebazowania- 3330 km, promień działania- 722 km.

Inne wersje:
Boeing (McDonnell Douglas) F/A-18 ”Hornet”

Galeria

  • Samolot walki radioelektronicznej Boeing EA-18G "Growler" w locie. (Źródło: U.S. Navy).

Źródło:

[1] Rybak E.F. Gruszczyński J. ”F/A-18E/F”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/1997.
[2] Kiński A., Brach J. ”MSPO'99”. Nowa Technika Wojskowa nr 10/1999.
[3] Fiszer M. Gruszczyński J. ”Boeing F/A-18E/F Block 2 Ultra Hornet”. Lotnictwo nr 5/2007.
[4] Pacholski Ł. ”Prezentacja australijskiego Super Horneta”. Nowa Technika Wojskowa nr 8/2009.
[5] Abraszek P. ”F/A-18 Super Hornet Block III nadchodzi”. Nowa Technika Wojskowa nr 6/2009.
[6] Abraszek P. ”Samolot walki elektronicznej EA-18G Growler”. Nowa Technika Wojskowa nr 8/2008.
blog comments powered by Disqus