Boeing 757, 1982
(Boeing 727-300, Boeing 7N7, C-32A)

Samolot komunikacyjny. USA.
Samolot komunikacyjny Boeing 757-200 (SP-FVR) linii lotniczych Fischer Air. (Źródło: Copyright Krzysztof Godlewski- ”airfoto.pl”).

Na początku 1978 r. Boeing przedstawił plany wyprodukowania trzech nowych zaawansowanych technologicznie samolotów komunikacyjnych- Boeing 757, Boeing 767 i Boeing 777. Inżynierowie Boeinga za najważniejsze uznali obniżenie kosztów eksploatacji, głównie dzięki niewielkiemu zużyciu paliwa. W pracach przyjęto założenie, że B 757 będzie samolotem wąskokadłubowym o średniej wielkości, głównie na amerykańskie trasy krajowe o krótkim i średnim zasięgu. Początkowo projektowano go jako przedłużoną wersję samolotu Boeing 727 (pierwotne oznaczenie Boeing 727-300, później zmienione na B 7N7), z trzema silnikami z tyłu kadłuba i usterzeniem w układzie litery T. Jednak, dzięki dostępności zespołów napędowych nowego typu, zdecydowano się na układ dwusilnikowy i zabudowanie ich w gondolach podskrzydłowych. Program projektowania i budowy B 757 był prowadzony równolegle z programem B 767, dzięki czemu przyjęto wiele identycznych rozwiązań, m.in. usterzenie i awionikę. Struktura B 757 oparta została o nowo opracowane stopy aluminium, kompozyty zbrojone włóknem węglowym i kevlar.

W sierpniu 1978 r. British Airways i Eastern Air Lines złożyły pierwsze zamówienia na B 757. Konsekwencją tego było rozpoczęcie 23.03.1979 r. prac projektowo-produkcyjnych nad B 757. Budowę pierwszego prototypu rozpoczęto 10.12.1979 r. i ukończono 13.01.1982 r. Pierwszy lot wykonał 18.02.1982 r. (wg [9]- 19.02.1982 r.). Pierwszych pięć wyprodukowanych Boeingów 757 wzięto udział w programie prób. Samoloty pierwszych wersji produkcyjnych B 757-200 (z powodu braku zainteresowania potencjalnych użytkowników prototyp najmniejszej wersji B 757-100 nigdy nie został zbudowany), były napędzane przez brytyjskie silniki Rolls-Royce RB211-535C, był to pierwszy w historii przypadek oblotu samolotu pasażerskiego Boeinga z nie amerykańskim silnikiem. Pierwsze maszyny B 757-200 przekazano liniom lotniczym Eastern Air Lines 22.12.1982 r. a British Airways 25.01.1983 r. Pierwszy samolot napędzany nowymi amerykańskimi silnikami turbowentylatorowymi Pratt & Whitney PW2037 odbył pierwszy lot 14.03.1984 r. Ogółem wykonano 913 samolotów wersji B 757-200. Była to podstawowa wersja pasażerska. Na bazie tej wersji powstała również wersja o wydłużonym zasięgu B 757-200ER, której pierwszy egzemplarz został przekazany w maju 1986 r. Miała być produkowana wersja samolotu Corporate / Executive B 77-52, oparta na konstrukcji B 757-200, z luksusowym wyposażeniem wnętrza jako samolot dyspozycyjny o specjalnym przeznaczeniu.

Produkcja samolotu B 757 jest w znacznym stopniu rozkooperowana: Boeing- keson skrzydła, stery, Hawker-De Havilland of Australia- żebra, Avco Aerostructures- środ­kowa część płata, Shorts of Northern Ireland- wewnętrzne segmenty klap, CASA (Hiszpania)- zewnętrzne segmenty klap, zakłady Boeinga w Renton- sloty oraz główna i środ­kową część kadłuba, Boeing Vertol- spływowe części skrzydeł, Grumman- spoilery, Heath Tecna- owiewki skrzydło- kadłub, Schweizer- końcówki skrzydeł, BMAC- przednia część kadłuba z kabiną załogi, LTV Aerospace- tylna część kadłuba, stateczniki.

W styczniu 1986 r. Boeing podjął prace nad samolotem towarowym B 757-200PF. Jego budowę zakończono 15.07.1987 r. a 13 sierpnia wykonał swój pierwszy lot. We wrześniu 1987 r. samolot został przekazany towarowym liniom lotniczym UPS Airlines. Zbudowano też wersję pasażersko-towarową, oznaczoną B 757-200M (znaną także jako B 757-200C). Samolot ma 123-148 miejsc pasażerskich, a w przedziale towarowym może pomieścić trzy standardowe kontenery. Pierwszy lot wykonał 15.07.1988 r. i został dostarczony dla linii lotniczych 15.09.1988 r. Samoloty w tej wersji zbudowano w bardzo ograniczonej liczbie.

W grudnia 1996 r. niemieckie linie lotnicze Condor Flugdienst złożyły zamówienie na przedłużoną wersję samolotu B 757-300. Budowę pierwszego samolotu w tej wersji zakończono 31.05.1998 r., a 2.08.1998 r. samolot wykonał pierwszy lot. W marcu 1999 r. został przekazany zamawiającej go niemieckiej linii lotniczej Condor. Ogółem wyprodukowano 55 egz. wersji B 757-300. Były one napędzane silnikami typu: Pratt & Whitney PW2040, PW2043 lub Rolls-Royce RB211-535E4. W związku ze wzrostem masy startowej konieczne było wzmocnienie podwozia i struktury płatowca oraz dodanie płozy ogonowej. Samolot ten był największą na świecie wąskokadłubową, dwusilnikową maszyną pasażerską, mogącą pomieścić 289 osób.

Pod koniec lat 1990-tych Boeing rozpoczął prace nad przebudową starszych typów samolotów pasażerskich do wersji cargo. Boeing Aeroplane Services w październiku 1999 r., podjął prace nad przebudową najstarszych maszyn pasażerskich typu B 757-200 do wersji towarowej B 757SF Special Freighter. Pierwsze tak przebudowane samoloty otrzymała linia lotnicza cargo DHL.

Na początku 2000 r. firma Boeing poinformowała o pracach prowadzonych nad wersją B 757-200ERX, o zasięgu wydłużonym do 10000 km. Przewidywano, że samolot ten, zabierający max 231 pasażerów, mógłby obsługiwać połączenia pomiędzy Europą i Ameryką Płn. lub Azją i Autralią.

Na bazie płatowca B 757-200 zbudowano 4 samoloty w wersji wojskowej do przewozu VIP oznaczone Boeing C-32A. Znajdują się w wyposażeniu US Air Force. Samoloty mają salon z luksusowym wyposażeniem dla jednego-czterech VIP-ów oraz 45 foteli w kabinie pasażerskiej, głównie dla członków delegacji i osób towarzyszących. Ponadto, na pokładzie znajdują się pomieszczenia konferencyjne i specjalne, wyposażone w systemy dowodzenia i łączności. W typowym locie operacyjnym załoga liczy do 16 osób, w tym: dwie czteroosobowe załogi lotnicze (piloci, nawigator, inżynier pokładowy) oraz specjaliści łączności specjalnej i stewardzi.

Ogółem zbudowano 1049 samolotów B 757, z tego 1048 samolotów seryjnych przekazano na potrzeby linii lotniczych: 913 egz. wersji B 757-200, 80 egz. wersji towarowej B 757-200PF, 55 wersji B 757-300. Ostatni egzemplarz seryjny B 757-200 został przekazany do użytku 27.04.2005 r. W 2005 r. ok. 1000 było użytkowanych w liniach lotniczych, w wyniku katastrof lub awarii uległo zniszczeniu 8 samolotów (dwa zostały użyte w zamachu terrorystycznym 11.09.2001 r. na wieże WTC w Nowym Jorku). Boeingi 757 były bardzo lubiane przez załogi latające, jako bardzo łatwe w pilotażu i niezawodne. B 757-200 był samolotem szczególnie popularnym wśród linii amerykańskich, na rynku europejskim natomiast nie był on popularny ze względu na zbyt duży zasięg. Najliczniejszą ich flotę posiadają linie amerykańskie: American Airlines (126 szt.), Delta Air Lines (116 szt.), United Airlines (98 szt.). Ponieważ samoloty B 757 mają przed sobą jeszcze kilkanaście lat eksploatacji, Boeing opracował projekt modernizacji skrzydła, polegający na zabudowie na końcach skrzydeł winglet. Zmniejszają one opór indukowany skrzydeł co wpływa na poprawę własności lotnych w fazie startu i lądowania i przekłada się na mniejsze zużycie paliwa.

W Polsce.

Od 1992 r. w PZL Mielec produkowane były drzwi pasażerskie do samolotu Boeing-757. Z czasem polska wytwórnia stała się ich jedynym dostawcą. W latach 1992-2004 wyprodukowano około 3 tys. różnych drzwi do samolotów Boeing, które zostały zabudowane na ok. 500 maszynach. Następnie zawarto nowy kontrakt, zgodnie z którym mielecka wytwórnia miała wyłączność na dostawy do nich części zamiennych.

Od 2005 r. dwa samoloty Boeing 757-200 (SP-FVP,SP-FVR) użytkowane były przez linię lotniczą Fischer Air Polska. W połowie października 2006 r. oba wyrejestrowane i zwrócone leasingodawcy. Po kilku tygodniach, po odzyskaniu płynności finansowej i zmianie nazwy firmy na Prima Charter, ponownie jeden z nich został zarejestrowany (SP-FVR), kolejne dwie maszyny tego typu miały pojawić się w 2007 r., w 2008 r. flota linii miała powiększyć się do pięciu samolotów, a w 2009 r.- do siedmiu. Jednak w 2008 r. Prima Charter zwrócił leasingodawcy swego Boeinga 757-200 (SP-FVR).

Twórca Air Italy- Giuseppe Gentile zapowiedział utworzenie w listopadzie 2007 r. spółki Air Italy Polska. Nowy przewoźnik miał wykonywać loty czarterowe dwoma samolotami Boeing 757-200.

Konstrukcja:
Dolnopłat o konstrukcji mieszanej: metalowej z wykorzystaniem kompozytów zbrojonych włóknem węglowym i kevlarem. Załoga- 2 osoby, pasażerów- B 757-200- 178-228 (wg [9]- 135-231, max- 239), B 757-200M- 123-148, B 757-200ERX- max 231, B 757-300- 243- 280 (wg [9]- max 279 lub 289).
Płat o obrysie dwutrapezowym z poszerze­niem między silnikami a kadłubem, profil nadkrytyczny Boeing, skos 25° w 25% cię­ciwy, wznios 5°, kąt zaklinowania 3°12'. Konstrukcja dwuczęściowa, dwudźwigarowa, fail safe. Keson międzydźwigarowy metalowy, mieszczą się w nim integralne zbiorniki paliwowe. Część noskowa i spły­wowa skrzydła kompozytowa przekładko­wa. Na całej rozpiętości noska znajduje się 10 segmentów slotów. Lotki na cały zakres prędkości eksploatacyjnych są kon­strukcją przekładkową z kompozytu gra­fitowego. Klapy złożone z czterech segmen­tów są dwuszczelinowe, konstrukcja klap podobna do konstrukcji lotek. Osiem se­gmentów spoilerów umieszczonych jest na górnej powierzchni skrzydła, konstrukcja spoilerów przekładkowa z kompozytu gra­fitowego. Owiewki przejścia skrzydło- kadłub wykonane z kompozytu grafitowo- kevlarowego, podobnie jak końcówki skrzydła. Pod skrzydłami umieszczone są pylony- wsporniki silników. W noskach skrzydeł instalacja przeciwoblodzeniowa.
Kadłub o przekroju złożonym z wycinków okręgów. Konstrukcja półskorupowa meta­lowa fail safe. W konstrukcji wykorzysta­no ten sam przekrój i podobną konstruk­cję segmentów kadłuba jak w samolocie Boeing B-727. Przód kadłuba osłonięty di­elektryczną kopułą mieści radar meteoro­logiczny i nawigacyjny. Za przednia szczel­ną wręgą znajduje się wnęka podwozia przedniego, dalej za nią-  bagażnik przed­ni. Bagażnik przedni oddzielony od tylnego przez strukturę środkowej części skrzydła.. Na gór­nym pokładzie znajduje się kabina załogi i kabina pasażerska wraz z pomieszczenia­mi gospodarczymi, korytarzykami wejścio­wymi i toaletami. Wersja luksusowa Corporate ma kilka pomieszczeń o różnym przezna­czeniu. Tylna, nieciśnieniowa część kadłu­ba ma kształt zbliżony do stożkowego, w jej zakończeniu jest umieszczony pomocni­czy zespół napędowy APU.
Usterzenie klasyczne, obrysy usterzeń trapezowe, oba usterzenia skośne, kąt za­klinowania usterzenia poziomego zmienny. Konstrukcja mieszana: trójdźwigarowa struktura stateczników metalowa, stery o konstrukcji kompozytowej, przekładkowe z kompozytu grafitowego na kompozytowym szkielecie.
Podwozie trójzespołowe, chowane w locie. Koła podwozia przedniego zdwojone, na podwoziach głównych wózki czterokołowe.

Wyposażenie:
- B 757-200- radar meteorologiczny, pi­lot automatyczny Collins FCS-700, zinte­growany wskaźnik oscyloskopowy EFIS-700, zespół sygnalizacyjny awarii EICAS, RMI-743, RDMI, system nawigacyjny Honey­well z żyroskopem laserowym, komputer sterowania lotem FMCS, komputer danych cyfrowych DADC Sperry. W samolotach przeznaczonych dla odbiorców europejskich- awionika firmy Bendix.
Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, klimatyzacyjna, przeciwoblodzeniowa.

Napęd- 2 silniki turbowentylatorowe:
- B 757-200- Rolls-Royce RB211-535C o ciągu 166,35 kN każdy lub Pratt & Whitney PW2037 o ciągu 178,26 kN każdy (wg [9]- Rolls-Royce RB211-535E4/E4B o ciągu 178,4 kN każdy lub Pratt & Whitney PW2037 o ciągu 169,9 kN każdy). Pomoc­niczy zespół napędowy APU Garrett GTCP 331-200,
- B 757-300- Pratt & Whitney PW2040, Pratt & Whitney PW2043 o ciągu 191,5 kN każdy lub Rolls-Royce RB211-535E4B o ciągu 191,7 kN każdy.

Dane techniczne B 757-200 (wg [8]):
Rozpiętość- 38,05 m, długość- 47,32 m, wysokość- 13,6 (wg [9]- 13,56) m, powierzchnia nośna- (wg [9]- 185,25) m2.
Masa własna- 58 400 (wg [9]- 57 975) kg, ładunek płatny max- 25 900 kg, masa startowa max- 115 700 (wg [9]- 108 860) kg.
Prędkość max- 935 (wg [9]- 928) km/h, prędkość podróżna- 0,8 Ma, pułap max- 12800 (wg [9]- 11810) m, zasięg max- 7400 (wg [9]- 4758) km.

Dane techniczne B 757-300 (wg [8]):
Rozpiętość- 38,05 m, długość- 54,43 m, wysokość- 13,6 (wg [9]- 13,56) m, powierzchnia nośna- (wg [9]- 185,25) m2.
Masa własna- 63 300 (wg [9]- 64 590) kg, ładunek płatny max- 31 600 kg, masa startowa max- 123 800 (wg [9]- 122 470) kg.
Prędkość max- 935 (wg [9]- 928) km/h, prędkość podróżna- 0,8 Ma, pułap max- 12500 (wg [9]- 10485) m, zasięg max- 6300 (wg [9]- 10485) km.

Dane techniczne C-32A (wg [8]):
Masa startowa max- 113410 kg.
Zasięg-7400 km.

Galeria

  • Boeing 757-200, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 5/1988).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] Liwiński J. ”PrimaCharter- reaktywowany FischerAir”. Lotnictwo nr 2/2007.
[4] Liwiński J. ”Co lata na polskim niebie, rejestr 2007”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2007.
[5] Petrykowski M. ”Plany Prima Charter”. Lotnictwo nr 4/2007.
[6] ”Air Italy Polska?”. Lotnictwo nr 6/2007.
[7] ”Drzwi do Boeinga 757 z Mielca”. Lotnictwo nr 6/2005.
[8] Liwiński J. ”Boeing 757 - finał produkcji seryjnej”. Lotnictwo nr 8/2005.
[9] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[10] Liwiński J. ”Wielkie wykreślanie w 2008”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2009.
[11] T.M. "Boeing B-757". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 5/1988.
blog comments powered by Disqus