McDonnell Douglas A-4 "Skyhawk", 1954
(TA-4, "Ajit")
Wojna w Korei (1950-1953) wykazała, że era bojowych samolotów śmigłowych zbliża się ku końcowi i potrzebny jest lekki odrzutowy samolot szturmowy do bezpośredniego wsparcia wojsk lądowych i marynarki wojennej. Po jej zakończeniu US Navy i US Marine Corps opracowały wymagania dla nowego pokładowego samolotu szturmowego. Jego przeznaczeniom miało być atakowanie celów naziemnych i nawodnych oraz taktyczne wsparcie wojsk lądowych z stosowaniem uzbrojenia klasycznego i jądrowego. Miał to być lekki, jednosilnikowy, jednomiejscowy samolot przystosowany do bazowania na lotniskowcach. Ponadto powinien wyróżniać się prostą konstrukcją, łatwą obsługą, niskim kosztem produkcji.
W oparciu o te wymagania rozpisano konkurs na nowy odrzutowy samolot szturmowy dla US Navy. Kontrakt na opracowanie nowego samolotu szturmowego firma Douglas Aircraft Company otrzymała w czerwcu 1952 r. Kierownictwo zespołu konstrukcyjnego objął Edward Heinemann. Projekt koncepcyjny samolotu E. Heinemann opracował już w 1950 r., a jego makietę pokazano po raz pierwszy w lutym 1952 r. Przedstawione dane techniczne samolotu zaskoczyły przedstawicieli US Navy. Były one, w stosunku do opracowanych wymagań, rewelacyjne pod względem rozwiązań technicznych i charakterystyk.
W 1953 r. firma otrzymała zamówienie na 20 samolotów. Montaż prototypu rozpoczęto we wrześniu 1953 r. Pierwszy lot samolotu, oznaczonego XA4D-1 (później XA-4A), odbył się 22.06.1954 r. Prototyp był napędzany silnikiem odrzutowym Wright J65-W-2. Na samolocie tym został ustanowiony rekord prędkości na obwodzie zamkniętym 500 km. osiągając średnią prędkość 1118 km/h. Łącznie do prób w locie przeznaczono 12 samolotów A-4.
Zachęcające wyniki badań prototypów spowodowały podjecie decyzji o rozpoczęciu produkcji samolotu, któremu nadano oficjalnie nazwę "Skyhawk". W ciągu trwającej 25 lat produkcji samolotu opracowano kilkanaście wersji:
- A4D-1 (od 1962 r. oznaczona jako A-4A)- wstępna wersja produkcyjna samolotu, napędzana silnikiem Wright J65-W-4 o ciągu 34,27 kN. Była konstrukcyjnie zbliżona do dwóch pierwszych prototypów XA4D-1. Wyprodukowano 166 egz. W czasie eksploatacji wymieniono silniki na mocniejsze o ciągu 37,82 daN,
- A4D-2 (A-4B)- otrzymała ulepszony system nawigacyjny z komputerem, nowe wyposażenie bombowe, została przystosowana do przenoszenia kierowanych pocisków rakietowych powietrze-ziemia "Bullpup". Zamontowano instalację do uzupełniania paliwa w locie, skrócono przód (nos) kadłuba oraz zamontowano silnik Wright J65-W-18A o ciągu 34,27 kN. Pierwszy samolot został oblatany 26.03.1956 r. Wyprodukowano 524 egz. tej wersji. W czasie eksploatacji samolotów silniki wymieniono na nowe o większym ciągu- 37,82 kN. Część samolotów A-4B wycofanych z US Navy, wyremontowano i sprzedano Argentynie (66 egz.), Singapurowi (40 egz.) i Tajlandii (30 egz.),
- TA-4B- nieuzbrojony, treningowy wariant samolotu A-4B,
- A4D-2N (A-4C)- wersja z wydłużonym przodem dla dodatkowego wyposażenia pilotażowo-nawigacyjnego, zapewniającego użytkowanie jej w każdych warunkach pogodowych, Ponadto zamontowano w niej nowego pilota automatycznego, nowe wyposażenie do bombardowania z małych wysokości, stację radiolokacyjną, wskaźnik kąta natarcia. Pierwszy samolot tej wersji oblatano 21.08.1958 r., a dostawy rozpoczęto w grudniu 1959 r. Do grudnia 1962 r. zbudowano 638 egz., które stopniowo wyposażono w silniki o zwiększonym ciągu,
- A4D-3 (A-4D)- wersja z silnikiem J52-P-2. Zamówiono 4 egz. Program ostatecznie został anulowany,
- A4D-5 (A-4E)- w tej wersji zwiększono masę podwieszanego uzbrojenia i wydłużono zasięg, głównie dzięki zastosowaniu turbinowego silnika odrzutowego Pratt-Whitney J52-P-6A o ciągu startowym 37,82 kN. Samolot otrzymał rakietowy fotel wyrzucany oraz 4 węzły podwieszania uzbrojenia pod skrzydłami i jeden pod kadłubem o łącznym udźwigu uzbrojenia 3720 kg. A4D-5 wyposażono w system automatycznego zrzucania bomb z małych wysokości TPG-70. Ten system umożliwiał zrzucanie bomb w dzień i w nocy na komendę z naziemnej stacji radiolokacyjnej naprowadzania samolotu, bez udziału pilota. Pierwszy samolot tej wersji został oblatany 12.07.1961 r., dostawy dla US Navy rozpoczęły się w listopadzie 1962 r. Zbudowano ogółem 499 egz., z których 43 dostarczono do Izraela. W 1980 r. 14 A-4E i 2 TA-4 odkupiło od Izraela lotnictwo Indonezji,
- TA-4E- pierwotne oznaczenie prototypów wersji TA-4F,
- A-4F- wersja bombowa napędzana silnikiem J52-P-8A o ciągu startowym 41,37 kN. Otrzymała nowe spojlery na skrzydłach skracające dobieg, sterowaną przednią goleń podwozia, fotel wyrzucany typu "zero-zero", unowocześnioną elektronikę, opancerzenie kabiny pilota chroniące przed pociskami z broni małokalibrowej i odłamkami pocisków artylerii przeciwlotniczej. Oblot prototypu odbył się 31.08.1966 r. Dostawy dla US Navy rozpoczęto 20.06.1967 r. i zakończono po zbudowaniu 146 egz.,
- TA-4F- dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa budowana dla US Navy. Kadłub wydłużono o 0,71 m. Uzbrojenie jak w wersji A-4F. Usunięto niektóre elementy wyposażenia elektronicznego. Prototyp został oblatany 30.06.1965 r., dostawy rozpoczęto w 1966 r. Zbudowano 239 egz. TA-4F jako jedyne samoloty dwumiejscowe były używane w działaniach bojowych w Wietnamie od 1967 r.,
- A-4G- podobna do wersji A-4F, zamówiona przez australijską marynarkę wojenną. Przystosowany do przenoszenia kierowanych pocisków rakietowych powietrze-powietrze AIM-9 "Sidewinder". Pierwszy, z 8 zamówionych samolotów, dostarczono w lipcu 1967 r. W 1982 r. wszystkie samoloty odsprzedano Nowej Zelandii,
- TA-4G- wariant szkolno-treningowy, odpowiednik A-4G dla Royal Australian Navy. Wyprodukowano 2 egz.,
- A-4H- wersja opracowana na zamówienie Izraela. Zbudowano 48 egz. w latach 1967-1968 i następnie dalszych 60 egz. (wg [3]- zbudowano łącznie 90 egz.). Samoloty wyposażone w automatyczne urządzenia ARBS do bombardowania i spadochron hamujący. Otrzymały zmieniony kształt statecznika pionowego. Dostawy zostały zakończone w 1972 r.,
- TA-4H- dwumiejscowa, szkolno-treningowa odmiana wersji A-4H dla Izraela. Dostarczono 10 egz.,
- TA-4J- dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa zamówiona przez ośrodek szkolenia lotniczego US Navy, ze znacznie zredukowanym wyposażeniem pokładowym i uzbrojeniem. Standardowo samolot był wyposażony w silnik J52-P-6. Prototyp oblatany w maju 1968 (wg [3]- 1969) r. Pierwsze 4 samoloty dostarczono już w czerwcu 1968 r. Wyprodukowano 291 egz.,
- A-4K- wersja podobna do A-4F zamówiona przez Siły Powietrzne Nowej Zelandii. Samoloty tej wersji otrzymały inne wyposażenie radiowe i spadochron hamujący. Od 1970 r. Nowa Zelandia posiadała w uzbrojeniu 17 egz. A-4K oraz 5 szkolno-bojowych TA-4K (wg [3]- zamówiono 10 egz.). W skład ich uzbrojenia wchodziły 4 kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze pod skrzydłami lub kierowane pociski rakietowe AGM-65 "Maverick" i AIM-9"Sidewinder", kierowane bomby Paveway z laserowym układem kierowania oraz zasobnik ze specjalną aparaturą pod kadłubem,
- A-4KU- oznaczenie 30 samolotów wyeksportowanych do Kuwejtu. Początek dostaw- wiosna 1977 r. Była to z niewielkimi zmianami wersja A-4M. Kuwejt zamówił również 6 szkolno-treningowych samolotów TA-4KU,
- A-4L- unowocześniona wersja A-4C z udoskonalonym silnikiem o zwiększonym ciągu, skomputeryzowanym systemem bombardowania i nowoczesną elektroniką. Dostawy dla US Navy Reserve rozpoczęły się w grudniu 1969 r. W połowie 1981 r. Królewskie Siły Powietrzne Malezji odkupiły od US Navy 88 egz. A-4C i A-4L,
- A-4M "Skyhawk II"- wersja dla US Marine Corps zbliżone do wersji A-4F ale wyposażona w silnik o ciągu startowym 49,83 kN i spadochron hamujący o średnicy 4.88 m. Większy ciąg silnika przyczynił się do zwiększenia manewrowości samolotu, wzrostu prędkości wznoszenia i przyspieszeń oraz wskutek tego okresu przeżywalności A-4M w akcjach bojowych. W samolocie wprowadzono również szereg innych zmian konstrukcyjnych. Pierwszy z dwóch prototypów został oblatany 10.04.1970 r. Dostawy rozpoczęły w listopadzie 1970 r. Zbudowano 158 (wg [3]- 162) egz.,
- A-4N "Skyhawk II"- eksportowa wersja lekkiego samolotu szturmowego będąca zmodernizowaną wersją A-4M, oblatana 8.06.1972 r. Przeznaczona dla Izraela. Wyprodukowano 117 egz.,
- A-4P- oznaczenie nadane 50 samolotom A-4B sprzedanych przez US Navy Argentyńskim Siłom Powietrznym (Fuerza Aerea Argentina),
- A-4Q- oznaczenie nadane 16 samolotom A-4B sprzedanym przez US Navy Lotnictwu Argentyńskiej Marynarki Wojennej. Zostały one użyte bojowo przeciwko siłom brytyjskim w wojnie o Falklandy w 1982 r. Wyrządziły one stosunkowo niewielkie szkody siłom brytyjskim, ze względu na duże oddalenie od swoich baz i w związku z tym mniejszą masą uzbrojenia. W konflikcie Argentyńczycy stracili 20 samolotów "Skyhawk",
- A-4PTM- samolot szkolno-treningowy lotnictwa Malezji. Modernizację wykonała firma Grumman. Dostarczono 6 egz.,
- A-4S- oznaczenie 40 samolotów A-4B wycofanych z US Navy i dostarczonych dla lotnictwa wojskowego Singapuru. Modernizacji samolotów dokonała firma Lockheed Aircraft Service (wg [2]- samoloty wg wzoru amerykańskiego modernizowano w Singapurze). W ich konstrukcji i wyposażeniu wprowadzono ponad 100 zmian. Powiększono w nich m.in. nosową część kadłuba, wprowadzono spojlery i spadochron hamujący, prawie całkowicie wymieniono wyposażenie radiowe i elektroniczne, zastąpiono amerykańskie działka kal. 20 mm brytyjskimi działkami Aden kal. 30 mm. Silnik Curtiss-Wright J65-W-1 6A o ciągu 34,25 kN zastąpiono nowszym J65-W-20 o ciągu 37,4 kN. Pierwszy lot odbył się 14.07.1973 r. Ostatni samolot przekazano siłom zbrojnym Singapuru w listopadzie 1975 r. A-4S weszły na wyposażenie dwóch dywizjonów myśliwsko-bombowych w bazie Changi w Singapurze,
- TA-4S- dwumiejscowe szkolno-bojowe samoloty dostarczone do Singapuru. Pierwszy lot samolotu TA-4S odbył się na początku 1975 r.,
- A-4Y- unowocześniona wersja samolotu A-4M dla Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych, wyposażona w bardziej nowoczesny wskaźnik przezierny na przednioj szybie i nowoczesne wyposażenie zwiększające skuteczność bombardowania, przekonstruowano podwozie w celu zwiększenia dopuszczalnej masy samolotu do lądowania na pokładzie lotniskowca. Aparaturę do sterowania zrzutem bomb firmy Hughes montowano jako wyposażenie standardowe,
- A-4E "Mongoose"- nazwa nadana 4 egz. A-4E z silnikami J52-P-8 używanym przez US Navy w celu symulowania nowoczesnych radzieckich samolotów myśliwskich,
- OA-4M- samolot wysuniętej obserwacji przestrzeni powietrznej dla US Marinę Corps, przebudowany z TA-4F. Modyfikacji 23 egz. dokonały zakłady Naval Air Rework Facility. Awionika i systemy uzbrojenia zbliżone do zastosowanych w A-4M. Pierwszy OA-4M rozpoczął loty próbne w lipcu 1978 r. Wprowadzony do eksploatacji jesienią 1979 r.,
- A-4/F404- W połowie lat 1980-tych w eksploatacji znajdowało się ok. 1400 samolotów A-4 "Skyhawk", mających jeszcze długi resurs techniczny płatowca. Opracowano więc program modernizacji samolotów. Firma General Elektric zaproponowała turbinowy silnik dwuprzepływowy F404-GE-100D bez dopalacza o ciągu startowym 48,8 kN (4974 kG). Oblot samolotu A-4/F404 nastąpił we wrześniu 1986 r., próby kwalifikacyjne zakończono w lipcu 1987 r., a dostawy unowocześnionych samolotów rozpoczęto w grudniu 1987 r. Dzięki nowemu silnikowi zwiększyły się: prędkość wznoszenia samolotu, przyspieszenia, prędkość lotu oraz jego własności manewrowe,
- A-4SU "Super Skyhawk"- modernizacja samolotów przeprowadzona w Singapurze w firmie SAE (Singapure Aerospace). Samoloty otrzymały silnik F404, nowy wskaźnik przezierny (HUD), komputer nawigacyjny, bezwładnościowy laserowy układ nawigacyjny, centralę danych aerodynamicznych, podświetlacz laserowy "Pave Penny" w podwieszanym zasobniku oraz nową stację radiolokacyjną APG-66. Samoloty mogły przenosić pociski powietrze-powietrze AIM-9L "Sidewinder", powietrze-ziemia AMG-65 "Maverick" i bomby kierowane GBU-16. Pierwszy unowocześniony singapurski A-4 oblatano we wrześniu 1986 r. Modernizację samolotów rozpoczęto w 1987 r., dostawy rozpoczęły się na początku 1991 r. Modernizacją objęto 52 samoloty A-4S i TA-4S. Do działań w nocy przewidziano zamontowanie aparatury na podczerwień do obserwacji przedniej półsfery (FLIR), a na hełmie pilota- przyrządów nocnego widzenia. W 20 innych samolotach dokonano głębszej modernizacji, wyposażając je we wskaźnik przezierny (HUD) firmy GEC-Marconi Avionics, komputer pokładowy, nawigacyjny system pokładowy firmy Litton, centralę danych aerodynamicznych firmy Garret oraz podwieszany zasobnik z wykrywaczem laserowym,
- A-4AR (A-4A-AR)- lotnictwo wojskowe Argentyny zawarło porozumienie dotyczące modernizacji 36 samolotów A-4M z amerykańską firmą Lockheed Aircraft Service (LASC). W samolotach zamontowano nowoczesną stację radiolokacyjną ARG-1, nowy system celowniczo-nawigacyjny, wskaźnik przezierny oraz niektóre elementy wyposażenia. Zmodyfikowane jednomiejscowe samoloty A-4M otrzymały oznaczenie A-4AR, a dwumiejscowe A-4A-AR. Dostawa zmodernizowanych samolotów przez firmę LASC rozpoczęła się w 1997 r. 18 samolotów A-4M miała unowocześnić firma LASC, a modernizację drugiej partii składającej się również z 18 A-4M miał przeprowadzić przemysł argentyński.
Mc Donnell Douglas A-4 "Skyhawk" był jednym z najdłużej produkowanych samolotów- produkcja seryjna trwała nieprzerwanie od 1954 do 1979 r. Ostatni, 2960 samolot A-4 został przekazany 27.02.1979 r. 2405 egz. wykonano w wersjach szturmowych, a 555 w wersjach szkolno-treningowych.
W czasie wojny w Wietnamie uczestniczyło kilkaset samolotów A-4 różnych wersji. Samoloty były używane przez US Navy i US Marine Corps działające z lotniskowców, a także jednostki lotnictwa amerykańskiego, działające z baz lądowych. Działania bojowe przeciw siłom Wietnamu Północnego w początkowym okresie wykazały, że samolot ten jest stosunkowo odporny na uszkodzenia pochodzące przede wszystkim od pocisków artylerii przeciwlotniczej. Duża zwrotność samolotu pozwalała mu prowadzić walkę z wietnamskimi myśliwcami MiG-17 i zestrzelić kilka maszyn tego typu ogniem z działek pokładowych. Jednakże jednosilnikowy A-4 z minimalną rezerwacją układów i instalacji okazał się w sumie samolotem o małej trwałości bojowej i został w dużym stopniu zastąpiony pod koniec wojny bardziej odpornym na ogień samolotem szturmowym LTV A-7 "Corsair II".
Samoloty A-4 ”Skyhawk” używane były również w lotnictwie wojskowym:
- Argentyny,
- Australii,
- Brazylii- pod koniec 1997 r. Brazylia rozpoczęła negocjacjo z Kuwejtem w sprawie odkupienia 23 samolotów A-4, w tym 3 TA-4KU, w celu wyposażenia swojego lotniskowca,
- Indonezji,
- Iraku- po napaści Iraku na Kuwejt w 1990 r. część samolotów prawdopodobnie przejęli Irakijczycy,
- Izraela- dostarczono łącznie ok. 355 egz. A-4, które w Izraelu otrzymały nazwę ”Ajit”. W 1966 r. zamówiono pierwsze 48 samolotów A-4H. Dostawy zostały opóźnione z powodu embarga wprowadzonego po wojnie sześciodniowej, pierwsze maszyny dostarczono dopiero w 1968 r. Potem kontrakt rozszerzono do 90 samolotów. Równocześnie zamówiono 10 samolotów szkolno-bojowych TA-4H. Począwszy od 1972 r. rozpoczęły się dostawy samolotów szturmowych A-4N, których do końca 1976 r. dostarczono 117. Dalsze dostawy służyły uzupełnieniu strat poniesionych w wojnie na wyczerpanie i wojnie Jom Kippur. Pomiędzy lutym 1971 r. a połową 1973 r. z nadwyżek US Navy przekazano ok. 65 samolotów A-4E, TA-4F i TA-4J. Po wojnie Jom Kippur do Izraela skierowano kolejną partię używanych Skyhawków z US Navy i US Marines- 30 samolotów A-4E i 13 A-4F, trafiło tam też 15-20 TA-4J(H) w 1973 i 1974 r. Kolejne TA-4J dostarczono w latach 1992 i 1994, ale te maszyny posłużyły już wyłącznie jako źródło części zamiennych. W 2009 r. w uzbrojeniu pozostawało 44 głęboko zmodernizowanych samolotów wersji A-4N i TA-4H/J, które służyły do zaawansowanego treningu taktyczno-bojowego pilotów. Samoloty A-4 wzięły udział w wojnie z Egiptem w 1973 r. Zadały one znaczne straty wojskom egipskim, w tym wojskom pancernym, ale sporo samolotów zostało zestrzelonych. Były one stosunkowo łatwymi celami dla arabskich MiG-21 oraz radzieckich rakietowych i artyleryjskich zestawów przeciwlotniczych Kub i Sziłka. Izraelski przemysł lotniczy przeprowadził unowocześnienie A-4 obejmujące m.in. przedłużenie żywotności, zamontowanie dwóch dodatkowych węzłów uzbrojenia pod skrzydłami (po jednym pod każdym), spadochronu hamującego pod usterzeniem, działka kal. 30 mm, bogatszego wyposażenia, wyrzutni pułapek przeciwradiolokacyjnych i na podczerwień pod usterzeniem poziomym. Samoloty A-4 ”Skyhawk” lotnictwa Izraela zostały głęboko zmodernizowane i przystosowane do zaawansowanego treningu taktyczno-bojowego pilotów. W latach 2000-2002 wyposażono je w system ACE-II, umożliwiający realistyczną symulację walk powietrznych oraz ich dokładną analizę po wykonaniu misji. Udane wykorzystanie systemu ACE-II skłoniło decydentów do podjęcia decyzji o przeprowadzeniu poważniejszej modernizacji wszystkich A-4 które nadal pozostawały w służbie (wersje A-4N, TA-4H/J). Po modernizacji otrzymały one oznaczenie ”Ajit M”. Prace zrealizowały firmy Israel Aircraft Industries i RADA. Pierwszy prototyp wersji ”Ajit M” został oblatany w grudniu 2004 r. a modernizację wytypowanych do tego celu maszyn zakończono w 2008 r. Program był kontynuowany, ponieważ napłynęły zamówienia na modernizację ”Skyhawków” dla różnych użytkowników prywatnych, np. koncernu BAE Systems, który wykorzystuje je do holowania celów powietrznych,
- Kuwejtu,
- Malezji,
- Nową Zelandii,
- Singapuru.
W Polsce.
W 2005 r. powstała w Polsce koncepcja powołania Międzynarodowego Ośrodka Szkolenia Lotniczego (MOSL) na bazie Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Spotkało się to z dużym zainteresowaniem wśród wielu wiodących na światowym rynku przemysłu lotniczego firm, które zaoferowały dostawę sprzętu lotniczego. Wpłynęły oferty na dostawę samolotów: KAI Lockheed Martin T-50 ”Golden Eagle”, BAe Systems ”Hawk”, Alenia Aermacchi M-346, Aero L-159, Northrop F-5 oraz McDonnell Douglas A-4 ”Skyhawk”.
Samoloty A-4 ”Skyhawk” były oferowane przez firmę Advanced Training Systems International.
Konstrukcja:
Jedno- lub dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła całkowicie metalowe, trójdźwigarowe, o obrysie trójkątnym i kącie skosu krawędzi natarcia 33°. Pokrycie skrzydła wykonano z jednego arkusza. Na krawędzi natarcia na znacznej jej długości znajduje się automatycznie działający slot. Na krawędzi spływu rozmieszczono metalowe lotki i szczelinowe klapy. Na górnej powierzchni skrzydła w okolicy klap znajdują się przerywacze opływu (spojlery). Pod każdym skrzydłem znajdują się dwa węzły mocowania uzbrojenia.
Kadłub konstrukcji półskorupowej, całkowicie metalowy, składa się z dwóch części: przedniej i tylnej. Kabina zakryta, opancerzona, ciśnieniowa, klimatyzowana wyposażona w fotel wyrzucany. Tylna część kadłuba jest odłączana w celu ułatwienia dostępu do silnika. Po bokach tylnej części kadłuba znajdują się hamulce aerodynamiczne, a pod kadłubem zamontowany jest hak hamulcowy. Z tylu kadłuba, po obu jego stronach, umieszczone są zaczepy do montowania rakietowych przyspieszaczy startowych (JATO),
Usterzenie klasyczne, metalowe, składa się z usterzenia pionowego i poziomego. Statecznik pionowy i poziomy konstrukcji dwudźwigarowej, ster kierunku i wysokości- jednodźwigarowe,
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie:
- A-4M- 2 stałe działka Colt Mk.12 kal. 20 mm. Uzbrojenie zewnętrzne podwiesza się na 5 węzłach, mogą to być: 2 pociski powietrze-powietrze AIM-9 "Sidewinder", niekierowane pociski rakietowe Zuni kal. 127 mm. po 5 szt. w zasobniku wyrzutni LAU-10A, bomby klasyczne przeważnie Mk. 83 o masie 454 kg, kasetowe lub hamowane Snakeye (227 kg), kierowane pociski rakietowe powietrze-ziemia AGM-12 "Bullpup" lub AGM-65 "Maverick". Zamiast bomb mogą być używane torpedy. W celu wzmocnienia uzbrojenia artyleryjskiego pod skrzydłami mogą być zamontowane zasobniki z działkami. Masa max uzbrojenia podwieszanego wynosi 4538 kg.
Wyposażenie: stacja radiolokacyjna Westinghouse Aerospace WX-50, automatyczny system sterowania lotem AFCS firmy Bendix, wskaźnik przezierny na przedniej szybie kabiny pilota (HUD) firmy Marconi-Elliolt, stacja radiolokacyjna APG-53, dopplerowski system nawigacyjny, komputer nawigacyjny, radiostacje nadawczo-odbiorcze, radiowysokościomierz, radioelektroniczne urządzenia zakłócające, krótkofalowy system nawigacji bliskiego zasięgu TACAN, urządzenie identyfikacyjne IFF (swój-obcy), radionamiernik, wskaźnik kąta natarcia firmy Douglas, elektroniczne urządzenia do zakłócania nieprzyjacielskich stacji radiolokacyjnych.
Instalacje: hydrauliczna, elektryczna.
Silnik- odrzutowy:
- XA4D-1- Wright J65-W-2,
- A-4A- Wright J65-W-4 o ciągu 34,27 kN (3495 kG),
- A-4B- Wright J65-W-18A o ciągu 34,27 kN (3495 kG),
- wg [2]- wersje samolotów A-4A. A-4B i A-4C były napędzane silnikiem Curtiss Wright J65-W-16A o ciągu do 34,72 kN (3540 kG),
- A-4E- Pratt-Whitney J52-P-6A o ciągu startowym 37,82 kN (3857 kG),
- A-4F- Pratt-Whitney J52-P-8A o ciągu startowym 41,37 kN (4218 kG),
- A-4M- Pratt-Whitney J52-P-8A o ciągu max 49,8 kN (5078 kG),
- A-4SU- General Electric F-404-GE-100 o ciągu max 48,8 kN (4976 kG).
Dane techniczne (wg [4]):
Parametr |
Jednostka |
A-4A |
A-4E |
A-4F |
TA-4F |
A-4M |
A-4SU |
Rozpiętość |
m |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
Długość |
m |
11,91 |
12,27 |
12,27 |
12,98 |
12,29 |
12,72 |
Wysokość |
m |
4,57 |
4,57 |
4,57 |
4,57 |
4,57 |
4,57 |
Pow. nośna |
m2 |
24,1 |
24,1 |
24,1 |
24,16 |
24,1 |
24,16 |
Masa własna |
kg |
4540 |
4464 |
4581 |
4853 |
4899 |
4649 |
Masa startowa |
kg |
7000 |
7000 |
12 437 |
11 113 |
11 113 |
13 950 |
Masa startowa max |
kg |
9072 |
11 113 |
11 113 |
11 113 |
11 113 |
13 950 |
Masa zbrojenia |
kg |
1800 |
3720 |
4150 |
|
4500 |
|
Prędkość max |
km/h |
1069 |
1083 |
1015 |
1052 |
1040 |
1128 |
Wznoszenie |
m/min |
|
|
2440 |
|
3140 |
3326 |
Pułap |
m |
|
|
14 500 |
|
12 900 |
12 200 |
Promień działania bojowego |
km |
|
370 |
550 |
|
620 |
1000 |
Zasięg |
km |
|
|
|
|
3225 |
3791 |
Parametr |
Jednostka |
A-4A |
A-4E |
A-4F |
TA-4F |
A-4M |
A-4SU |
Rozpiętość |
m |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
8,38 |
Długość |
m |
11,91 |
12,27 |
12,27 |
12,98 |
12,29 |
12,72 |
Wysokość |
m |
4,57 |
Galeria
Źródło:
[1] Woźniak M. ”O Dęblinie w Sejmie”. Lotnictwo nr 10/2005.
[2] Pospišil M., Stolár M. J. ”Siły Powietrzne i Kosmiczne Sił Obronnych Izraela”. Lotnictwo nr 1/2010.
[3] "Wikimedia Commons"
[4] Grzegorzewski Jerzy "Samolot szturmowy A-4 Skyhawk". Seria "Typy Broni i Uzbrojenia" nr 185. Dom Wydawniczy Bellona i Agencja Wydawnicza CB. Warszawa 1998.
[5] Nowicki J. "A-4 Skyhawk". Aero Technika lotnicza nr 1/1991.