Blériot SPAD S-51C1, 1924

Samolot myśliwski. Francja.
Samolot myśliwski Blériot SPAD S-51C1 w barwach lotnictwa polskiego, lotnisko Ławica. (Źródło: archiwum).

Projekt samolotu myśliwskiego SPAD S-51C1 opracowany został we francuskiej firmie Blériot SPAD Aéronautique. Pierwszy prototyp S-51-1 został oblatany 16.04.1924 r. Drugi prototyp S-51-2 stanowiący wzorzec wersji polskiej wykonał pierwszy lot 18.03.1925 r.

Zasadniczą różnicą odróżniająca go od samolotu Blériot SPAD S-61C1 był silnik gwiazdowy. Jego zastosowanie pozwoliło na zmniej­szenie masy własnej samolotu o ok. 200 kg. Poza tym, co było równie ważne, zmniejszyły się koszty eksploatacyjne płatowca.

Wg [2] zbudowano 64 samoloty SPAD S-51C1.

W Polsce.

Polskie lotnictwo wojskowe zamówiło w 1925 r. 50 samolotów S-51C1. Departament IV Żeglugi Powietrznej był zainteresowany wprowadzeniem do eksploatacji silników gwiazdowych dużej mocy chłodzonych powietrzem. W porównaniu z rzędowymi, chłodzonymi cieczą odróżniały się wieloma korzystnymi cechami: mniejszą masą jednostkową silnika, brakiem instalacji chłodzenia, mniejszym jednostkowym zużyciem paliwa, większą odpornością na przestrzały. Samoloty zostały dostarczone w I połowie 1927 r. W Polsce nadał samolotowi oznaczenie typu: 2, a poszczególne płatowce otrzymały numery od 2.1 do 2.50.

Samoloty SPAD S-51 weszły na wyposażenie eskadr 1 Pułku Lotniczego: 121 i 122 EM (w miejsce S-61C1), przemianowane następnie na 111 i 112 EM. W sprawozdaniu za grudzień 1928 r. wykazano na stanie 1 Pułku Lotniczego 30 egz. SPAD S-5C1 (w tym jeden płatowiec bez silnika), z których 20 znajdowało się na stanach eskadr bojowych, pozostałych używano do treningu i szkolenia. Znalazły się również w szkołach: LSSiB, CWOL i w Eskadrze Treningowej 2 Pułku Lotniczego. Bardzo zwrotne i zwinne stały się znane z udziału w wielu pokazach i defiladach powietrznych.

Na S-51C1 było mniej wypadków niż na S-61C1. W większości piloci uratowali się, niestety pięciu z nich zginęło. Samoloty te cieszyły się lepszą opinią i były nieco dłużej używane od S-61C1. 1. 10 1932 r. na stanie jednostek znajdowało się jeszcze 15 egz. S-51C1. Ostatnie wycofano z użytku w 1933 r., kiedy zastąpiono je pierwszymi egzemplarzami PZL P-7a.

Kilka samolotów zachowano jako eksponaty do nauki budowy płatowców. Znany lotnik por. pil. obs. Stanisław Latwis zamierzał zakupić dla siebie S-51C1 w aeroklubie w Tours we Francji. Samolot rozpadł się jednak podczas rozbiegu.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji mieszanej.
Płat górny trójdzielny ze skosem, płat dolny prosty o mniej­szej powierzchni. Profil: Herbemont N° 16. Komora płatów była połączona z każdej strony poje­dynczym stojakiem z rury stalowej okrytej spruce,a rozwidlającej się u góry i w spodzie. Pokrycie noska sklejką mahoniową, reszta płótnem.
Kadłub skorupowy, tzw. monocoque, klejony był jako całość na kopycie z trzech warstw taśm forniru tulipanowca 2+2+1 =5 mm, układanych ukośnie. Całość oklejono płótnem polakierowanym na kolor khaki. Kabina odkryta.
Usterzenie- dźwigary i żeb­ra były ze spruce'u, pokrycie ze sklej­ki o grubości 2 mm z tulipanowca, oklejonej płótnem. Stateczniki stano­wiły integralną część z kadłubem i były usztywnione ścięgnami. Ster wysokości miał dość duże powierz­chnie odciążające, odginane ręcznie na ziemi. Profil usterzenia poziome­go dwuwypukły, niesymetryczny.
Podwozie stale, główne dwugoleniowe z osią niedzieloną. Amortyzator ze sznura gumowego. Oś podwozia osłonięta owiewką w kształcie skrzy­dełka. Płoza ogonowa wytłoczona z blachy duralowej, miała ostrogę ze stalowych piór resorujących.

Uzbrojenie- 2 stałe karabiny maszynowe pilota Vickers wz. 09/18 kal. 7,7 mm. Zalecane przez wytwórnię dwa dodatkowe, umieszczone w górnym płacie, k.m. Darné nie były stosowane.

Silnik- gwiazdowy, 9- cylindrowy, chłodzony powietrzem Gnôme-Rhône ”Jupiter” seria IV typ 9 Ab o mocy 309 kW (420 KM). Zbiornik paliwa 300 l mógł być wy­rzucany awaryjnie w locie.

Dane techniczne SPAD S-51C1 (wg [1]):
Rozpiętość- 9,47 m, długość- 6,45 m, wysokość- 3,10 m, powierzchnia nośna- 24,27 m2.
Masa własna- 990 kg, masa użyteczna- 370 kg, masa całkowita- 1360 kg.
Prędkość max- 220 km/h, prędkość minimalna- 85 km/h, czas wznoszenia na 4000 m- 9'02", pułap- 9000 m.

Galeria

  • Blériot SPAD S-51C1, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 2/1958).
  • Samolot myśliwski Blériot SPAD S-51C1 w widoku z przodu. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Blériot SPAD S-51C1;, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Pierwszy prototyp samolotu Blériot SPAD S-51-1. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Prototyp samolotu Blériot SPAD S-51-2 stanowiący wzorzec wersji polskiej. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Blériot SPAD S-51C1 w locie. (Źródło: Belcarz Bartłomiej, Sankowski Wojciech ”Spad 61 C1, Spad 51 C1, Wibault 70 C1”).
  • Klucz samolotów SPAD S-51C1 ze 111 Eskadry Myśliwskiej w pokazach nad Łodzią, 1927 r. (Źródło: Belcarz Bartłomiej, Sankowski Wojciech ”Spad 61 C1, Spad 51 C1, Wibault 70 C1”).
  • Samoloty SPAD S-51C1 z 1 Pułku Lotniczego w Warszawie. (Źródło: Belcarz Bartłomiej, Sankowski Wojciech ”Spad 61 C1, Spad 51 C1, Wibault 70 C1”).
  • Samolot w wersji Blériot SPAD S-61-4 lotnictwa wojskowego ZSRR. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[3] Belcarz B., Sankowski W. "Spad 61 C1, Spad 51 C1, Wibault 70 C1". Seria "Polskie Skrzydła" nr 1. Wydawnictwo Stratus Artur Juszczak. Sandomierz 2004.
blog comments powered by Disqus