Bell 204 / 205 (UH-1) "Iroqouis", 1956
("Huey", "Twin Huey", "Venom", Model 204, Model 205, Model 212)

Śmigłowiec wielozadaniowy. USA.
Śmigłowiec wielozadaniowy Bell UH-1D ”Huey” lotnictwa U.S. Army. (Źródło: U.S. Army).

W 1954 r. firma Bell Helicopter Company rozpoczęła badania nad turbinowym napędem śmigłowca. Wykorzystano do tego celu odpowiednio zaadoptowany śmigłowiec Bell 47 (H-13). Zachęcające wyniki prób spowodowały pod­jęcie prac nad całkiem nową konstrukcją śmig­łowca opartą od początku na napędzie tur­binowym. W czerwcu 1955 r. firma Bell podpisała kontrakt na budowę trzech prototypów śmigłowca oznaczonego symbo­lem XH-40. Pierwszy prototyp został oblatany 22.10.1956 r. Próby w locie zakończyły się sukcesem. Do przeprowadzenia prób użytkowych zamówiono sześć śmigłowców serii informacyjnej YH-40. Próby te wykazały, ze konstrukcja spełniała wszystkie podstawowe wymagania odbiorcy, a w niektórych przypad­kach nawet je przewyższała.

Następnie zbudowano serię 9 maszyn wstępnej serii przedprodukcyjnej HU-1. Następnie rozpoczęto produkcję seryj­ną śmigłowców pod nazwą HU-1 "Iroquois ". W jednostkach użytkujących śmigłowce HU-1 nazywano je "Huey" (nazwa ta była fonetycznym zapisem skrótu HU). Wytwórnia zaakceptowała tą nazwę, chociaż  nadal oficjalnie obowiązywała nazwa "Iroquois ". W 1962 r. nastąpiła zmiana oznaczenia śmigłowca na UH-1. Oficjalnie produkcję UH-1 dla potrzeb wojska zakoń­czono w Stanach Zjednoczonych w 1982 r. Był on jednak nadal produkowany, w wers­jach rozwojowych, w Japonii (jako Fuji UH-1J) i Włoszech (firma Agusta).

W wyniku dalszego rozwoju konstrukcji powstało wiele wersji i wariantów rozwojowych:
- HU-1A (UH-1A, Bell 204)- pierwsza wersja seryjna. Dostawy siłom powietrznym USA rozpoczęły się w czerwcu 1959 r. Wyposażone były w silniki turbinowe Lycoming T53-T-1A o mocy 633 kW. Ogółem wyprodu­kowano 173 egz. W 1962 r. zmieniono oznaczenie śmigłowców z HU-1A na UH-1A,
- XH-1A- wersja doświadczalna opracowana na bazie HU-1A. Zmodernizowano 5 egz. Używane były do badań z zbudowanym uzbrojeniem (granatnik, wyrzutnie rakietowe, karabiny maszynowe),
- RH-2- śmigłowiec doświadczalny, używany m.in. do prób zastosowania radaru pokładowego,
- TH-1A- wersja treningowa opracowana na bazie HU-1A,
- Bell 533- śmigłowiec doświadczalny, powstał w wyniku przebudowy YH-40. W dalszych etapach ekspery­mentu zmieniono kształt stateczni­ka pionowego, lokalizacje sta­tecznika pozio­mego oraz zabudowano czterołopatowy wirnik nośny,
- YUH-1B- prototypy wersji UH-1B. Pierwszy z czterech prototypów był gotowy do lotu w kwietniu 1960 r. Maszyna otrzymała silnik Lycoming T53-L-5 o mocy 706 kW. Kadłub wydłużono, głównie w celu powiększenia kabiny transportowej, którą przystosowano do pomieszczenia ośmiu żołnierzy lub trzech rannych na noszach. W listopadzie 1960 r. prowadzono badania śmigłowców uzbrojonych w karabiny maszynowe M60C i wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kal. 69,8 mm. W maju 1964 r. śmigłowiec YUH-1B ustanowił nieoficjalny światowy rekord prędkości- 357 km/h,
- UH-1B- wersja seryjna, pierwsze egzemplarze zostały dostarczone w marcu 1961 r. Ostatnie maszyny tej wersji wyposażono w sil­niki Lycoming T-53-L-9 lub L-11 o mocy 809 kW. Wyprodukowano 1010 egz.,
- NUH-1B- śmigłowiec doświadczalny, powstał na bazie śmigłowca UH-1B,
- Bell 204B- wersja cywilna opracowana na bazie śmigłowca UH-1B. Różniła się ona od śmigłowca bojowego wirnikiem nośnym o śre­dnicy 12,19 m. W poszerzonej kabinie było miejsce dla 9 osób. Przestrzeń za kabiną transportową adoptowa­no na przedział bagażowy. Produkcja śmigłowców Bell 204B trwała od 1963 do 1967 r. Produkowana na licencji we Włoszech w firmie Agusta oraz w Japonii w firmie Fuji,
- Agusta-Bell 204B- wersja licencyjna śmigłowca Bell 204B, produkowana we Włoszech w firmie Agusta. Maszyny te wyposażono w sil­niki brytyjskie Bristol Siddely "Gnome". Pierwszy egzemplarz został oblatany 4.04.1963 r.,
- Fuji-Bell 204B- wersja licencyjna śmigłowca Bell 204B, produkowana w Japonii w firmie Fuji Heavy Industries. Śmig­łowce wyposażone były w silniki Lycoming T-53-L-13B mocy 1030 k W (1400 KM). Cechą charakterystyczną tych śmigłowców było śmigło ogonowe montowane  prawej strony belki ogonowej,
- UH-1C "Huey Hog"- wersja przystosowana do roli nosiciela uzbrojenia ofensywnego i defensywnego. Śmigłowiec otrzymał łopaty wirnika noś­nego o zwiększonej cięciwie, głowicę wirnika nośnego o prostszej konstrukcji oraz powiększony statecznik poziomy. Wyposażony były początkowo w silniki Lycoming T-53-L-9, następnie T-53-L-11. Śmigłowiec rozwijał prędkość max 259 km/h oraz posiadał bardzo dob­re właściwości manewrowe. UH-1C stał się protoplastą śmigłowców wsparcia ogniowego. Na podstawie doświad­czeń zebranych na tym typie skonstruowano pierwszy śmigłowiec szturmowy Bell AH-1 "Cobra". Zbudowano 766 egz.,
- YUH-1D- oznaczenie prototypów wersji UH-1D. Kontrakt na budowę siedmiu prototypów pod­pisano w czerwcu 1960 r. Pierwszy z nich został oblatany 16.08.1961 r. Śmigłowiec otrzymał wydłużony kadłub, dzięki czemu mógł zabrać 11 żołnierzy oraz zwiększony zapas paliwa. Kabina transportowa została wyposażona w nowe drzwi transportowe po obu stronach kadłuba. Na zewnątrz kabiny transportowej umieszczono cztery węzły (po dwa z każdej strony) umożliwiające zamontowanie dodatkowego wyposażenia w postaci dodatkowych zbiorników paliwo lub różnych wariantów uzbrojenia. YUH-1D wy­posażono w silnik Lycoming T-53-L-9 o mocy 809 kW (1100 KM). Na śmigłowcach YUH-1D oraz UH-1D ustanowiono 21 światowych rekordów prędkości lotu po­ziomego, prędkości wznoszenia oraz zasięgu i długotrwałości lotu. Trzema pierwszymi były, ustanowione w 1962 r., rekordy: czasu wzno­szenia na wysokość 6000 m- 5 min. 51" ( pilot kpt. Boyce B. Buckner) oraz na wysokość 3000 m- 2 min. 17" (pilot płk. Leland Wilhelm), a także pręd­kości lotu w obwodzie zamkniętym 1000 km- 217 km/h (pilot kpt. W. F. Gurley),
- UH-1D "Huey Slick"- wersja seryjna, pierwsze śmigłowce zaczęto montować 31.05.1963 r. Dostawy rozpoczęły się 9.08.1963 r. Pierwsze z maszyn były napędzane silnikami Lycoming T-53-L-9, później stosowano silniki T-53-L-11 i L-13. Śmigłowiec przeznaczony był głównie do transportu oddziałów wojskowych, wykorzystywany był również do ogniowego wspar­cia pola walki (w tym wariancie nosił nazwę "Huey Hog"). Ogółem wyprodukowano 2561 egz., z czego 352 śmigłowce wykonano w za­kładach Dornier w RFN dla potrzeb niemiec­kich sił zbrojnych,
- Bell 205 "Huey Hotel"- wersja cywilna powstała na bazie UH-1D. Napęd śmigłowca stanowił silnik Lycoming T-53-L-73 o mocy 1030 kW,
- UH-1E- wersja przeznaczona dla jednostek US Marine Corps, opracowana na bazie UH-1B. Zamówienie na jej opracowanie złożone zostało w marcu 1962 r. Dwa pierwsze śmigłowce UH-1E gotowe były 7.10.1962 r., pierwsze dostawy do jednostek rozpo­częły się 21.02.1963 r. W trakcie produkcji wprowadzono znaczne zmiany, które polegały między innymi na zastosowaniu w maszynach rozwiązań z wersji UH-1C. Używane były do przerzutu żołnierzy oraz ogniowego wsparcia pola walki. Wyprodukowano 192 (wg innych źródeł- 209) egz.,
- TH-1E- wersja szkolno-treningowa. W 1965 r. wyprodukowano 12 egz.,
- UH-1F (H-48)- wersja opracowana na zamówienie US Air Force, przeznaczona do transportu pocisków rakietowych z baz i magazynów na wyrzutnie. Zamówienie zostało złożone 7.06.1963 r. Bazowała na wersji UH-1B, ale otrzymała silnik General Electric T58-GE-3. Dostawy rozpoczęły się 20.02.1964 r. Wykonano 119 egz.,
- TH-7F- wersja szkolno-treningowa, opracowana na zamówienie US Air Force. Konstrukcyjnie oparta na wersji UH-1F. Przeznaczona była do szkolenia pilotów USAF, szczególnie przy transporcie ładunków podwieszonych na zewnątrz śmigłowca. Kontrakt na ich produkcję został podpisany w maju 1966 r., dostawy rozpoczęły się w styczniu 1967 r. Zbudowano 27 egz.,
- YUH-1H- oznaczenie dwóch prototypów wersji UH-1H. Zamówienie na ich budowę zostało złożone przez lotnictwo US Army w kwietniu 1966 r. Śmigłowiec oparty na konstrukcji UH-1D, ale napędzany silnikiem Lycoming T-53-L-13,
- UH-1H- wersja seryjna. Produkcja seryjna rozpoczęła się we wrześniu 1967 r. i do 1982 r. dostarczono dla lotnictwa US Army 5000 egz. Na podstawie licencji budowane były w Niemczech, Włoszech, Japonii i na Tajwanie,
- CUH-1H (CH-118)- wariant śmigłowca UH-1H produkowany od 1968 r. na zamówienie Kanady,
- Bell 205A (Bell 205A-1)- wersja cywilna opracowana na bazie UH-1H. W 1969 r. oznaczenie Bell 205A zostało zmienione na Bell 205A-1. Śmigłowce te są wykorzystywane do transportu pasażerskiego i towarowego, jako latające dźwigi oraz jako śmigłowce pożarnicze,
- HH-1D- śmigłowiec wyposażony w 96-litrowy zbio­rnik cieczy gaśniczej i ruchomą dyszę do jej rozprowadzania, przeznaczony do gaszenia pożarów powstałych w wyniku katastrof ko­munikacyjnych,
- HH-1H- wersja ratownicza produkowana na zamówienie USAF,
- EH-1H (JUH-1)- wersja opracowana dla potrzeb Agencji Bezpieczeństwa Armii w ramach projektu znanego pod nazwą Project Quick Fix. Przeznaczony był do obserwacji, rozpoznania i określania celów,
- EH-1X- wersja powstała w wyniku dalszej kontynuacji prac nad projek­tem Quick Fix, z udoskonalonym systemem wyszukiwania celów,
- HH-1K- odmiana wer­sji UH-1E opracowana dla US Navy, przystosowana do poszukiwań i ratownictwa (SAR). Śmig­łowce wyposażono w silniki T-53-L-13,
- UH-1L-  wersja opracowana dla US Navy oparta na konstrukcji UH-1E, wypo­sażana w zaczepy dla bomb 227 kg lub zbior­ników z napalmem,
- TH-1L- wersja szkolno-treningowa, oparta na konstrukcji UH-1L,
- UH-1M- wersja oparta na konstrukcji UH-1C, powstała w ramach programu INFANT. W 1967 r. na śmigłowcu zamontowano system uzbrojenia M-21oraz wieżyczkę w której zamontowano dwa sensory obserwacji w warunkach ograniczonego oświetlenia. Pierwsze śmigłowce UH-1M przybyły do Wietnamu w listopadzie 1969 r.,
- UH-1P- wersja uzbrojona, oparta, na konstrukcji UH-1F,
- UH-1V- nieoficjalne oznaczenie wersji sanitarnej. Mo­dyfikacja śmigłowca UH-1H,
- UH-1B "Huey Tug"-  śmig­łowiec doświadczalny wyposażony w elektroniczny układ stabilizacji lotu, zwiększone śmigło ogo­nowe oraz wirnik nośny typu 540. Wykorzys­tywany podczas prób uzupełniania zapasów okrętów pozostających na morzu,
- UH-1 "Super Huey"- na początku lat 1990-tych firma Global Helicopter Te­chnology Inc opracowała projekt modernizacji śmigłowca UH-1H, w którym zamontowa­no silnik T800. Otrzymał on nazwę "Super Huey". Pierw­szy lot wykonał 12.06.1992 r.,
- UH-1HP "Huey II" ("Super Huey"). - na początku lat 1990-tych firma Bell Helicopter Textron, przy współpracy z firmą Bogan Aerotech, przystosowała śmigłowiec UH-1 do napędu silnikiem Lycoming T53-L-703. Kadłub został zmodyfikowany aby można było zastosować wirnik główny, śmigło ogonowe i kompletną belkę ogonowa z nowocześniejszego śmigłowca Bell 212. Śmigłowiec został nazwany "Huey II" (chociaż używana była także nazwa "Super Huey"). Stanowi ofertę modernizacyjną śmigłowców UH-1D i UH-1H, szczególnie dla użytkowników eksploatujących swe śmig­łowce w warunkach gorącego klimatu oraz lądowisk położo­nych wysoko nad poziomem morza. Na życzenie odbiorcy istniała możliwość zamontowania wyposażenia do lotów w nocy.

W wyniku dalszego rozwoju tej niezwykle udanej konstrukcji powstały śmigłowce Bell 212/UH-1N "Twin Huey", Bell 214 oraz Bell 412. Na bazie doświadczeń i elementów konstrukcyjnych UH-1 powstał pierwszy w świecie śmigłowiec przeznaczony wyłącznie do celów ogniowego wspar­cia pola walki Bell AH-1 "Cobra".

Śmigłowiec UH-1 "Iroquois" ("Huey") znajduje się w nieprzerwanym użyciu od 1959 r. Jest pierwszym z produkowanych seryjnie śmigłowców, w którym zastosowano układ napędowy z silnikiem turbinowym umieszczonym za przekładnią główną. Maszyna ta zrewoluc­jonizowała poglądy na temat wykorzystania śmigłowców tak do celów wojskowych, jak i cywilnych oraz przyczyniła się do powstania lotnictwa sił lądowych. Zapoczątkowała też rozwój nowej generacji wyspecjalizowanych śmigłowców szturmowych. Był to najpopularniejszy śmigłowiec wielozadaniowy w świecie. Poza Stanami Zjednoczonymi UH-1 i jego odmiany wykorzystywane były niemal we wszys­tkich krajach świata, oczywiście poza państwami dawnego obozu socjalistycznego.

UŻYTKOWNICY

- Australia- w 1962 r. Królewskie Australijskie Siły Po­wietrzne (RAAF) zakupiły 16 egz. UH-1B do zadań poszuki­wań i ratownictwa. Oznaczono je A2. Inne 3 egz. UH-1B zostały przekazane Kró­lewskiej Marynarce Australijskiej, gdzie otrzymały oznaczenie N9. Zakupione zostały również śmigłowce w wersji UH-1H,

- Japonia- firma Fuji produkowała na licencji śmigłowce Bell 204B pod nazwą Fuji-Bell 204B. Na podstawie licencji budowane były również śmigłowce w wersji UH-1H,

- Kanada- w 1967 r. Siły Zbrojne Kanady podpisały kontrakt na dostawy śmigłowców UH-1H. Otrzymały oznaczenie CUH-1H, dostawy rozpoczęły się 6.03.1968 r. W Kanadzie maszyny otrzymały oznaczenie wojskowe CH-118,

- Nowa Zelandia- zakupiła śmigłowce UH-1H,

- RFN-  dla potrzeb niemiec­kich sił zbrojnych firma Dornie wyprodukowała na licencji 352 egz. UH-1D. Na podstawie licencji budowane były również śmigłowce w wersji UH-1H. Śmigłowce wykorzystywane były również przez bry­gady antyterrorystyczne, gdzie służyły jako środek transportu grupom policyjnym, zwalczającym handel narkotykami,

- Socjalistyczna Republika Wietnamu- podczas wojny wietnamskiej zdobyczne śmigłowce UH-1 wykorzystywane były również przez wojska północnowietnamskie,

- Tajwan- budował na podstawie licencji śmigłowce w wersji UH-1H,

- USA- śmigłowce UH-1 zostały wykorzystane na masową skalę podczas wojny w Wietnamie. Dlatego określana ona jest wojną śmigłowcową. W Wietnamie narodziły się nowe koncepcje prowadzenia działań zbrojnych, a także powstały nowe związki taktyczne (kawaleria powietrzna). Wielozadaniowe UH-1 wykorzystywa­ne były do transportu wojska, ewakuacji rannych, zaopatrzenia wysuniętych placówek, ogniowego wsparcia pola walki, rozpoznania radioelektronicznego, poszukiwania i ratowa­nia rozbitków na morzu, zakłócania radioelekt­ronicznego oraz do wielu bardzo nietypowych zadań. Pierwsze UH-1A (HU-1A) przybyły do Wietnamu w marcu 1962 r. Od pierwszych lotów bojowych podjęto próby uzbrajania maszyn, które były używane do osłony desantu wysadzanego ze śmigłowców transportowych. Po zdobyciu pierwszych doświad­czeń zorganizowano Mobilny Taktyczny Oddział Powietrzny, który był pre­kursorem późniejszej kawalerii powietrznej. Do zadań tego oddziału należało przeprowadzanie szybkich wypadów w miejsca oddalone od głównego kierunku natarcia, prowadzenie ak­cji bojowej na tyłach nieprzyjaciela, tworzenie przyczółków dla lądowania większego desantu oraz prowadzenia akcji przeciwpartyzanckich. W 1964 r. w Wietnamie było już 250 śmigłowców UH-1. Zyskały one sobie wśród pilotów opi­nię śmigłowca bezpiecznego i odpornego na ogień obrony przeciwlotniczej przeciwnika. Podczas ewakuacji wojsk amerykań­skich z Wietnamu ocaliły one życie wielu żołnierzy amerykańskich i osób cywilnych, przenosząc ich z dżungli oraz z oblężonego Sajgonu wprost na pokłady okrętów. Na początku lat 1990-tych na wyposażeniu Armii USA znajdowało się ok. 2000 śmigłowców UH-1H. W 1991 r. wykorzystywane były podczas wojny z Irakiem podczas operacji "Pustynna Burza". Natomiast w 1992 r. brały udział w działaniach zbrojnych wojsk amerykańskich realizujących operację "Przywrócić nadzieje" w Somalii,

- Wietnam Południowy- podczas wojny wietnamskiej śmigłowce UH-1 wykorzystywane były również przez wojska południowowietnamskie,

- Włochy- firma Agusta produkowała na licencji śmigłowce Bell 204B pod nazwą Agusta-Bell 204B. Na podstawie licencji budowane były również śmigłowce w wersji UH-1H.

Śmigłowce z rodziny Bell 204/Bell 205/UH-1 były szeroko wykorzystywane w lotnictwie cywilnym. W 1967 r., jako pierwsza instytucja cywilna, zaczęta użytkowanie Bella 204B straż pożarna okręgu administracyjnego Las Angeles. Następne wersje cywilne służyły jako latające dźwigi, powietrzne karetki pogo­towia oraz jako środki transportu ludzi i ładun­ków z lądu na statki lub platformy wiertnicze, z lotnisk na lądowiska w miastach, do celów sportowych itp.

W Polsce.

W 1967 r. inż. Stanisław Wielgus, przebywając we Włoszech, wykonał loty próbne na śmigłowcu Agusta-Bell 204B. Miały one na celu zdobycie nowych doświadczeń i po­znania właściwości śmigłowców napędzanych silnikami turbinowymi, gdyż właśnie w tym czasie przygotowywano w kraju uruchomienie produkcji turbinowego śmigłowca PZL Mi-2. Przywieziona wówczas z Włoch przez Stanisława Wielgusa instrukcja użytkowania w locie śmigłowca AB 204B stanowiła jeden z wzorców do opracowania dokumentacji dla śmigłowca Mi-2. Instrukcje przekazane do Polski od licencjonodawcy radziec­kiego były wg norm ICAO, bezwartościowe.

W wyniku podpisania porozumienia pokojowego w Paryżu na początku 1973 r. utworzona została Międzynarodowa Komisja Kontroli i Nadzoru w Wietnamie Południowym, w skrócie MKKiN (ICCS- International Commission of Control and Supervision). Zadaniem MKKiN był nadzór przestrzegania porozumienia pokojowego, w tym wymiany jeńców wojennych oraz prowadzenie dochodzeń i ustalania winnych naruszeń układu pokojowego w wyniku działań wojennych i dostarczania materiałów wojennych. W skład tej komisji weszły kontyngenty wojskowe z czterech państw: Indonezji, Kanady, Polski i Węgier. Dla zapewnienia transportu lotniczego członków Komisji została zawarta umowa z liniami lotniczymi Air America. Przedsiębiorstwo to zapewniało eksploatację statków latających przekazanych do dyspozycji MKKiN przez rząd USA (śmigłowce) oraz tych, którymi dysponowało przedsiębiorstwo Air America (samoloty). W skład sprzętu użytkowanego przez Komisję wchodziły śmigłowce Bell UH-1H ”Iroqouis” oraz cztery typy samolotów: Curtiss C-46, De Havilland DHC-4A ”Caribou”, Volpar Turbo-Beech, Pilatus-Fairchild PC-6C ”Turbo-Porter”.

Komisja użytkowała od kilkunastu do 22 śmigłowców Bell UH-1H ”Iroqouis” (liczba ich była zmienna). UH-1H były bardzo intensywnie eksploatowane przez Komisję. Przykładowo w czerwcu 1973 r. śmigłowce komisji przelatały ok. 1500 h. Śmigłowcami tego typu latali również Polacy wchodzący w skład MKKiN. UH-1 zapisał się także tragicznie w polskiej historii. Na tym łypie śmig­łowca lecieli oficerowie Wojska Polskiego nadzorujący, w ramach jednostek ONZ, poro­zumienie o zaprzestaniu walk w Wietnamie. Wszyscy oni zginęli w wyniku zestrzelenia maszyny nad dżunglą, nad obszarem znajdują­cym się pod kontrolą partyzantów. Okoliczno­ści tego incydentu do dzisiaj nie są jasne.

Mgr inż. Ryszard Witkowski wykonywał loty na śmigłowcu UH-1D, w charakterze pasażera podczas III Śmigłowcowych Mist­rzostw Świata w Witebsku w 1978 r. Peł­nił wówczas funkcje sędziego obserwatora pracy załogi w konkurencjach przelotowych.

Loty zapoznawcze na śmigłowcu Bell UH-1D wykonywał gen. bryg. pil. Dariusz Wroński.

Konstrukcja (UH-1D):
Śmigłowiec zbudowany w układzie jednowirnikowym ze śmigłem ogonowym. Konstrukcja metalowa. Wersja UH-1A- załoga- 3 osoby, pasażerów- 4; UH-1B- załoga- 3 osoby, pasażerów- 8 lub 3 rannych na noszach; UH-1D- pasażerów- 11 lub 6 rannych na noszach.
Wirnik nośny dwułopatowy, półsztywny, bez przegubów poprzecznych z bezwładnościowym układem tłumienia wahań. Łopaty wirnika nośnego całkowicie metalowe. Śmigło ogonowe dwułopatowe, całkowicie metalowe.
Kadłub konstrukcji półskorupowej, mie­ści w sobie kabinę załogi, kabinę transportową, przedział zbiorników paliwa i agregatów instalacji pokładowych. Nad kabiną transportową znaj­dują się węzły mocowania przekładni głównej i silnika. W tylnej części kadłub płynnie zmniejsza swój przekrój, przechodząc w belkę ogonową. Belka posiada również konstrukcje półskorupową i zakończona jest statecznikiem pionowym. Kabiny zakryte.
Podwozie w postaci dwóch stałych płóz.

Uzbrojenie:
- UH-1D- na trzech węzłach podwieszeń (jeden umieszczony pod kadłubem i dwa po bokach kadłuba) może przenosić m.in. następujące środki bojowe: wyrzutnia ładunków dymnych i termicz­nych, granatnik M75 kal. 40 mm, bomba głębinowa Cardoen AS278, wyrzucana ręcznie bomba głębinowa Cardoen PJ-1, wyrzutnia 19 npr kal. 69,8 mm, zespól składający się z karabinu maszynowego kal. 7,62 mm i wyrzutni npr typu LM-70-7, wyrzutnia npr SNORA kal. 81 mm, wyrzutnia npr SNIA BPD HL-12-70, zasobnik XM-31 z działkiem kal. 20 mm, zestaw M-21 MAMEE z karabinem maszynowym MJ34 Minigun  wraz z zasobnikiem na 3000 pocisków i wyrzutnią npr M-158, wyrzutnia npr SNIA BPD HL-7-80, kierowany pocisk rakietowy klasy powietrze-woda BAe "Sea Skua", działko Oerlikon KBA kal. 25 mm, granatnik M129 kal. 40 mm, zasobnik FFV Uni-Pod 0127 z karabinem maszynowym kal. 12,7 mm, przeciwpancerny kiero­wany pocisk rakietowy "Matogo", kara­bin maszynowy Emerson FTS Minigun, przeciwpancerny kierowany pocisk rakietowy Bofors "Bantam", burzący pocisk rakietowy AS 12, torpeda Mk 46, torpeda Mk 44AS, pocisk rakietowy Martin "Pescador", karabin maszynowy Browning M3 kal. 12,7 mm, zespół dwóch karabinów maszynowych MG kal. 7,62 mm, zespól karabinu maszynowego HMP Fnetna kal. 7,62 mm, karabin maszynowy M3 wchodzący w zestaw uzbrojenia XM-59, karabin maszynowy HMP Fnetna kal. 7,62 mm, wyrzutnia npr SURA-D, karabin maszynowy M60 kal. 7,62 mm, wyrzutnia npr Brandt 68-22 kal. 68 mm, wyrzutnia npr Brandt 68-12 kal. 68 mm.

Wyposażenie:
- UH-1D- zespół nawigacyjno-komunikacyjny AN/ARN-82, radiostacja FM typu AN/ARC-54, zespół odbiornika ADF współpracujący z radiokompasem AN/ARN-83, zespół szyfratora sygnałów komunikacji fonicznej, urządzenie ostrzegawcze APX-72 (umożliwiające identyfikację swój-obcy), urządzenie namiaru kierunku sygnałów w systemie ADF typu AN/ARN-59, rejestrator i wylicznik trasy lotu AN/ASN-72, radiostacja FM typu AN/ARC-131, radiostacja UHF typu AN/ARC-51BX, radiostacja HF typu AN/ARC-51X, radiostacja HF typu AN/ARC-102, radiostacja VHF typu AN/ARC-73, radiostacja VHF typu AN/ARC-134, odbiornik nawigacyjny VHF typu AN/ARN-30N.
Instalacje: hydrauliczna, elektryczna.

Napęd- silnik turbinowy:
- UH-1A- Lycoming 753-T-1A o mocy 633 kW (860 KM),
- UH-1B- Lycoming T53-L-5 o mocy 706 kW (960 KM), później Lycoming T-53-L-9 lub L-11 o mocy 809 kW (1110 KM),
- UH-1C- Lycoming T-53-L-9 lub L-11 o mocy 809 kW (1110 KM),
- YUH-1D- Lycoming T-53-L-9 o mocy 809 kW (1100 KM),
- UH-1D- Lycoming T-53-L-9 o mocy 809 kW (1100 KM), później stosowano silniki T-53-L-11 o mocy 809 kW (1100 KM) lub T-53-L-13 1030 kW (1400 KM),
- Bell 205- Lycoming T-53-L-13 o mocy 1030 kW (1400 KM),
- UH-1E, UH-1H- Lycoming T-53-L-13 o mocy 1030 kW (1400 KM),
- UH-1F (H-48)- General Electric T58-GE-3.
Układ przeniesienia mocy- moment obrotowy z silnika przenoszony jest do przekładni głównej, umieszczonej przed silnikiem. Przekładnia służy do przekazywania mocy silnika na wał wirnika nośnego i śmigło ogonowe. Z przekładni główniej moment obrotowy przenoszony jest do śmigła ogonowego za pośrednictwem wału (umieszczonego na grzbiecie belki), przekładni kątowej 42° (umieszczona u nasady statecznika pionowego) oraz przekładni kątowej 90° (umieszczona na szczycie statecznika pionowego), połączonej bezpośrednio z wałem śmigła ogonowego. Przekładnia zapewnia również napęd niektó­rych agregatów instalacji śmigłowca.

Dane techniczne UH-1H (wg [4]):
Masa własna- 2305 kg, ma­sa startowa max- 4309 kg.
Prędkość max na poziomie morza- 204 km/h, prędkość prze­lotowa- 113 km/h, wznoszenie max- 9,0 m/s, pułap- 3870 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi max- 1190 m, operacyjny promień działania- 180 km, czas lotu max- 2,9 h.

Dane techniczne UH-1HP (wg [4]):
Średnica wirnika nośnego- 14,63 m, długość całkowita- 17,1 m, długość kadłuba- 13,7 m, wysokość- 4,6 m.
Masa własna- 2648 (lub 2468) kg, ma­sa startowa max- 4762 kg, ma­sa startowa max z ładunkiem podwieszanym- 5091 kg.
Prędkość max na poziomie morza- 208 km/h, prędkość prze­lotowa- 116 km/h, wznoszenie max- 10,5 m/s, pułap- 5793 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi max- 3260 m, operacyjny promień działania- 200 km, czas lotu max- 2,8 h.

Galeria

  • Śmigłowiec wielozadaniowy Bell UH-1J ”Huey” w barwach Japońskich Lądowych Sił Samoobrony (Japan Ground Self-Defense Force). (Źródło: via "Wikimedia Commons").

Źródło:

[1] Królikiewicz T. ”Transport lotniczy Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru w Wietnamie Południowym”. Lotnictwo nr 11/2004.
[2] "Wikimedia Commons"
[3] Kłosiński Paweł "Śmigłowiec wielozadaniowy Bell UH-1 Iroquois". Seria "Typy Broni i Uzbrojenia" nr 150. Wydawnictwo MON. Warszawa 1993.
[4] Nowicki J. "Bell UH-1HP Huey II". Lotnictwo Aviation International nr 20/1994.
[5] "25 Brygada Kawalerii Powietrznej"

blog comments powered by Disqus