Bartel BM-3, 1927

Projekt samolotu treningowego. Polska.

Pierwszy konkurs na projekt płatowca z 1924 r. nie dał rozstrzygnięcia w klasie szkolnych samolotów przejściowych. Aby zaspokoić potrzeby, IBTL ogłosił w czerwcu 1926 r. drugi konkurs wyłącznie na samolot treningowy zdolny do wykonywania pełnej akrobacji. Do samolotu miały być zastosowane dwa typy silników: Austro-Daimler 200 KM oraz SPA-6a 200 KM (od samolotów Ansaldo A-1 ”Balilla” i Oeffag D-III).

Wyniki zostały ogłoszone w grudniu 1926 r. Pierwsze miejsce zajął projekt BM-3, zgłoszony przez WWS ”Samolot”, dystansując konkurentów: ST-4 i PWS-2. Konstruktorem był inż. Ryszard Bartel. W projekcie zastosowano daleko posuniętą standaryzację części. Skrzydła dolne i górne, lotki, połówki usterzenia poziomego byty wzajemnie wymienne. Dźwigary i okucia były identyczne.

We wrześniu 1927 r. zamówiono dwa prototypy, z terminem wykonania na luty 1928 r. Prace nad prototypem Bartel BM-4 oraz kryzys finansowy wytwórni w 1927 r. opóźniły realizację tego zamówienia. Konstruktor, korzystając z doświadczeń przy budowie samolotów Bartel BM-2 i Bartel BM-4 zaproponował jednak nowy ulepszony typ Bartel BM-5 zamiast BM-3. Propozycja została przyjęta, wykonano prototypy BM-5, a BM-3 pozostał nie zrealizowany.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji całkowicie drewnianej.
Kabiny załogi usytuowane daleko w tyle.

Silnik- Austro-Daimler o mocy 166 kW (225 KM) lub SPA o mocy 162 kW (220 KM).

Dane techniczne BM-3 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,77 m, długość- 7,90 m, wysokość- 3,00 m, powierzchnia nośna- 31,9 m2.
Masa własna- 820 kg, masa użyteczna- 380 kg, masa całkowita- 1200 kg.
Prędkość max z silnikiem AD- 182 km/h, z silnikiem SPA- 173 km/h, prędkość lądowania- 75 km/h, wznoszenie- 4,74 m/s, pułap- 6100 m, długotrwałość lotu- 3 h.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
blog comments powered by Disqus